مهم ترین دلایلی که باعث می شوند تا احساس خستگی کنید
خستگی یکی از شایعتریننشانههایی است که بیمار به خاطر آنبه پزشک و مراکز بهداشتی درمانیمراجعه مینماید. خستگی احساسیاست که توسط بیمار و به صور مختلفاز جمله: بیحالی، کسالت و زود خستهشدن، فقدان انگیزه و نیرو، ازدستدادن میل و علاقه به کارهایروزمره شادابی کم یا احساس یأس وناامیدی بیان میشود; همچنین بهصورت احساس باطنی ضعف و میلشدید به استراحت یا خوابیدن نیز بیانمیگردد.در این مقاله باما همراه باشید تا با علل و علایم و درمان خستگی مزمن آشنا شویم.
علت خستگی مفرط و راه های غلبه بر آن ها :
۱- خواب ناکافی
یکی از شایع ترین دلایل خستگی، کم خوابی است. بنابر آمار موسسه ملی سلامت آمریکا، ۷۰ میلیون نفر از آمریکاییها از کمبود خواب مزمن رنج می برند.
راه حل: هر شب ۷ الی ۸ ساعت بخوابید.
۲- قطع تنفس در خواب (Sleep Apnea)
بعضی افراد با این که شبانه ۸ ساعت یا بیشتر هم می خوابند، باز هم در طول روز خسته اند. Sleep Apnea در واقع قطع موقتی تنفس در خواب است که مدت چندین ثانیه طول می کشد. هر بار که شما دچار این حالت می شوید برای لحظاتی از خواب بیدار می شوید و ممکن است خود شما هم از این بیدار شدن های کوتاه اطلاعی نداشته باشید.
راه حل: در صورت اضافه وزن، وزن خود را کم کنید، سیگار را ترک کنید.
۳- غدای ناکافی
تغذیه ناکافی هم یکی دیگر از دلایل خستگی است. همچنین خوردن غذاهای اشتباه! می تواند چنین مشکلی ایجاد کند. اگر شما روز خود را با خوردن شیرینیجات شروع می کنید، گلوکز خون شما به سرعت افزایش می یابد و به همان سرعت نیز پایین می آید در نتیجه شما پس از مدت کوتاهی احساس کسالت و خستگی می کنید.
راه حل: همیشه یک صبحانه کامل بخورید. سعی کنید صبحانه شما شامل پروتئین و کربوهیدرات های کمپلکس باشد مانند تخم مرغ و غلات. این ترکیب غذایی یک منیع انرژی است که به تدریج در اختیار سلول های بدن شما قرار می گیرد.
۴- کم خونی (Anemia)
آنمی یکی از دلایل خستگی در خانم هاست و زمانی اتفاق می افتد که اکسیژن کافی توسط گلبول های قرمز در اختیار سلول های بدن قرار نمی گیرد. آنمی با یک تست خون ساده قابل تشخیص است.
راه حل: درمان آنمی به علت ایجاد کننده آن بستگی دارد. مثلا آنمی کمبود آهن(Iron Deficiency Anemia) با کمک مکمل غذایی آهن یا غذاهای دارای آهن مانند گوشت، جگر، لوبیا و … درمان می شود.
۵- افسردگی
افسردگی علاوه بر اینکه بر روی روان اثرات سوء می گذارد، بلکه باعث اختلالات فیزیکی مانند خستگی، سردرد و بی میلی جنسی می شود. اگر به مدت ۲ هفته یا بیشتر به این علایم دچار شدید، احتمالا به افسردگی دچار شده اید.
افسردگی به خوبی به روان درمانی و دارو پاسخ می دهد. برای درمان حتما به پزشک مراجعه کنید.
۶- کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)
تیروئید یکی از غدد درون ریز بدن است که در گردن و جلوی حنجره واقع شده است. این غده متابولیسم و سوخت و ساز بدن را کنترل می کند. هنگامی که فعالیت این غده کم می شود شما دچار خستگی و کسالت می شوید.
