تقویت ذهن کودکان با این راهکارها
با به کارگیری این راهکارها از هنگام بارداری تا پایان پنج سالگی افزون بر رشد جسمانی مناسب، زمینه های افزایش بهره هوشی کودکان را تقویت کنید. از آنجا که پایه ریزی و شکل گیری رشد جسمانی و ذهنی کودکان از بارداری تا دو سالگی است، با این مقاله همراه باشید.تا با این راهکارهای موثر بیشتر آشنا شوید.
در هنگام بارداری:
۱-تیروئیدتان را آزمایش کنید زیرا کم کاری خفیف تیروئید در خانمهای باردار سبب کاهش معنی داری در هوش کودکان می شود.
۲-کولین مصرف کنید، این ماده مغذی در گوشت، تخم مرغ و حبوبات وجود دارد.
۳-ویتامین هایی را که پزشک در دوران بارداری برای شما تجویز می کند مصرف کنید
۴-با جنین خود حرف بزنید و او را صدا کنید
۵- از نوشیدن قهوه و خوردن دارو بدون تجویز پزشک اجتناب کنید
در شش ماهه نخست پس از تولد به این نکات توجه داشته باشید:
۶- فرزندتان را با شیر مادر تغذیه کنید.
۷- در صورت بروز افسردگی بعد از زایمان ، برای درمان آن اقدام کنید.
۸- منابع غنی از آهن مانند گوشت، سبزیجات، تخم مرغ و میوه های تازه مصرف کنید.
۹- در زمان شیردهی خوردن غذاهای حاوی ویتامین مانند مخمر، نان، غذاهای دریایی و تخم مرغ را فراموش نکنید.
۱۰- برای کودکتان موسیقی به ویژه موسیقی سنتی و کلاسیک پخش کنید.
۱۱- کودک را ماساژ دهید ، مطالعات نشان دادهاند که ماساژ روزانه کودکان رشد مغزی آنان را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
دوران شش ماهگی تا یک سالگی کودک:
۱۲- با کودکتان به طور مستقیم و چشم در چشم صحبت کنید.
۱۳- معنای لغات را با اشاره ارتباط دهید ؛ به طور مثال هنگامی که نام چیزی را می برید به آن اشاره کنید یا کودک را در مقابل آن نگه دارید.
۱۴- با هدیه های مخصوص کودکان، او را تشویق کنید.
۱۵- اجازه آزادی حرکت به کودکان بدهید، بگذارید که آنها کنجکاوی غریزی شان را همواره به کار برند.
۱۶- تشخیص و فرق گذاری بین اشیا را به کودکتان با پرسش و گفتن جواب درست بیاموزید.
۱۷- کودکان از آموزش اجباری خوششان نمی آید، از آن بپرهیزید.
۱۸- هنگامی که فرزندتان احساس خستگی کرد، آموزش را قطع کنید.
ماساژ کودک رشد مغزی او را افزایش می دهد و باعث افزایش هوش کودک می شود
دوران یک تا دو سالگی کودک:
۱۹-کودکان را با غذاهای سرشار از آهن تغذیه کنید.
۲۰-به کودکان میان وعده های سالم و مغذی بدهید و از دادن میان وعده های بی فایده مانند پفک و چیپس به کودک خودداری نمایید.
۲۱-برای کودکتان کتاب بخوانید.
۲۲-در حضور او مطالعه کنید.
۲۳-برای او اسباب بازی های کمک آموزشی تهیه کنید.
۲۴-با کودک خود بازی کنید. شرکت در بازی های دسته جمعی ، مهارت های هوش اجتماعی کودک را افزایش می دهد.
۲۵-مطمئن شوید کودکتان خوب استراحت کرده است، خوابیدن دستکم ده ساعت در شبانه روز برای او لازم است.
۲۶-هنگامی که با کودکتان صحبت می کنید صداهای اضافی مانند رادیو و تلویزیون را خاموش کنید و نور را در حد متوسط نگاه دارید.
۲۷-درخواست های تکراری کودک را اجابت کنید. تکرار ارتباط نورون ها را در مغز تقویت می کند ؛ بنابراین اگر برای چندمین باز از شما می خواهد کتابی را برایش بخوانید ، بدون اصرار و پافشاری روی خواندن یک داستان دیگر ، آن را برای او بخوانید.
۲۸-وقتی کودک نوپای شما به چیزی اشاره می کند و نامش را می پرسد در جوابش به او اطلاعات بیشتری بدهید. به طور مثال : آن یک توپ است، یک توپ آبی با خط های قرمز.
