عوارض کمبود ویتامین دی در بارداری

نی نی تایم: بیشتر خانم ها می دانند که مصرف شیر و سایر مواد کلسیم دار غنی در طول دوره بارداری در استخوان بندی جنین و تقویت استخوانهای مادر بسیار اهمیت دارد. به غیر از کلسیم مواد دیگری که به قوی شدن استخوانهای جنین کمک می کند ویتامین دی است. با این مطلب همراه باشید تا با کمبود ویتامین دی در بارداری وعوارض آن بیشتر آشنا شوید.

مطالعات نشان داده، چنانچه خانم های باردار در طول دوره بارداری به اندازه کافی ویتامین دی مصرف نکنند نوزادان آنها در زندگی آینده شان با مشکل کاهش تراکم استخوان روبرو می شوند. 

کمبود ویتامین دی در خانم های باردار شایع است. دانشمندان به این نتیجه رسیده اند، اگر خانم ها کمبود ویتامین دی را در بدنشان جبران کنند، خطر پوکی استخوان کاهش می یابد. احتمال دارد، خانم های بارداری که ۳ ماه آخر بارداری آنها در ماههای زمستان که تابش نور خورشید کم تر است، به مکمل های ویتامین دی برای نگهداری از سلامت استخوانهای نوزادشان نیاز دارند. 

ویتامین دی در شیر های غنی شده و غلاتی که با شیر به هنگام صبحانه مصرف می شود، ماهی های روغنی و تخم مرغ یافت می شود و با تابش نور خورشید فعالیت آن در بدن بیشتر می شود

یا مصرف مکمل های ویتامین D  در دوران بارداری مفید است؟ چرا در دوران بارداری با وجود عدم کمبود ویتامین D بدن همچنان باید به مصرف این مکمل ادامه داد؟

سوال خوبی است! در واقع برای بررسی کمبودهای احتمالی بدن برای تمام خانم های باردار در این دوران یک ازمایشی خون تجویز می شود. ولی مشخص شدن عدم کمبود ویتامین D در این آزمایش الزاما به معنای کفایت و رفع کامل نیاز بدن در این دوران نیست.

در توجیه این مساله باید گفت که بر اساس مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰ در نشریه پزشکی کودکان به چاپ رسید ۳۵۸٪ از کل مادران باردار مورد مطالعه دچار کمبود ویتامین D بودند در حالیکه این رقم در نوزادان آنها به ۵۸٪ یعنی رقمی تقریبا معادل با دو برابر تعداد این مادران افزایش یافته بود.

دقت به اهمیت این نکته بسیار ضروری است. زیرا بر اساس مطالعات صورت گرفته در دانشگاه ساوت همپتون انگلستان میان مصرف کافی ویتامین D در دوران بارداری و حفظ توده عضلانی و سلامت آینده نوزادان ارتباط نزدیکی وجود دارد. ضمن آنکه ویتامین D بر رشد بافت عضلانی رحم بسیار موثر بوده و خطر ابتلا به دیابت را نیز در دراز مدت کاهش می دهد.

مزایای مصرف مکمل های ویتامین D

حاصل جدیدترین پژوهش های صورت گرفته در بخشی اطفال بیمارستان مونت سینایی نیویورک که در تاریخ ۱۲ فوریه ۲۰۱۶ در نشریه الرژی و ایمونولوژی بالینی به چاپ رسید نشان داد که مصرف روزانه ۱۰۰ واحد ویتامین D (معادل با نیمی از نیاز روزانه توصیه شده) از طریق تغذیه در طول اولین و دومین سه ماهه بارداری با کاهش ۲۰ درصدی خطر ابتلا به رینیت آلرژیک در کودکان همراه است. پروفسور ساپیندا بنیاوانیچ سرپرست گروه تحقیق در این باره اظهار کرد: ” این ویژگی خاصی فقط در آن دسته از مادران بارداری که از یک رژیم غذایی سرشار از ویتامین D نظیر تخم مرغ، ماهی، قارچ یا غلات برخوردارند مشاهده شده است. او در ادامه با اشاره به مطالعات بی شمار انجام شده در سال های اخیر صحت نتایج آنها را در مورد مصرف مکمل های ویتامین D در بارداری و اثرات مفید آن بر عملکرد ایمنی بدن و پیشگیری از ابتلا به آسم و آلرژی های تنفسی در کودکان تایید کرد. 