راه حل: یک تست خون می تواند کم بودن هورمون های تیروئید شما را تایید کند. هورمون های سنتتیک که توسط پزشک شما تجویز می شوند به راحتی متابولیسم بدن شما را به حالت عادی بر می گردانند.
۷- خوردن کافئین زیاد
همه ما می دانیم که خوردن کافئین باعث افزایش هوشیاری و تمرکز می شود. اما محققان به این نتیجه رسیده اند که خوردن مقادیر زیاد مواد غذایی حاوی کافئین ممکن است باعث ایجاد خستگی شود.
راه حل: از خوردن قهوه، چای، شکلات و داروهای حاوی کافئین به مقدار زیاد پرهیز کنید.
۸- عفونت پنهان مجرای ادرار
معمولا عفونت مجرای ادرار با علائمی چون سوزش ادرار و احساس ادرار فراوان داشتن شناخته می شود. اما این عفونت بعضی وقت ها هیچ علامتی غیر از خستگی ندارد.
راه حل: یک تست ادرار می تواند وجود یا عدم وجود این عفونت را تایید کند. با پزشک خود مشورت کنید. این عفونت وخستگی ناشی از آن به راحتی در عرض یک هفته از بین می رود.
۹- دیابت
در افراد دیابتی گلوکز در خون باقی می ماند و توسط سلول ها استفاده نمی شود و به انرژی تبدیل نمی شود.در نتیجه بدن به کمبود انرژی و خستگی دچار می شود. برای آگاهی از علائم دیابت به این پست مراجعه کنید.
راه حل: برای تایید ابتلا یا عدم ابتلا به دیابت به پزشک مراجعه کنید. این بیماری نیز قابل کنترل است.
۱۰- بیماری های قلبی
بیماری های قلبی خصوصا در سنین بالا باعث ایجاد خستگی حتی در حین انجام کارهای ساده روزانه می شوند.
راه حل: مشورت با پزشک و استفاده مرتب از داروهای تجویز شده و تغییراتی در سبک زندگی، باعث تحت کنترل در آمدن بیماری های قلبی می شوند.
۱۱- حساسیت های غذایی
بسیاری از پزشکان بر این عقیده اند که آلرژی به بعضی مواد غذایی می تواند باعث خواب آلودگی و خستگی شود. چنانچه پس از خوردن بعضی مواد غذایی خاص دچار کسالت می شوید، احتمال حساسیت به آن ماده غذایی را در نظر بگیرید.
راه حل: می توانید با پزشک خود مشورت کنید و یا اینکه از خوردن مواد غذایی که این حالت را در شما به وجود می آورند خودداری کنید.
۱۲- سندرم خستگی مزمن (Chronic Fatigue Syndrome)
چنانچه خستگی شما بیش از ۶ وجود داشته و شدت خستگی شما به حدی است که از عهده کارهای روزانه خود بر نمی آیید، احتمال ابتلا به این بیماری وجود دارد. شایع ترین علامت این بیماری، خستگی شدید و دائم بدون علت خاص است.
راه حل: مشورت با پزشک و انجام دادن بعضی تمرینات بدنی خاص و تغییراتی در سبک زندگی باعث بهبودی می شود.
راه حلی سریع برای خستگی های متوسط
چنانچه شما به خستگی متوسط که هیچ دلیل خاص پزشکی برای آن پیدا نشده است دچارید، ممکن است ورزش کردن یک راه حل خوب باشد. یک پیاده روی یا دوچرخه سواری ۲۰ دقیقه ای به مدت ۳ روز در هفته راه بسیار مناسبی برای غلبه بر خستگی است.
