نی نی تایم:صرع اختلالی مزمن یا گروهی از اختلالها است که مشخصه اصلی آن تشنج مکرر و غیرقابل پیشبینی است. تشنج نقص موقتی در عملکرد فیزیولوژیک مغز است که در اثر آن نورونها تخلیه بار الکتریکی مضاعفی پیدا میکنند. از آنجایی که صرع عارضهای مزمن است، بسیاری از بانوان تمایل دارند تا درباره صرع در دوران بارداری و اثر آن بر جنین اطلاعات بیشتری کسب کنند. خوشبختانه اکثر بانوان دچار صرع، نوزادانی سالم به دنیا میآورند، در واقع اگر مادر احتیاطهای لازم را رعایت کند، احتمال متولد شدن نوزاد سالم بیش از ۹۰ درصد خواهد بود. شکی نیست که ابتلا به صرع در دوران بارداری خطراتی را برای نوزاد دربر دارد، اما اگر مادر تحت نظر پزشک باشد، احتمال بروز عوارض به حداقل میرسد. با این مطلب همراه باشید با تاثیر بیماری صرع ع.ارض و خطرات آن بر بارداری بیشترآشنا شوید.
اگر دچار صرع هستید و برای بارداری برنامهریزی میکنید، حتماً سوالهای بسیاری دارید. آیا باردار شدن برای من خطرناک نیست؟ آیا صرع آبستنی را دشوارتر میکند؟ اگر باردار شوم، چطور میتوانم صرع را در دوران حاملگی مدیریت کنم؟ آیا داروهای ضدصرع به نوزاد آسیب نمیزند؟ قبل از تلاش برای بارداری با متخصص مغز و اعصاب و متخصص زنان مشورت کنید. اکثر پزشکان به بانوان دچار صرع توصیه میکنند که در دوران بارداری از مراقبتهای ویژه استفاده کنند و دائماً تحت نظر متخصص زنان و زایمان باشند.
احتمال این که ابتلا به صرع باردار شدن را دشوارتر کند، وجود دارد. در مجموع بانوان دچار صرع نسبت به دیگر بانوان فرزندان کمتری دارند. نرخ باروری در صورت ابتلا به صرع بین ۲۵ تا ۳۳ درصد و کمتر از میزان متوسط است. کاهش احتمال بارداری در اثر ابتلا به صرع به دلایل زیر قابل توجیه است:
- بانوان دچار صرع بیشتر مستعد ابتلا به عارضههایی هستند که به ناباروری منجر میشود. یکی از این عارضهها سندروم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) است.
- بانوان دچار صرع معمولاً پریود نامنظم دارند. نامنظم بودن قاعدگی باردار شدن را دشوارتر میکند.
- ابتلا به صرع احتمال تولید نشدن تخمک در سیکل ماهانه را افزایش میدهد. این سیکلها در اصطلاح سیکل بدون تخمکگذاری نامیده میشود.
- بعضی داروهای ضدصرع میزان هورمونها در تخمدانها را تغییر میدهد. این تغییرات هورمونی عملکرد دستگاه تناسلی و باروری را مختل میکند.
- در صورت ابتلا به صرع احتمال بروز ناهنجاریهای هورمونی در دوران بارداری افزایش مییابد.
اگر تشنجها کنترل نشود، باروری کاهش مییابد. متخصصین معتقدند که اگر بانوان در دوران آمادگی برای تخمکگذاری دچار تشنج شوند، این تشنجها پیامهای شروع تخمکگذاری را مختل خواهد کرد.
آمادگی بانوان دچار صرع برای بارداری
گاهی اوقات لازم است که داروها را با توجه به نظر پزشک درباره صرع قبل از باردار شدن تغییر داد، البته گاهی میتوان همچنان به مصرف داروهای فعلی ادامه داد. اگر مادر آینده بیش از یک نوع داروی ضدصرع مصرف کند، پزشک توصیه میکند که تعداد داروها به یک قلم کاهش داده شود؛ چون ترکیب داروهای مورد استفاده برای صرع احتمال بروز نقصهای مادرزادی را در نوزاد افزایش میدهد، اما اگر فقط یک دارو مصرف شود، این احتمال کمتر میشود.
هر گونه تغییر در مصرف داروهای ضدصرع باید از حداقل یک سال قبل از اقدام برای بارداری شروع شود. زودتر از یک سال باردار شدن نوزاد را در معرض عوارض جانبی تمام داروهای مصرفی قرار میدهد. چه تغییر داروهای ضدصرع لازم باشد، چه ضرورتی برای تغییر داروها وجود نداشته باشد، مادر باید فولیک اسید را به برنامه درمانی خود اضافه کند.
بارداری در صورت ابتلا به صرع
کنترل کردن تشنجها پس از باردار شدن اهمیت مضاعفی مییابد، چون تشنج کردن در دوران بارداری برای سلامت نوزاد مضر است. شدت بروز عوارض احتمالی به نوع تشنج مادر دچار صرع بستگی دارد. اگر تشنج مادر جزئی باشد یا اصلاً دچار تشنج نشود، خطر برای نوزاد حداقل خواهد بود. اگر مادر صرع همراه با تشنج تونیک کلونیک (حمله بزرگ صرع) را تجربه کند، احتمال آسیب دیدن نوزاد و مادر افزایش خواهد یافت. ممکن است مادر هنگام حملههای صرع غش کند و زمین بخورد یا اکسیژن کافی به جنین نرسد، در این حالت احتمال آسیب دیدن نوزاد و خطر سقط یا مردهزایی افزایش مییابد.