 علاوه بر آن حاصل مطالعات پیشین نیز حاکی از آن بود که میان کمبود ویتامین D در دوران بارداری و مشکلاتی نظیر زایمان زودرس، احتمال تولد نوزادانی با قد و وزن کمتر، هیپوکلسمی و شکنندگی استخوان در نوزادان ارتباط نزدیکی وجود دارد.

میزان ویتامین D توصیه شده برای خانم های باردار 

میزان ویتامین D توصیه شده در دوران بارداری دو برابر مواقع عادی و یا به عبارتی ۴۰۰ واحد در روز است. ولی این مقدار با توجه به پارامترهای مختلفی نظیر منطقه جغرافیایی، رنگ، پوست، فصل و … متغیر است۔ پروفسور فرانک پروتن رئیس بیمارستان الیمپ دگوژ واقع در شهر تور فرانسه در این باره خاطر نشان کرد: ” در حال حاضر مصرف مکمل های ویتامین D برای تمام خانم های باردار صرف نظر از نژاد و منطقه جغرافیایی در طول فصل زمستان ضروری است. در حالیکه در فصل تابستان مصرف این مکمل ها در برخی نژادها و همچنین مادران باردار ساکن در مناطق جغرافیایی خاصی که تابش نور خورشید در آن ضعیف تر است ضرورت بیشتری می یابد.” در صورت کمبود شدید ویتامین D بدن، مصرف مقدار روزانه توصیه شده از این ویتامین برای تامین و رفع نیاز بدن مادر و جنین در این دوران همچنان ناکافی خواهد بود.

حاصل برخی مطالعات حاکی از آنند که مصرف روزانه ۴۰۰۰ واحد ویتامین D احتمال زایمان زودرس و کمبود وزن و قاد نوزاد در هنگام تولد را به نصاف و خطر ابتلا به عفونت هایی مانند انفلوانزا و التهاب لثه در مادران را نیز به میزان ۲۵٪ کاهش می دهد. علاوه بر ان این مطالعات نشان داده اند که مصرف کافی ویتامین D در دوران بارداری با کاهش ۳۰ درصدی خطر ابتلا به عوارضی و مشکلاتی نظیر دیابت بارداری در این دسته از مادران همراه است. علاوه بر تجویز مکمل های ویتامین D که در حیطه وظایف پزشک یا ماما است می توان بخشی از نیاز بدن به این ویتامین را نیز از طریق تغذیه تامین کرد.

بهترین منابع ویتامین D کدامند؟ 

در هنگام صحبت از منابع ویتامین D ذهن بسیاری از افراد ناخودآگاه به سوی شیر معطوف می شود که در واقع جزء منابع خوب ویتامین D نیز به شمار می رود. تخم مرغ و بخصوص زرده آن حاوی مقادیر قابل توجهی از ویتامین D است. البته این مقدار در زرده تخم مرغ خام بیشتر است. ولی در دوران بارداری باید از مصرف تخم مرغ خام پرهیز کرده و حتما آن را بصورت پخته مصرف کرد. قارچ هم از منابع خوب ویتامین D به شمار می رود … مشروط بر آنکه آن نیز بخصوص در این دوران به صورت پخته مصرف شود. ماهی آزاد (به دلیل دارا بودن جیوه بهتر است در مصرف آن افراط نکنید)، ماهی تن کنسرو (زیرا میزان جیوه آن کمتر از ماهی تن تازه است) و همچنین قزل آلا و شاه ماهی نیز جزء منابع خوب ویتامین D محسوب می شوند. 

جگر گاو هم از جمله منابع دیگر ویتامین D است که به علت داشتن مقادیر فراوان ویتامین A باید در مصرف آن در دوران بارداری احتیاط کرد.

 در نهایت شیر سویا نیز در صورت غنی شدن با ویتامین D از منابع خوب این ویتامین به شمار می رود زیرا این فرآورده در حالت طبیعی فاقد ویتامین D است. با وجود چنین طیف گسترده ای از مواد غذایی می توانید ضمن لذت از صرف آنها بھرہ ویتامین D بدن خودرا نیز به راحتی از طریق تغذیه افزایش دهید. ضمن آنکه این مواد غذایی می توانند جایگزین بسیار مناسبی برای مصرف کپسول های روغن کبد ماهی باشند زیرا این مکمل ها که مصرف آن در سال های گذشته برای کودکان رواج بیشتری داشت علی رغم دارا بودن مقادیر فراوان ویتامین D به دلیل داشتن طعمی خاص اغلب موجب بروز احساس تهوع در حین بلع شده و مصرف آن بخصوص برای کودکان بسیار ناخوشایند است.