علل خستگی:
خستگی ناشی از کارهای زیادروزانه یا فعالیت جسمی مداوم امریطبیعی است. خستگی ممکن است دراثر استرسهای طولانی مدت هیجانییا فشارهای عصبی نیز به وجود آید; درچنین شرایطی چون علت خستگیمعمولا برای بیمار روشن است، لذا ندرتا به پزشک مراجعه میکند، باوجود این خستگی مزمن یک حالتطبیعی نیست.
مهمترین علل خستگیمزمن:
الف – خستگی با منشأ روانی (۸۰درصد علل):
۱ – اضطراب و استرس
۲ – افسردگی
ب – خستگی با منشأ جسمی (۲۰درصد علل):
۱ – بیماریهای عفونی(بیماریهای تب دار مانند تبمالت،سل، ایدز یا بیماریهای وابسته بهایدز، سندروم خستگی بعد ازبیماریهای ویروسی).
۲ – اختلالات متابولیک و غدددرونریز: کم کاری تیروئید، پرکاریغده پاراتیروئید، کمکاری هیپوفیز،پایین بودن قند خون، دیابت، اورمی،کمبود پتاسیم در خون، کمبود سدیم.
۳ – اختلالات خونی: آنمی، کمخونــی، لنفــوم ولوسمی (سرطانهایخون)
۴ – بیماریهای کلیوی :نارساییحاد کلیه – نارسایی مزمن کلیه
۵ – بیماریهای کبدی :هپاتیتحاد، هپاتیت مزمن و سیروز کبدی(چروک شدن کبد یا از کارافتادن کبد).۶ – بیماریهای التهابی: بیماریهایبافت همبند، بیماریهای التهابی روده
۷ – بیماریهای ریوی مزمن
۸ – بیماریهای قلبی عروقی مزمن
۹ – سرطانها
۱۰ – سندرم خستگی مزمن
۱۱ – بیماریهای عضلانی – عصبی
۱۲ – علل متفرقه: مصرفداروهایی مانند آنتی هیستامینها، آرامبخشها، داروهای روانپزشکی،داروهای ضدفشارخون و سؤ مصرفداروها – الکلیسم (مصرف الکل) -درد مزمن – کار بیش از حد – زایمان -رژیمهای غذایی نادرست.
سندرم خستگی مزمن(CFS) چیست؟
علائم و نشانه های این سندرم با بسیاری از بیماری ها مشترک است. خستگی در بسیاری از بیماری ها وجود دارد. ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران از خستگی شاکی هستند.
آنچه که از مفهوم “سندرم خستگی مزمن” (Chronic fatigue syndrome) می توان فهمید، خستگی است. اما این خستگی بعد از کار زیاد، اضطراب یا بی خوابی رخ نمی دهد، بلکه این خستگی از نوع شدید و خطرناک می باشد و با استراحت و داشتن فعالیت بدنی و ذهنی از بین نمی رود. این خستگی تمام بدن را احاطه کرده و فعالیت بدنی و توان فرد را کم می کند.
هنوز مشخص نیست که چرا این سندرم به وجود می آید. اما ممکن است در اثر تضعیف سیستم ایمنی یا انتقال ویروس باشد.
در بعضی مقالات آمده است که، سندرم خستگی مزمن می تواند بعد از یک بیماری(مثلا سرماخوردگی) و یا بعد از یک فشار عصبی شدید به وجود آید.
به طور کلی افراد مبتلا به این سندرم، از افراد بیمار کمتر فعالیت می کنند. این بیماری موجب کاهش فعالیت های مختلف شغلی، شخصی، اجتماعی و تحصیلی می شود. پس عملا فرد را منزوی می سازد.
