سلولیت چیست و چگونه درمان می شود

انباشتگی سموم به دام افتاده و زندانی شده، جدار زندان خود را دچار التهاب و اُماس بیشتر نموده و اقشار سفت و سخت تری را تشکیل می دهد. گرچه این بیماری بیشتر در خانم ها امکان ظهور می یابد، بین ۲۵ تا ۳۰ درصد از موارد بروز آن در مردان نیز مشاهده شده ؛ اما به علت آنکه سلولیت ایجاده شده در مردان خفیف تر و سبک تر است، کمتر موجبات شکوه و شکایت آنها را فراهم می سازد.

سیر بیماری و علائم آن

در آغاز ، بیماری بسیار سبک و تدریجی است. پوست تورم ملایمی دارد؛ در حالی که در همین زمان بافت های عمیق تر دچار تغییر و تحول و مسدود شدن شده اند. در ادامه ، قسمت های داخلی ران ها و زانوها مورد تهاجم بیماری قرار می گیرد و سپس به سرعت به طرف قوزک پا انتشار یافته و نهایتا تمام پاها را از قوزک تا زانو می پوشاند. با پیشرفت مداوم بیماری اندام های تحتانی و سطوح جانبی ران ها متورم شده و به تدریج باسن و کفل ها نیز انباشته از سلولیت می شوند.

ادامه روند بیماری و انباشته تر شدن بدن از سموم ، زمینه حجیم شدن گردن و ایجاد پشت گردن های متورم و شانه های سنگین را فراهم می آورد. در موارد نادری از پیشرفت بیماری ، انباشتگی مواد سمی به قدری طاقت فرسا است که فرد مبتلا احساس می کند در پوششی از سرب قرار گرفته و یا شلوار فلزی به تن کرده است.

ابتلا به سلولیت چگونه تشخیص داده می شود؟

در شروع بیماری وقتی محل های مورد تهاجم سلولیت را لمس کنیم، بافت ها هنوز نرم و سست هستند . پوست به آسانی حالت ارتجاعی پیدا نموده و به سهولت بلند می شود و هیچ آثاری از درد مشاهده نمی گردد. در این زمان اگر قوامی هم وجود داشته باشد، متمایز نمودن آن از مواد آبکی یا چربی بسیار دشوار است. تنها نشانه ای که وجود دارد ، محل بروز می باشد؛ چرا که سلولیت بیشتر در نواحی داخلی ران ها و زانوها ایجاد می شود. به تدریج که بیماری ادامه می یابد، اگر پوست را بین دو انگشت خود گرفته و به طور ملایمی فشار دهیم، بیمار احساس درد می کند. اگر پوست محل دردناک را با دقت بیشتری بررسی کنیم، مشاهده خواهیم نمود که ظاهر پوست زبرتر، رنگ آن متمایل به خاکستری و سردتر از نقاط دیگر بدن است

مرحله دوم بیماری

در این مرحله در سطوحی از پوست تورم قابل مشاهده بوده و اگر این نواحی لمس گردد، گره های به وجود آمده ، سخت، برجسته و کاملا قابل تشخیص هستند.

پوست انسان در حالت طبیعی، به وسیله یک بافت نرم با بافت های عمیق تر بدن در تماس بوده و یک حالت لغزندگی روی بافت های زیرین وجود دارد. در مبتلایان به سلولیت بافت ملتحمه که واسط بین پوست و بافت های زیرین بدن است، متورم گردیده و پوست را به بافت های زیرین می چسباند. علاوه بر آن، تغییرات و پستی و بلندی های ایجاد شده در سطح محل ابتلا یک حالت پوست پرتغالی را تداعی می نماید. در این حالت اگر پوست را نیشگون بگیریم، دردناک است و به سرعت جای آن کبود می شود که ناشی از اُماس بافت ملتحمه مسموم می باشد.

مرحله ورود بیماری به تورم

در این مرحله اگر پوست را به آرامی لمس کنیم، در زیر آن ذرات ساچمه مانند یا دانه هایی شبیه شاهدانه ، کاملا احساس می شود و با حرکت انگشتان در زیر پوست، به این طرف و آن طرف متمایل می گردد.

