اکلامپسی چیست؟
اکلامپسی نوعی بیماری است که فقط در دوران بارداری بروز می‌کند و به ویژه در اواخر حاملگی سبب تشنج میشود. اکلامپسی بیماری نادری است که سالانه به ۱ مورد از هر ۳۰۰۰-۲۰۰۰ مورد بارداری آسیب می‌زند.
این بیماری در پی نوعی از اختلالات فشار خون موسوم به پره‌اکلامپسی ایجاد میشود. در پره‌اکلامپسی میزان بالای فشار خون در مادر سبب کاهش خونرسانی به جنین میشود. این بدان معنی است که جنین قادر به دریافت میزان کافی اکسیژن و مواد مغذی نخواهد بود.
بسیاری از بارداری‌های آسیب دیده توسط اکلامپسی یا پره‌اکلامپسی بارداری‌های اول زنان هستند. در حدود ۷۰ درصد موارد این بیماری‌ها در ایالات متحد آمریکا مربوط به بارداری‌های اول زنان است.
در حالی که اکلامپسی می‌تواند در صورت عدم درمان کشنده باشد، مرگ بر اثر این بیماری در زنان ساکن کشورهای توسعه یافته مورد نادری است. در سطح جهانی اکلامپسی مسؤول تقریباً ۱۴ درصد موارد مرگ و میر زنان باردار است. در اکثر موارد، علایم پره‌اکلامپسی خفیف بوده و نیازمند مداخله‌ای جز پایش زن باردار و تغییر رژیم غذایی در صورت امکان، نیست.
پره‌اکلامپسی در برابر اکلامپسی
اکلامپسی مرحله نهایی پره‌اکلامپسی و به رسیدگی پزشکی آنی نیازمند است. اغلب موارد این بیماری در اوایل بارداری و پیش از پیشرفت آن به سمت اکلامپسی کشف میشود.
اگرچه درمانی برای پره‌اکلامپسی وجود ندارد، دکترها اغلب داروهایی را برای کاهش فشار خون یا داروهای ضد تشنج را برای پیشگیری از حملات تشنجی تجویز می‌کنند.
هم در مورد پره‌اکلامپسی و هم در مورد اکلامپسی، تنها درمان برای زنان مبتلا به این بیماری‌ها زایمان بچه است. موارد خفیف پره‌اکلامپسی را می‌توان در طول دوران بارداری مورد پایش قرار داد تا تعیین شود که آیا بارداری را می‌توان تا پایان ادامه داد یا خیر.
در بیشتر موارد حاد بیماری نیاز به مداخله فوری وجود دارد، که در اغلب موارد شامل القاء زایمان یا انجام سزارین است. در بیشتر موارد زایمان به روش سزارین برای پیشگیری از افزایش فشار خون که اغلب در طول تولد بچه دیده میشود، نیاز است.
اختلالات مرتبط
اکلامپسی چند اختلال مرتبط به همراه دارد که ممکن است به عنوان علایم این بیماری یا به صورت ممستقل بروز کنند. این اختلالات عبارتند از:
• ادم: ادم تورم بافت به علت تشکیل مایع در بافت‌ها است. این تورم معمولاً به صورت تورم در اندام‌ها بروز می‌کند.
• ادم ریوی: سبب ایجاد مایع در ریه‌ها میشود، که می‌تواند به دشواری تنفس منجر گردد.
• سردرد: می‌تواند بر اثر بالا بودن فشار خون ناشی از اکلامپسی ایجاد شود.
دیابت بارداری: علایم دیابت ناشی از بارداری، که می‌تواند می‌تواند سبب اضافه وزن بچه در طول دوره داخل رحمی زندگی وی شود. دیابت بارداری را می‌توان با تلفیقی از تغییرات رژیم غذایی و دارو درمان کرد. به عنوان یک مسأله پیشینی باید دانست که هر موردی از اکلامپسی با دیگری متفاوت است. افراد ممکن است دچار هر یک از علایم مزبور بشوند یا اینکه مبتلاء به هیچ‌یک از آنها نشوند.
