ترتیب رویش دندان نوزاد چگونه است

شوق و شعفی که در چهره پدر و مادرهای جوان از مواجه شدن با تماشای اولین بلورهای دندان در صدف دهان نوزادشان شکل میگیرد همواره شیرین و تصویرساز لحظات زیبا بوده است، اما این تصاویر پرشور ممکن است آغازگر دردسرهایی برای کودک و والدین جوانی باشد که زندگی خود را در دوران ابتدایی رشد اولین فرزند خود پیش میبرند.

در اینصورت علاوه بر کودک، والدین هم به سبب نداشتن دانش و تجربه کافی در هنگامه‌ای که فرزندشان دندان درمی‌آورد، ممکن است سختی‌های بیشتری تحمل کنند. اگر جزو این دسته از خانواده‌ها به شمار می‌روید، برخی آگاهی‌های نوشته‌ای که فرارویتان است، می‌تواند بعضی از مشکلات را از جلوی پایتان بردارد یا به افزایش توان و تحمل خود و کودکتان کمک کند.

پدید آمدن و جای گرفتن اولین مرواریدهای شیری و صدفی‌رنگ دندان روی لثه بشر زمان مشخص و دقیقی ندارد. در برخی کودکان از همان دوره جنینی رویش دندان آغاز می‌شود و از هر چند هزار کودک، یک نوزاد هنگام تولد با یک یا حتی دو دندان در دهان به دنیا می‌آید و تعجب والدینش را برمی‌انگیزد!

بیشتر و به طور معمول هفت ماهگی زمانی است که لثه اغلب نوزادان شروع به خارش، قرمز شدن و نهایتا شکفتن و پدیدار کردن اولین دندان‌ها از دل خود می‌کند، اما بسته به عوامل متعدد، شناخته و ناشناخته، در برخی دیگر ممکن است این اولین نشانه‌ها ماه‌ها زودتر یا دیرتر پدید آید.

یکی از نگرانی‌های والدین تاخیر در زمان رویش دندان فرزندشان است. موارد ارثی، جنسی، ریزی و درشتی نوزاد، عادات زیستی و خانوادگی، عوامل فیزیولوژیک، حتی الگو و شرایط مرتبط با تغذیه کودک در سرعت و زمان ظهور و بیرون آمدن دندان نوزادان اثرگذارند. از همین روست که در دهان برخی حتی تا یک سالگی هم اثری از رویش جوانه‌های دندان دیده نمی‌شود و در برخی دیگر حتی در سه‌ماهگی صدف دهان نوزاد به برق مرواریدهای سپید مزین می‌شود.
دخترها زودتر از پسرها صاحب دندان می‌شوند و بچه‌هایی که مقاومت بدنی و رشد کمتری دارند دیرتر. کودکانی که به سبب زندگی والدینشان در مناطق معمولا ابری​ یا خانه‌های کمابیش تاریک‌تر، از تابش آفتاب دور بوده‌اند نیز به سبب کمبود ویتامین D دیرتر دندان درمی‌آورند.
 
اگر در شمار این خانواده‌ها جای می‌گیرید بهتر است برای دور ماندن از عوارضی چون کرم‌خوردگی زودرس، تغییر شکل استخوانی، رشد نادرست فک و… که در آینده گریبان کودکتان را خواهد گرفت روزانه چند دقیقه بخشی از بدن او را در معرض تابش آفتاب ملایم (نه شدید و آزاردهنده) قرار دهید. کم‌کاری تیروئید و اختلال در عملکرد غده هیپوفیز نیز از دیگر دلایل چنین تاخیراتی به شمار می‌رود که باید تحت درمان پزشکی اصلاح شود.

به طور معمول دو دندان جلو در فک پایین موسوم به دندان‌های ​پیش تحتانی​ اولین دندان‌های انسان به شمار می‌روند. پس از آن و با فاصله‌ای کوتاه اثرات رویش دو دندان جلو در نقطه مقابل، یعنی فک بالا ظاهر و کم‌کم بزرگ می‌شود.هنگامی که این دو یا چهار دندان سر برآورد، آرام آرام دندان‌های دیگری چون ردیف دندان‌های آسیای کوچک و سپس دندا‌ن‌های آسیای بزرگ هم ظهور می‌کنند و در ۱۸ ماهگی اغلب کودکان صاحب یک دست کامل دندان هستند. این دندان‌های معروف به شیری تا ۱۳-۱۲ سالگی، کودکان را در خوردن و جویدن کمک و همراهی خواهند کرد.