مرحله آغاز دردهای سلولیتی

در این مرحله گره های سلولیت ها درشت تر شده و با فشاری که بر روی هزاران رشته کوچک عصبی وارد می آورند، آنها را حساس تر نموده و کوچک ترین فشار اضافی این قسمت ها را بسیار دردناک و عکس العمل فرد مبتلا را به سرعت نمایان می سازد. اگر در این زمان چاره اندیشی نشود، ادامه پیشرفت بیماری و انباشتگی بیشتر آنها به دردهای عصبی تبدیل خواهد شد و اگر محل انباشتگی در ناحیه گردن باشد، فرد را دچار سرگیجه های علاج ناپذیری خواهد کرد. بازتاب انباشتگی در ناحیه شانه، به صورت دردهای عصبی در ناحیه بازوها بروز پیدا می کند. گاهی مبتلایان به این بیماری از دردهای مختلف در نقاط مختلف بدن و حتی در نواحی عمیق تر داخلی شکایت دارند که تشخیص و درمان بیماری را مشکل تر می سازد و اگر قبل از هر تحلیل و تفسیری در مورد اظهارات فرد مبتلا، نواحی خاصی را که اغلب مورد تهاجم بیماری است (مانند سطح داخلی ران ها، زانوها و نواحی اطراف آنها ، قوزک پا، نواحی از باسن، سطوح خلفی بازوها و پس گردن)، با توجه و دقت بیشتری مورد مشاهده و معاینه قرار دهیم، در قبال شکوه و شکایت افراد مبتلا راه حل لازم را پیدا خواهیم کرد.

سلولیت بر فرد مبتلا چه اثراتی دارد؟

به طور کلی سلولیت ها، به غیر از سلولیت های لگن خاصره، نمی تواند مانند چاقی های پیشرفته، سبب عامل خطر جدی برای ادامه زندگی باشد، ولی به طور کلی عوارض آنها عبارتند از :

الف) از دست رفتن زیبایی پوست نواحی مبتلا.

ب) درد و رنج و فشارهای عصبی.

ج) از همه مهم تر از دست رفتن طراوت و شادابی پوست و بروز پیری زودرس، به خصوص در افرادی که سلولیت های ایجاد شده در نواحی گردن و صورت جا خوش کرده باشند.

عوامل زمینه ساز و تاثیرگذار بروز سلولیت

۱- در مورد نقش وراثت در انتقال سلولیت از مادر به دختر هنوز به طور دقیق مشخص نیست که آیا عیوب کبدی، کلیوی و دستگاه ادراری که موجب ظهور و  بروز سلولیت می شوند، ازمادر به ارث می رسد یا خود سلولیت؛ ولی آنچه مشاهده و گزارش شده، مواردی است که نشان می دهد دختران مادران مبتلا به سلولیت به این بیماری مبتلا گردیده اند.

۲- مواد غذایی مصرفی.

۳- سلولیت های به وجود آمده تحت تاثیر تجمع سمومی است که بدن فرد مبتلا توان خنثی سازی و تخلیه آنها را ندارد. لذا نوع غذاهای مصرفی و ترکیباتی که دارند، می تواند در چرخه های سوخت و سازی خود سمومی را مازاد بر ظرفیت بی اثرسازی و تخلیه بدن افراد انباشته کند. اگر علاوه بر ترکیبات مضر به وجود آمده، مواد غذایی مصرفی از تراکم انرژی بالایی برخوردار بوده و فرد پرخور نیز باشد، علاوه بر ابتلا به سلولیت؛ چاقی نیز به این مشکل افزوده خواهد شد. گرچه همه افراد چاق لزوما به سلولیت مبتلا نمی شوند، ولی بیش خوری و انباشته کردن انرژی اضافه ، سلامتی فرد را به خطر خواهد انداخت و همچنین با استفاده از مواد غذایی پر نمک ، مواد غذایی دیر هضم، گوشت های پرچرب، فست فودها، غذاهای سرخ شده، استفاده بیش از اندازه از ادویه جات و یا غذاهای حاوی رنگ دهنده و طعم دهنده و نگهدارنده ها و نوشیدن الکل، عملکرد کبد و توان خنثی سازی سموم  وارده به بدن مختل شده و از این جهت سیستم دفاعی بدن جهت حفظ خود ازتاثیر سموم مخرب، به مکانیسم های دفاعی دیگری جهت بازداشت سموم مزاحم و دشمن سلامتی روی می آورد و آنها را در مکان هایی که خطر کمتری برای ادامه عملکرد و تخریب های گسترده تری دارند، قرار می دهد.