علائم و نشانه های این سندرم
بیماران مبتلا، مدت ۶ ماه یا بیشتر، خستگی کشیده اند. علاوه بر این، نشانه های دیگری نیز دارد، از جمله:
۱- ناتوانی در تمرکز و عدم حافظه
۲- عدم توانایی فعالیت بدنی و یا مغزی
۳- سرحال نبودن
۴- درد مفصل (بدون قرمزی و تورم)
۵- درد عضلانی مزمن
۶- سردرد بسیار شدید
۷- حساس شدن گره های لنفاوی گردن و زیربغل
۸- سرفه
علائم و نشانه های گفته شده در تمام بیماران مبتلا به این سندرم دیده شده، اما در بعضی از بیماران، نشانه های دیگری نیز شناخته شده که این نشانه ها عبارتند از:
* دردهای شکمی، تهوع ، اسهال و نفخ
* عرق شبانه
* درد سینه
* تنفس کوتاه
* سرفه شدید
* مشکلات بینایی از قبیل: تیرگی، حساس به نور، خشک شدن و دردناک شدن چشم
* آلرژی و حساسیت به غذا، الکل، عطر، مواد شیمیایی، دارو و سر و صدا
* سرگیجه، نامنظمی ضربان قلب
* افسردگی، عصبانیت، ترس، زودرنجی
* دردناک شدن فک
* کاهش یا افزایش وزن
مشکلات این سندرم از فردی به فرد دیگر متغیر است. بسیاری از این ها می توانند زندگی فردی و اجتماعی خود را دنبال کنند، اما هستند کسانی که فعالیت و زندگی خود را از دست می دهند و به افرادی منزوی تبدیل می شوند.
بیماران CFS می توانند دچار انواع و اقسام بیماری ها شوند، از قبیل: تصلب و سفت شدن بافت ها، ویروسی شدن پوست، روماتیسم، بیماری های قلبی، بیماری های کلیوی، بیماری های مزمن ریوی و … .
چه کسانی به سندرم خستگی مزمن مبتلا می شوند؟
مطالعات نشان داده که زنان ۴ برابر بیشتر مبتلا می شوند.
این بیماری غالبا در سنین ۴۰ تا ۵۹ سالگی ظاهر می شود، اما در هر سنی امکان ابتلا وجود دارد.
این بیماری بیشتر در بزرگسالان و کمتر در کودکان دیده شده است.
این بیماری در هر نژاد و قومی ممکن است پیدا شود.
این بیماری در مردمان با درآمد کم بیشتر است.
در یک خانواده ممکن است این سندرم وجود داشته باشد، اما هیچ گونه دلیلی مبنی بر واگیردار بودن آن وجود ندارد. به طور کلی، هنوز در رابطه با مسری بودن یا نبودن این بیماری بحث است.
چگونه خود بیمار می تواند این بیماری را درمان کند؟
بیماران مبتلا به این سندرم باید یک برنامه متناوب چرخشی(در طول بیماری تا دوره بهبودی) را دنبال کنند.
اگر بیمارانی که در آستانه ی بهبودی هستند و تا حدی علائم و نشانه های آن کم شده است، بیش از حد فعالیت کنند، دوباره دچار خستگی و بیشتر شدن نشانه های سندرم خستگی مزمن می شوند.
* بیمار باید برنامه روزانه خود را زمان بندی کند و در زمانی که بیشترین انرژی را دارد، شروع به فعالیت کند.
* در برنامه خود ورزش را قرار دهد، زیرا که ورزش به بدن و مغز برای سالم زیستن کمک می کند.
* از دوست یا فامیل برای سلامتی خود کمک بگیرد.
* سر یک ساعت معین همیشه بخوابد.
* اگر در این بیماری دچار عدم حافظه یا عدم تمرکز شدند، هر آن چه که مهم است را بر روی کاغذ بنویسند. داروها ممکن است در بهتر خوابیدن به بیمار کمک کند که این هم باعث افزایش قدرت تمرکز و یادگیری می شود.
آزمایش های لازم برای اطمینان از این سندرم
آزمایش های تیروئید، کبد، اندازه گیری تعداد گلبول های خون و سرعت ته نشین شدن آن برای تشخیص لازم است، اما آزمایش ادرار لازم نیست.