۲۹-در تربیت کودک انضباط همراه با محبت فراوان داشته باشید.
۳۰-هرگز به کودکتان نگویید “تو چیزی نمی فهمی” زیرا اگر کودک آن را باور کند، حرف شما تحقق خواهد یافت.
مطالعات نشان میدهند ژن و محیط هر دو سهم فراوانی در افزایش هوش کودک دارند و در این راستا عوامل محیطی را سلامت ، تغذیه و تربیت خانوادگی معرفی کردهاند. براساس یافتههای اخیر ، حتی اگر ژنها نقش اصلی در میزان ضریب هوشی افراد داشته باشند، هرگز نمیتوان تأثیر والدین را بر ذهن کودک منکر شد. بخصوص در سالهای اول زندگی کودک ، وقتی مغز هنوز در حال شکلگیری و تکامل است، توجهات والدین حتی اگر شرکت در بازی سادهای چون دالی موشک باشد، به ایجاد مداربندیهای مغزی پیچیده و ضروری و تقویت آن برای ارتقای هوش کودک کمک میکند.
کریگ رمی (CRAIG RAMEY) پروفسور روانشناسی کودک میگوید:
«واقعا لازم است والدین بدانند که چقدر دادههایشان به فرزندان مهم و سرنوشتساز است و کودک از سنین بسیار پایین و بدو تولد تحت تأثیر تربیت والدین قرار می گیرد.»تحقیقات دانشمندان روی دو گروه شاهد و آزمایشی از کودکان نشان داده است که تجارب و تعالیم دوران کودکی روند رشد و تکامل فکری را تسریع و تقویت میکند. دو سال اول زندگی به نوعی دوره طلایی رشد مغزی کودک است و این زمان دوران ایجاد ارتباطاط مغزی به حساب میآید. در این سن در مغز بیش از ۳۰۰ تریلیون ارتباط وجود دارد و در همین زمان سلولهایی که هنوز مرتبط نشدهاند و مورد استفاده قرار نگرفتهاند غیر قابل استفاده میشوند.
استفاده از معجزه رنگها
مغز در هر ثانیه در معرض حجم شگفتانگیزی از اطلاعات قرار دارد، اما تنها بخش کوچکی از آنها گزینش میشوند و اجازه ورود مییابند. ناخودآگاه انسان، برای ورود این اطلاعات، گزینشی تصمیمگیری میکند. رنگها از معدود راهیافتگانی هستند که حسگرهای مغزی نسبت به آنها واکنش شدیدی نشان میدهند. پس اطلاعات را با بهرهگیری از رنگهای مختلف در وسایل و محیط کودکان به شکل رمزدار در حافظه آنها پررنگ میکنید. مغز کودکان برای به خاطر آوردن حقایقی که آموخته، به کمک رنگها به کلیدها و سرنخهایی برای به خاطر آوردن اطلاعات حافظه دست پیدا میکند. استفاده از تصاویر رنگی، اجسام و وسایل رنگی مانند: دفترچه، مداد و… تحریکپذیری مغزی و تقویت مغز و حافظه کودکان را به همراه دارد.
ایجاد تنوع
اگر خلاقیت و کارهای تازه و متنوع را به تجربههای یادگیری کودکان اضافه کنید، فرآیند مغزی به خاطرسپاری به شدت تسریع میشود. قبل از شروع مطالعه یا یادگیری، برای کودکان خود خلاقیت و تنوع ایجاد کنید. میتوانید محیط را برای او دلانگیزتر کنید؛ یک شمع روشن کنید یا آموزگاران میتوانند از کلیپهای آموزشی شاد و مرتبط با مبحث آموزشی استفاده کنند. انتخاب بسیار گسترده و وابسته به مورد آموزشی و البته امکانات و سلیقه شما و کودکانتان است. با ایجاد تجربههای متنوع در یادگیری، سیستم هوشیاری کودکان تغییر میکند و با آغوش باز پذیرای فرآیند به خاطرسپاری و نگهداری اطلاعات مغزی میشوند.
تشویق کودکان به تقویت برداشتهای شخصی
هر کودک دریافت مخصوصی از اطلاعات دارد و با امکانات ذهنی و استعدادهای ویژه خودش میآموزد. باید کودکان را تشویق کرد تا نسبت به مسائل کنجکاو باشند و سؤالات خود را مطرح کنند. در این صورت برداشتهای شخصی آنها از موضوعات مختلف گسترش مییابد و به نتایج درستتری از موضوعات مختلف میرسند. تجزیه و تحلیل شخصی از مسائل به ماندن اطلاعات در مغز و فرآیند تصفیه اطلاعات هر فرد بسیار کمک میکند. برای مثال، داستانگویی در به خاطرسپاری حقایق بسیار مفید است. داستانها با ایجاد کدهای ذهنی، بازیابی و فراخوانی اطلاعات را ساده می کنند. الگوی حفظ کردن اطلاعات در مغز با داستانها تقویت میشود.