۴- اثر عدم تحرک و فعالیت های بدنی.

افرادی که ماهیچه خود را به کار وا نمی دارند و فعالیت بدنی و تحرک لازم را ندارند، سوخت کامل مواد کربن دار ارسالی به ماهچه ها دچار اختلال شده و به موازات آن روز به روز به وزن آنها نیز اضافه می گردد. ادامه این عدم تحرک و سکون در طولانی مدت، موجب انباشته شدن سمومی می شود که از طریق دستگاه گوارش وارد جریان خون می گردند.

سموم جاری در جریان خون از دو راه می توانند خنثی شوند. راه ساده دفع آنها از طریق کلیه هاست. این عمل وقتی صورت می پذیرد که مقدار تراکم و انباشتگی سموم از حد توان دفعی کلیه ها فراتر نرفته باشد.

راه دیگر خنثی سازی سموم، سوختن آنها توسط اکسیژن است. دراین امر کلیه ها و عضلات به موازات یکدیگر عمل می کنند. اگر اکسیژن مورد نیاز جهت سوزاندن سموم در اختیار ماهیچه ها قرار داده نشود، به علت سوخت ناقص سموم جدید تری ساخته و پرداخته خواهد شد؛ مانند اسید لاکتیک که با انتشار خود در بدن موجب پدیده خستگی و کوفتگی می گردد. گرچه بی حرکتی و سکون منجر به نارسایی تنفسی و زمینه ساز تولید سموم در بدن می شود، اما حرکات شدید و بی مقدمه در فضاهای بسته نیز که خستگی و کوفتگی شدیدی در پی داشته باشند، راه چاره نیست. اگر جویای سلامت و نشاط واقعی و رفع مشکلات موجود خود هستید، یک فعالیت جسمانی متعادل درهوای آزاد و مملو از اکسیژن را جزء برنامه های روزمره خود قرار داده و از شب نشینی و افراط در خوردن ونوشیدن چشم پوشی کنید. در این حالت، به  طور قطع نه تنها تجمع سموم در ارگان ها و بافت های بدن شما اتفاق نخواهد افتاد، بلکه شادابی و سرزندگی، توان بدنی و قدرت فکر و اندیشه شما نیز تقویت خواهد شد. برعکس، افراط در خوردن و نوشیدن با هدف لذت جویی، رضایت کوتاه مدت شما را تامین، ولی آه و حسرت دائمی را به علت از دست دادن تدریجی سلامتی ارگان های حساس و حیات بخش شما فراهم خواهد نمود.

کلیه ها یکی از مهم ترین ارگان های خادم بدن هستند که بسیار پرکار و با اهمیت بوده و وظیفه عمده آنها، حفظ تعادل آب و الکترولیت های بدن، دفع سموم و ساخت و ساز موادی است که وظایف متعددی را در فرآیندها و فعل و انفعالات زیستی بر عهده دارند. مصرف خودسرانه داروها، به خصوص آنتی بیوتیک ها، مصرف الکل و تغذیه از مواد سنگین و ثقیل و حاوی مقادیر زیاد ترکیبات نگهدارنده یا طعم دهنده، رنگ دهنده و غذاهای برهم زننده تعادل اسیدی و بازی بدن، موجب ضعف و از کار افتادن کلیه ها شده و عملکرد تصفیه و تزکیه بدن از طریق کلیه ها را مختل می سازد که یکی از نمودهای عینی آن سلولیت بافت ملتحمه بدن است. ناتوانی کلیه ها در دفع سموم بدن، عامل انباشته  شدن آن در قسمت های مورد اشاره می باشد.