متاسفانه بعضی از داروهای متداول برای کنترل صرع احتمال بروز نقصهای مادرزادی مانند کوچک بودن انگشتان دست یا پا یا اسپینا بیفیدا (مهره شکافدار)، لبشکری، نقصهای لوله عصبی و ناهجاریهای قلبی را افزایش میدهد. در مجموع احتمال متولد شدن نوزادی دچار نقص مادرزادی ۲ تا ۳ درصد است، اما اگر مادر دچار صرع باشد، این احتمال به ۴ تا ۸ درصد افزایش مییابد.
برای کاهش احتمال نقصهای مادرزادی، به ویژه نقص لوله عصبی که هم بر مغز و هم بر نخاع جنین اثر میگذارد، مادر باید قبل از تلاش برای بارداری روزانه حداقل ۰٫۴ میلیگرم مکمل فولیک اسید مصرف کند.
ایمنی داروهای صرع در دوران بارداری
بانوان دچار صرع نیز میتوانند یک بارداری سالم و موفق را تجربه کنند، اما باید قبل از حاملگی با پزشک مشورت کنند و ایمنترین دارو را در کمترین مقدار ممکن برای کنترل صرع مصرف کنند تا آسیبی به نوزاد وارد نشود. برای این منظور گاهی لازم است که نوع دارو یا مقدار مصرف آن تغییر داده شود. درهر حال مادر هیچگاه نباید مصرف دارو را بدون مشورت با پزشک قطع کند و در دوران بارداری باید مرتب به متخصص مراجعه کند تا سلامت خود و فرزندش از طریق برخورداری از مراقبتهای ویژه تضمین شود.
هیچ داروی ضدصرعی وجود ندارد که کاملاً برای نوزاد بیخطر باشد و احتمال بروز نقصهای مادرزادی را به صفر برساند. اما بعضی داروهای ضدصرع نسبت به بقیه خطرناکترند و پزشکان در دوران بارداری آنها را تجویز نمیکنند.
صرع و زایمان
بسیاری از بانوان دچار صرع نگران هستند که مبادا در طول زایمان دچار حمله شوند. این ترس کاملاً قابل درک است. متابولیسم بدن به موازات پیشرفت بارداری تغییر میکند و پس از گذشت نه ماه از حاملگی حجم خون بدن نسبت به قبل از آبستنی افزایشی ۵۰ درصدی پیدا میکند. در نتیجه غلظت داروهای ضدصرع در بدن کاهش مییابد.
اگرچه اکثر بانوان دچار صرع میتوانند زایمان طبیعی داشته باشند، اما سزارین برای این گروه کاربرد بیشتری دارد. داروهای ضدتشنج گاهی اوقات توانایی عضلات رحم برای منقبض شدن را کاهش میدهد؛ در این صورت زایمان به خوبی پیش نمیرود و سزارین بهترین راه خواهد بود. مواجهه با این حجم از نگرانی و مشکل به نظر کلافه کننده میرسد، اما مادر نباید بیش از حد مضطرب و نگران شود. آگاه شدن مادر از عوارض مهم است، اما او در عین حال باید به خاطر داشته باشد که بسیاری از بانوان دچار صرع بارداری را با موفقیت پشت سر میگذارند و فرزند سالم خود را در آغوش میگیرند. احتمال متولد شدن نوزاد سالم بسیار بالا است، به ویژه اگر مادر از قبل از حاملگی تحت نظر پزشک باشد، مرتب به پزشک مراجعه کند، توصیهها را به دقت رعایت کند و مراقب خود باشد.
توصیههای پس از زایمان
زایمان فشار شدیدی به بدن وارد میکند و سلامت مادر را تحتالشعاع قرار میدهد. بر اساس پژوهشهای انجام شده احتمال این که مادران دچار صرع دو روز پس از زایمان دچار حمله تشنج شوند، وجود دارد. این مورد با توجه به عاملهای زیر توضیح داده میشود:
- کمبود خواب
- تنفس سریع و عمیق (هایپرونتیلاسیون)
- استرس
- درد بدنی
- مصرف نکردن دارو
مادر باید به خوبی استراحت کند، استرس نداشته باشد و داروها را طبق دستور پزشک مصرف کند. کمک گرفتن از خانواده و دوستان یا ماما نیز در کاهش استرس موثر است.
شیردهی و صرع
متخصصین معمولاً مادران دچار صرع را تشویق به شیردهی به نوزاد میکنند، چون مکیدن شیر سینه توسط نوزاد مزایای بیشماری دارد. درهر حال همواره قبل از شروع شیردهی باید با متخصص مشورت کرد تا مزایای شیردهی را با عوارض احتمالی مصرف داروی ضدتشنج مقایسه کند و تصمیم نهایی بر اساس نظر تخصصی اتخاذ شود.