تقویت حافظه ارتباطی
مغز اطلاعات را در مدتی کمتر از یک دقیقه در حافظه کوتاهمدت نگه میدارد و تنها در صورتی اطلاعات موجود در حافظه کوتاهمدت ماندگار میشوند که ارتباطی میان آنها و دانش گذشته در مغز موجود باشد؛ یعنی اطلاعاتی در مغز ثبت میشوند که با مغز پیوندهای معنایی پیدا کنند و سپس اطلاعات به حافظه بلندمدت کوچ میکنند. سعی کنید با ایجاد یک پل میان تجارب گذشته کودکان، دانش قدیم و اطلاعات جدید او را به هم مرتبط کنید.
انجام تدابیری برای انتقال اطلاعات به حافظه بلندمدت
برای تشکیل حافظه دائمی، کودکان اطلاعات وارد شده به حافظه بلندمدت را به سطح بالاتری از فعالیتهای ذهنی و مغزی انتقال میدهند. برای این کار فعالیتهایی از جانب کودک صورت میگیرد که دلالت بر حرکت اطلاعات به سوی ماندگاری در حافظه دائمی دارد. مثلا زمانی که کودک شما از مطلبی که آموخته است خلاصهبرداری میکند؛ به ویژه زمانی که این خلاصهبرداری به زبان و روش خود او صورت میگیرد، یعنی اطلاعات در مغز او ثبت شده است. با در نظر گرفتن مدل یادگیری هر کودک میتوان از کمک ابزارهایی مانند موسیقی، اشکال، حرکات موزون و متحرک، کتابهای مصور و… استفاده کرد. فقط باید دقت کرد یادگیری کودک در چه دستهای از مدلهای یادگیری قرار دارد. یادگیری در برخی از افراد از طریق دیداری یا در اصطلاح به شکل بصری صورت میگیرد و این مورد برای برخی دیگر به شکل شنیداری و… است.
تکرار، تکرار و تکرار
ما حسهای پنجگانه متفاوتی داریم و اطلاعاتی که از طریق هر کدام از این حواس دریافت میکنیم در قسمت مختص به همان حس در مغز ثبت میشود. پس برای آموزش کودکان باید تلاش کنید تا تمام این حواس را به جنبوجوش و دقت وادارید. فعالیتهای مختلف موجب میشوند مغز اطلاعات کسب شده از تحریک هر حس را در بخشهای گوناگون ذخیره کند، در این صورت مغز کودک شما مسیرهای چندگانهای به سمت حافظه میسازد که کار بازیابی و تازهسازی اطلاعات را مؤثرتر و سریعتر میکنند. این مدارهای ارتباطی شکل گرفته، که به اطلاعات موجود در حافظه میرسند، با تکرار و تمرین بیشتر، قویتر میشوند. پس بهرهگیری از عناصر حسی مختلف و تکرار و تمرین با استفاده از آنها باعث بازیابی اطلاعات در حافظه و تقویت حافظه کودکان میشود.
استفاده از زمان استراحت کودکان به منظور یادگیری آنها
برای تقویت حافظه ، مغز به پروتئین و همچنین کمکِ انتقالدهندههای عصبی نیاز دارد. توجه و تمرکز مغز به سرعت و در حدود ۱۰ دقیقه پس از مواجهه با اطلاعات جدید تخلیه و صفر میشود. با ایجاد فواصل مناسب به مغز برای تغییر از حالت یادگیری به وضعیت یادگیری مجدد کمک میکنید. در این صورت، مغز زمانی برای بهکارگیری موادشیمیایی برای بازساخت عملیات حافظه مهیا میکند. این استراحت و فاصله میتواند به شکل استفاده از موسیقی، بازیهای ساده و… باشد. بعد از گذشت دقایقی، مغز هوشیاری و اطلاعات لازم برای ذخیره اطلاعات را در حافظه کسب میکند.
تقویت حافظه کودکان نقش مهمی در یادگیری و سرعت انتقال آنها دارد. با توجه به موارد عنوان شده در متن میتوان گامهای مؤثری در این راه برداشت و با لذتبخش کردن آموزش و توجه به ساختار مغز و عملکرد حافظه کودک و شیوه درست تربیتی و آموزشی، کودکانی سالم و توانا پرورش داد.