توصیه های مفید برای حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری ها به ویژه سلولیت

۱- تناسب و تعادل مصرف درشت مغذی های انرژی زا یعنی پروتئین ها، چربی ها و روغن ها و قندها (تک قندی، دو قندی، قندهای مرکب)، به طوری که تعادل میان دریافت و مصرف انرژی بسته به جنس و حالت فیزیولوژیک بدن به طور کامل حفظ گردد.

۲- منابع غذایی انتخابی در جهت تنظیم جیره غذایی روزانه و هفتگی، باید در بردارنده کلیه ریزمغذی های مورد نیاز بدن باشند تا از تحلیل وتهی شدن ویتامین های سیزده گانه، مواد معدنی و شانزده گانه و اسیدآمینه های بیست گانه جلوگیری شود.

۳- تنوع در انتخاب گروه های غذایی بسیار ضروری است؛ چراکه هیچ ماده غذایی در بردارنده انواع محصولات، قادر به تامین نیاز بدن به پنجاه ریزمغذی و بیست متابولیت حاصل از درشت مغذی های گروه قندها و چربی ها نمی باشد.

البته در شرایط فیزیولوژیکی خاص و ابتلا به این یا آن بیماری با توجه به نوع تغییرات به وجود آمده؛ ممکن است نیاز به برخی مواد مغذی و گروه های غذایی حاوی آن افزایش یا کاهش یابد.

احتیاطات و توصیه های لازم در بیماری سلولیت

الف) اجتناب از مصرف غذاهای سنگین و دیرهضم، گوشت های پرچرب، جگر، به خصوص جگر مرغ، غاز، اردک و مرغ و خروس های درشت و پیر، کله پاچه و سیرابی، مغز، زبان، گوشت بناگوش، روغن های حیوانی، پیه خوک و گاو، لبنیات پرچرب و خامه ای، چاشنی هایی مانند سیر ترشی، شورجات و ترشی جات، به ویژه از نوع غیر خانگی، چیپس، سیب زمنی سرخ کرده تهیه شده از بیرون یا سیب زمینی های آماده فریز شده، انواع شیرینی جات و بستنی های سنتی و خامه ای، مشروبات الکلی، نوشابه های رنگی و طعم دار، توتون و سیگار.

ب) کاهش مصرف ادویه جات و نمک.

ج) کاهش دریافت قهوه و چای، پنیرهای کهنه، گوجه فرنگی، لیموترش.

د) استفاده بیشتر از غذاهای آب پز، بخارپز یا فرپز به جای خورشت های پرچرب و انواع گوشت های سرخ کرده قرمز و سفید (ماکیان و آبزیان ) و سایر مواد غذایی سرخ شده در روغن های حیوانی یا گیاهی هیدروژنه و جامد.

مواد غذایی مفید برای مبتلایان به سلولیت

۱- انواع سبزیجات به صورت خام یا آب پز.

۲- سالادهای متنوع غنی شده با گندم یا ماش جوانه زده به همراه سس های تهیه شده از روغن زیتون یا کنجد، ماست، کچاپ، آب لیمو یا آب نارنج یا آب غوره خانگی.

۳- گوشت حیوانات جوان و فاقد چربی به صورت فرپز یا آب پز یا کباب شده به صورت غیر مستقیم( با کباب پزهای گازی ، ذغالی یا برقی)؛ مانند دونر کباب.

۴- سیب زمینی آب پز، فرپز یا تنوری.

۵- تخم مرغ آب پز.

۶- ماهی کم چرب تهیه شده به صورت فرپز یا بخارپز یا کباب شده.

۷- لبنیات کم چرب.

۸- انواع نان های سبوس دار یا پردانه یا نان های تهیه شده از مخلوط  آرد گندم و جوی غنی شده با مغزدانه های کنجد، خشخاش، تخم کدو، آفتابگردان یا تخم کتان به شرط آنکه خمیر این نان ها به وسیله خمیر ترش یا خمیر مایع تخمیر ورآمده و از جوش شیرین در تهیه آنها استفاده نشده باشد.