علل اکلامپسی
محققان تاکنون موفق به کشف علت دقیق بروز اکلامپسی نشده‌اند. هر مورد خاص از اکلامپسی مورد یگانه‌ای است و هر زن باردار ممکن است مشخصات معدودی از این بیماری را که مشابه موارد دیگر است بروز دهد و ممکن است دارای هیچ علامتی مشابه موارد مرتبط به دیگر زنان مبتلا نباشد.
اغلب مطالعات اخیر برای تعیین ریسک فاکتورهای پره‌اکلامپسی در اوایل بارداری بر پیشگیری از توسعه این بیماری در مراحل بعدی بارداری متمرکز شده‌اند.
ریسک فاکتورها
ریسک فاکتورهای پره‌اکلامپسی و اکلامپسی از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت است. عواملی که باید در این بیماری‌ها مورد ملاحظه قرار گیرند عبارتند از:
• تاریخچه بارداری: اغلب موارد پره‌اکلامپسی در بارداری اول زنان بروز می‌کند. بارداری‌های پیشین با فرجام ضعیف نیز می‌توانند ریسک توسعه اکلامپسی را افزایش دهند.
• سن بیمار: بارداری در سنین نوجوانی و نیز در زنان بالای ۳۵ سال ریسک اکلامپسی را افزایش می‌دهد.
• تاریخچه خانوادگی: وجود موارد پره‌اکلامپسی یا اکلامپسی در اعضاء خانواده می‌تواند نشانگر وجود زمینه ژنتیکی برای ابتلاء به این اختلال باشد.
• چاقی: زنان چاق در مقایسه با دیگر زنان در ریسک بالاتری از ابتلاء به اکلامپسی قرار دارند.
• فشار خون بالا: زنان دچار مشکل فشار خون بالا در طولانی مدت در ریسک بالاتری برای ابتلاء به اکلامپسی قرار دارند.
دیگر اختلالات پزشکی شامل بیماری لوپوس، دیابت بارداری، و بیماری کلیوی نیز شانس توسعه اکلامپسی را افزایش می‌دهند.
همچنین در طول ویزیت‌های منظم دوره بارداری، پزشک انجام تست‌های زیر را با هدف اطلاع از موارد زیر مد نظر قرار می‌دهد:
• پروتینادرار
• فشار خون بالا
• عملکرد کبد
وجود مقادیر بالای پروتئین در ادرار می‌تواند یکی از نشانگرهای اولیه پره‌اکلامپسی باشد، چرا که می‌تواند سبب کاهش عملکرد کلیه شود.
بسته به شدت علایم، دکتر ممکن است تغییرات رژیم غذایی، استراحت در بستر، یا مصرف داروهای کاهش دهنده فشار خون و پیشگیری از تشنج را تجویز کند.
علایم شایع پره اکلامپسی
• افزایش قابل توجه فشار خون، حتی اگر هنوز در محدوده طبیعی قرار داشته باشد.
• ورم صورت، دست‌ها و پاها که هنگام صبح شدیدتر است.
• افزایش وزن بیش از حد معمول (بیش از نیم کیلوگرم در هفته در سه ماهه آخر بارداری)
پره اکلامپسی شدید:
♦ تداوم افزایش فشار خون
♦ تداوم ورم صورت و اندام‌ها
♦ تاری دید
♦ سردرد
♦ تحریک‌پذیری
♦ درد شکم
اکلامپسی:
* تشدید علایم فوق
* انقباضات عضلانی
* تشنج
* اغما
پیشگیری از پره اکلامپسی
پژوهشگران در حال مطالعه برای راه های پیشگیری از پره اکلامپسی هستند اما تا کنون، هیچ استراتژی روشن پدید نیامده است. خوردن نمک کمتر، تغییر در فعالیت های خود، محدود کردن کالری، مصرف سیر و یا روغن ماهی خطر را کاهش نمی دهد.