اولین نشانه‌های درآمدن دندان، افزایش حجم بزاق و آبریزش دهان است که چند هفته زودتر رخ می‌دهد. آرام‌آرام لثه، قرمز، ملتهب و متورم می‌شود؛ درد حاصله به بداخلاقی و گریه و ناآرامی‌های گاه و بیگاه کودک می‌انجامد و در برخی مواقع شیر یا غذا خوردن را با رنج و مشقت همراه می‌سازد. بعضی کودکان در این مواقع شروع به گاز گرفتن غریزی دست خود، شانه و بدن والدین، وسایل اطراف و…
 
برای کاهش درد و تسکین خود می‌کنند.​ فشردن فک‌ها به هم، اختلال در خواب نیز از دیگر نشانه‌های پیش از سر بر آوردن دندان در دهان است، اما بسته به مقاومت و علل متفاوت دیگر، ممکن است برخی کودکان بعضی از این نشانه‌ها را نداشته باشند و والدین زمانی متوجه درآمدن دندانشان شوند که صدای اصابت نیش‌های مروارید به لبه‌های لیوان یا سطح قاشقی حین خوردن آب یا غذا توجه‌شان را جلب کند!

به خاطر بسپارید ​ گاهی ممکن است تبی خفیف بر بدن کودک مستولی شود، اما تب نشانه درآمدن دندان نیست. بنابراین هنگام مواجهه با تب در نوزادان بویژه در مواقع بالا بودن بیش از اندازه آن، حتما باید به پزشک مراجعه کرد تا از دلایل بروز آن مطمئن شد، زیرا ممکن است تب ناشی از ابتلا به عفونت یا بیماری باشد.
 
درنگ​ هنگام بروز علائم و نشانه‌هایی از اسهال، استفراغ، تشنج، سرفه‌های گهگاه یا مداوم، علائم شبیه به برونشیت و مانند آن نیز هرگاه با تب همراه شود جایز نیست و پزشک متخصص تنها کسی است که باید کودک را در اسرع وقت تحت معاینه قرار دهد.

طبق برنامه‌ای مداوم، هر روز روند درآمدن دندان‌ها را​ معاینه کنید و در صورت نیاز از مراجعه به پزشکان و مشاوره با آنها غفلت نکنید. پزشکانی که با پیشرفت‌های تکنولوژیک روز در زمینه‌های تخصصی خود آشنایی بیشتری داشته باشند می‌توانند با راهنمایی‌های بهتر سبب کاهش مخارج شما برای حفظ سلامت​ کودکتان در آینده شوند.شکل و محل روییدن دندان‌ها را زیر نظر بگیرید. کجی یا بد جا بودن دندان، اعمالی چون ارتودنسی را فرارویتان خواهد گذاشت که زمان‌بر و پردردسر است. به خاطر بسپارید شیر و آب‌ قند سبب سرعت گرفتن رشد باکتری‌های عامل پوسیدگی دندان می‌شود و بهتر است پس از درآمدن دندان‌ها فضای دهان کودک با اندکی آب از اثرات شیر یا شیرینی شسته شود.
 
اگر به توصیه پزشک به کودک خود قطره مولتی ‌ویتامین، آهن و… می‌خورانید بیشتر دقت کنید تا قطره آهن حدالامکان روی دندان‌ها نریزد، زیرا در این صورت دندان‌های شیری که باید تا ۱۲ یا حتی ۱۳ سالگی سالم و کارآمد باشند بسیار زود سیاه خواهند شد.هر قدر در پاک کردن دندان‌های کودک حوصله و دقت داشته باشید، سلامت دندا‌ن‌های او را افزایش داده‌اید. مسواک‌های بسیار نرم مخصوص کودک از داروخانه‌ها تهیه کنید و بدون خمیر دندان​ با چند قطره آب یا حتی با دستمال‌های مرطوب، اما کاملا تمیز و بهداشتی همواره پس از تغذیه سطوح لثه و دندان نوزاد را بشوئید و پاک کنید.

خودسرانه داروهایی چون آسپرین، ایبوپروفن و مانند آنها را به کودک نخورانید. هیچ‌گاه از ژل‌های موضعی و بی‌حس‌کننده‌های خمیری برای تسکین درد لثه و دندان کودک استفاده نکنید. بزاق دهان این ژل‌ها را می‌شوید و با راه یافتن به نواحی گلو، مشکلات بیشتری پیش می‌آورد.
با تصور کمک به تسکین درد، نوشیدنی‌های بسیار سرد و قطعات یخ روی لثه کودک نگذارید. دندانگیر یا حلقه دندان وسیله رایجی است که کودک با گاز زدن به آن می‌تواند درد را کاهش دهد. تهیه آن از داروخانه‌ها و ماساژ گهگاه و ملایم لثه با انگشتی تمیز می‌تواند حین رویش دندان کمک بیشتری به او کند.

در هر کاری​ حتی اموری ظاهرا کوچک و پیش‌ پا افتاده، فقط به تصورات خود یا بزرگ‌ترها اکتفا نکنید و همواره و پیش از هر اقدامی از کارشناسان و متخصصان آگاه مشاوره بگیرید. دندان‌های شیری از پنج و در مواردی شش سالگی شروع به افتادن می‌کنند و پس از ۱۲ یا ۱۳ سالگی دندان‌های دائمی جای آنها را می‌گیرد.