تخلیه سموم با استفاده از مواد غذایی زیر

۱- استفاده از کمپوت سیب بدون شکر و کته بدون روغن و نمک به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت، بدون استفاده از سایر مواد غذایی.

۲- افزودن گندم جوانه زده به سالادها وپیش غذاهای تهیه شده از چغندر قرمز خام یا پخته، کدوی سبز، کرفس، هویج، شلغم، ترب سفید و سیاه، زیتون سبز یا سیاه، والک، کاهو، خیار، پیاز سفید، کنگر، کاسنی، جعفری، ترخون، گل کلم، کلم قرمز، لوبیا سبز و سیب زمینی آب پز.

طرز تهیه گندم جوانه زده

گندم پاک شده و فاقد آلودگی را به مدت ۲۴ ساعت در آب خیس نموده و سپس به مدت ۴۸ ساعت در پارچه مرطوبی قرار دهید. بعد از این مدت گندم جوانه زده که با فشار دادن شیره ای از آن خارج می گردد، قابل مصرف بوده و می توان آن را به مدت چند روز دریخچال نگهداری کرد. استفاده از این ماده غذایی ارزشمند که از منابع غنی ویتامین E یا آلفاتوکوفرول می باشد و همچنین در اثر جوانه زدن، مواد مغذی مهم دیگری از گندم نیز آماده جذب بهتری شده اند، برای همه افراد توصیه می گردد.

۳- استفاده از ۳۰۰-۲۰۰ گرم از انواع میوه جات فصل برای دسر یا میان وعده.

۴- نوشیدنی های مفید: آب یا آب معدنی خالص، چای سبز، چای سیاه طبیعی فاقد ترکیبات طعم دهنده یا رنگ دهنده، دمکرده پوست سیب ، کاکل ذرت، گزنه و گل گاوزبان.

توصیه های کلی

با کاهش تدریجی وزن به موازات استفاده از مواد غذایی سالم، کم چرب، متنوع ، متعادل، متناسب و فاقد هر گونه آلودگی و عدم استفاده از مواد غذایی غیر مجاز که به آنها اشاره شد، اقدامات زیر نیز در جهت دستیابی به نتیجه مطلوب موثر است.

۱- انجام فعالیت های ورزشی مناسب و سبک مانند پیاده روی در فرصت های موجود.

۲- تنفس عمیق و شکمی در فضای باز فاقد آلودگی و سرشار از اکسیژن ، به ویژه صبح زود در پارک و کوهپایه ها (روزهای بعد از بارش و وزش باد مناسب ترین زمان برای بهره گیری از هوای تمیز و سرشار از اکسیژن می باشد).

۳- ماساژ ملایم نقاط انباشته شده از سلولیت با یک برس نرم یا دستکش حوله ای به طور مرتب و به شکل دورانی در جهت عقربه های ساعت.

۴- استفاده از دوش آب گرم و سرد به طور متناوب (۲ دقیقه آب گرم، یک دقیقه آب سرد و انجام این عمل سه مرتبه پی در پی و پایان دادن آن با آب سرد) به ویژه با استفاده از دوش هایی که فشار آنها قابل تنظیم است.

۵- با استفاده از یک لوله خرطومی یا پلاستیکی یا آفتابه به طور مرتب از ناحیه بالای نشیمنگاه تا نوک پا آب سرد را جاری نموده، در ناحیه سرینی مدتی تامل کنید سپس سرازیر کردن آب به داخل ران ها را ادامه دهید و تا نوک پا برسانید.

۶- هر دو یا سه هفته یکبار، یک روز از سبزیجات و میوه جات خام و پخته استفاده کرده و از مصرف کلیه مواد غذایی حیوانی، روغن های مایع و جامد گیاهی و حیوانی وتنقلات مختلف خودداری کنید تا به سم زدایی بدن و آماده سازی و جوان شده بافت ها کمک شود.