مفید بودن افزایش مصرف ویتامین C و E نشان داده نشده است و تحقیقات بر روی ویتامین D در حال پیشرفت است. با این حال در بعضی از موارد، شما ممکن است قادر به کاهش خطر ابتلا به پره اکلامپسی باشید با:
– آسپرین با دوز پایین : اگر شما در حاملگی های قبلی پره اکلامپسی داشتید که در نتیجه قبل از هفته ۳۴ بارداری منجر به زایمان شده است و یا ابتلا به پره اکلامپسی در بیش از یک حاملگی قبلی دارید دکتر شما ممکن است توصیه به مصرف دوز پایین آسپرین بین ۶۰ و ۸۱ میلی گرم روزانه شروع با تاخیر در اوایل سه ماهه سوم نماید.
– مکمل های کلسیم: در برخی از جمعیت ها، زنانی که کمبود کلسیم قبل از بارداری دارند و در دوران بارداری به اندازه کافی نمی توانند کلسیم را از طریق رژیم غذایی خود دریافت کنند ممکن است از مکمل های کلسیم برای جلوگیری از ابتلا به پره اکلامپسی بهره مند شوند.
این مهم است که شما هیچ کدام از داروها، ویتامین ها یا مکمل ها را نباید بدون مشورت با دکتر خود مصرف کنید.
قبل از اینکه باردار شوید به خصوص اگر شما در حاملگی قبلی پره اکلامپسی داشتید یک ایده خوب این است که اگر اضافه وزن دارید وزنتان را کاهش دهید و مطمئن شوید که اگر دیابت دارید به خوبی کنترل می شود.
هنگامی که شما حامله هستید از خود و کودکتان از طریق مراقبت های اولیه و به طور منظم قبل از تولد مراقبت کنید. اگر پره اکلامپسی زود تشخیص داده شود برای جلوگیری از عوارض و ایجاد بهترین انتخاب برای شما و کودکتان همکاری شما با پزشکتان لازم است.
عواقب مورد انتظار در عارضه اکلامپسی
اکلامپسی اگر تشخیص داده شود و در سراسر بارداری درمان شود، معمولاً بدون عارضه‌ای و در عرض هفت روز پس از زایمان برطرف میشود. پره آکلامپسی شدید و عوارض ناشی از فشار خون بالا همچنان یک عامل مهم دخیل در مرگ‌ومیر مادران محسوب می‌گردد. اگر زایمان پیش از موعد رخ دهد، احتمال زنده ماندن نوزاد بستگی به میزان بلوغ جسمی او دارد. مرگ جنین در این شرایط شایع است.
عوارض احتمالی اکلامپسی
¤ سکته مغزی
¤ تشنج
¤ ادم ریه
¤ نارسایی کلیه
¤ افزایش خطر بروز فشار خون بالای غیرمرتبط با بارداری پس از ۳۰ سالگی
چگونه پره اکلامپسی تشخیص داده می شود؟
از نشانه های تشخیص اکلامپسی فشار خون بالا می باشدο پروتئین ( پروتئین در ادرار ).
ο نمونه ادرار ۲۴ ساعت جمع آوری شده و مقدار پروتئین موجود در آن می تواند نشانه ای از شدت بیماری باشد.
ο آزمایش خون برای چک کردن کبد و کلیه ها و لخته شدن خون انجام می شود.
ο سونوگرافی جنین: بر پیشرفت کودک از نزدیک نظارت خواهد شد و مطمئن می شوند که او به درستی در حال رشد است.
ο فشار خون بالا: فشار خون زن خیلی بالا است. فشار خون ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه در دوران بارداری غیر طبیعی است.
ο تست بدون استرس: دکتر چک می کند که چگونه ضربان قلب کودک به حرکت واکنش نشان می دهد اگر ضربان قلب را افزایش می دهد ۱۵ ضربه یا بیشتر در یک دقیقه به مدت حداقل ۱۵ ثانیه دو بار، برای هر بیست دقیقه نشانه ی آن است که همه چیز احتمالا خوب است.
درمان پره اکلامپسی چیست؟
پره اکلامپسی تا زمانی که کودک به دنیا نیاید درمان نمی شود. تا زمانی که فشار خون مادر پایین نیاید او در معرض خطر بیشتر سکته مغزی، خونریزی شدید، جداشدن جفت و تشنج می باشد.
در برخی موارد، به خصوص اگر پره اکلامپسی در اوایل آغاز شده باشد زایمان ممکن است بهترین گزینه برای جنین نباشد. زنانی که در حاملگی های قبلی پره اکلامپسی داشته اند باید در جلسات قبل از تولد بیشتر شرکت کنند.
در عارضه اکلامپسی داروهای زیر ممکن است توصیه شوند:
داروهای مورد استفاده برای کنترل فشار خون مزمن بالا در دوران بارداری عبارتند از:
* داروهای ضد فشارخون : برای کاهش فشار خون تجویز می شود.
* متیل دوپا.
* نیفدیپین.
* هیدرالازین: این دارو داخل وریدی به سرعت برای کاهش فشار خون به شدت بالا در دوران بارداری استفاده می شود.
* لابتالول: این دارو داخل وریدی به سرعت برای کاهش فشار خون به شدت بالا در بیمارستان است این داروی خوراکی برای کنترل فشار خون بالا در دوران بارداری نیز داده میشود.
* کورتیکواستروئیدها : اگر مادر مبتلا به سندرم HELLP یا پره اکلامپسی باشد، این داروها ممکن است کارکرد پلاکت و کبد را فراهم کنند که طول بارداری را افزایش می دهد.
* ضد تشنج ها : در موارد شدید، به منظور جلوگیری از تشنج برای اولین بار، دکتر ممکن است سولفات منیزیم تجویز کند.
استراحت: اگر تا زمان زایمان مدت زیادی باقی مانده است و نشانه های او خفیف است پزشک ممکن است توصیه به استراحت در رختخواب نماید این کمک می کند تا فشار خون پایین بیاید و به نوبه خود باعث افزایش جریان خون به جفت می شود که به نفع کودک است.
علائم پره اکلامپسی در عرض چند هفته بعد از زایمان رفع خواهد شد. برخی داروهای ضد فشار خون در طول حاملگی خطرناک هستند اگر شما داروهای ضد فشار خون مصرف می کنید با دکتر خود در مورد ایمنی پزشکی صحبت کنید.
مراقبت پس از زایمان پره اکلامپسی
علائم پره اکلامپسی در عرض چند هفته بعد از زایمان رفع خواهد شداگر شما پره اکلامپسی متوسط تا شدید دارید خطر ابتلا به تشنج ( اکلامپسی) برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از زایمان ادامه می یابد. (در موارد بسیار نادر، تشنج بعداً در دوران پس از زایمان گزارش شده است) بنابراین ممکن است سولفات منیزیم به مدت ۲۴ ساعت پس از زایمان ادامه یابد.
فشار خون به احتمال زیاد چند روز پس از زایمان به حالت عادی بر می گردد در موارد نادر می تواند ۶ هفته یا بیشتر طول بکشد مگر اینکه شما دارای فشار خون بالای مزمن باشید. برخی از زنان ۶ هفته پس از زایمان هنوز فشار خون بالا دارند و در بلند مدت به سطح عادی بازگشت می نماید.
اگر فشار خون شما هنوز هم پس از زایمان بالا باشد ممکن است یک داروی فشار خون به شما داده شود. بعد از آن شما نیاز به معاینات منظم پزشکی دارید