اگر یکی از این آزمایشات غیرعادی بود، نمی توان شخص را مبتلا به سندرم خستگی مزمن دانست، بلکه در این مرحله باید به دنبال نشانه های دیگر بود.
همان طور که گفته شد، بیماری ها یکی از علل مبتلا شدن به این سندرم می باشد، بیماری هایی از قبیل: هپاتیت، کم خونی، بیماری های عفونی، سرطان ها، بیماری های عصبی و عضلانی، کم کاری تیروئید و دیابت.
افراد خیلی چاق( BMI بیشتر از ۳۰) و داروها و الکل نیز ممکن است ابتلا به این سندرم را موجب شوند. سایت پزشکان بدون مرز
علت احساس خستگی و کسالت چیست؟
بعد از ناهار و زمانی که به ساعات نیمه روز نزدیک میشویم، چه اتفاقی میافتد که احساس خستگی و کسالت بر ما چیره میشود به طوری که حتی صدای تیک تیک ساعت را نیز میشنویم و به فکر چارهای برای این خستگی میافتیم.
خستگی بین روز محصول الگوی زندگی مدرن و امروزی است که همیشه ما را از تحرک باز میدارد. حتما در اداره و ساعات کار متوجه همکاران خود شدهاید که پشت سر هم قهوه و یا چای مینوشند تا از این سستی و خواب آلودگی خلاصی یابند. اما چه عواملی موجب این احساس ناخوشایند میشوند و آیا راهحلی برای این مشکل وجود دارد؟.
پایگاه اینترنتی« اسلیپ توماچ» در مقالهای دلایل این خستگی و خواب آلودگی را به اختصار بیان کرده که عبارتند از:
۱- نداشتن خواب کافی و مطلوب در هنگام شب؛
اکثر ما کار را به خانه میبریم. همین طور حرف زدن با تلفن و کار با لپتاپ و رایانه را در منزل هم ادامه میدهیم و بدون توقف تا نیمه شب تلویزیون تماشا میکنیم. با این کار خود را از ساعات اولیه خواب شبانه که تاثیر بسزایی در آرام کردن و ترمیم اعصاب خسته و سرحال کردن بدن دارد محروم میکنیم.
اگر به طور منظم دیر بخوابیم و صبح زود بیدار شویم تا به سرکار برسیم، باعث میشود که خیلی زودتر در طول روز خسته شویم. بنابراین توصیه میشود حداقل ۷ تا ۸ ساعت خواب شبانه آرام و بدون آشفتگی داشته باشید و سعی کنید تلفن همراه خود را نیز خاموش کنید.
۲- نداشتن زمانی برای ورزش و بازی کردن
بدون شک بدن شما بدون ورزش زودتر خسته و فرسوده میشود. درست است که ساعات اولیه صبح پرترافیکترین ساعات کاریست اما حتی از یک فرصت اندک نیز استفاده کنید و خود را از یک نرمش ساده، پیادهروی کوتاه یا دویدن مختصر روی تردمیل محروم نکنید.
همچنین این تفکر اشتباه را از خود دور کنید که تاثیر ورزش و تحرک در ساعات بعدازظهر نصف تاثیر ورزش صبحگاهی است چون باید هر زمانی را برای ورزش کردن غنیمت بشمارید در غیر این صورت هیچگاه از مزیت هورمونهای شادی که بدن را سرزنده و شاداب میکنند بهرهمند نخواهید شد.
۳- اضطراب و نگران دائمی را از خود دور کنید
استرس بیش از حد و طولانی مدت نه تنها فشارخون را بالا میبرد بلکه باعث کاهش تمرکز میشود. سعی کنید با تکنیکهای مختلف خود را شاد و عاری از تنش نگه دارید. به شغل خود، خانواده و اطرافیان خود افتخار کنید. با این کار نگرانیهای خود را پایان خواهید داد.
۴- نداشتن زمانی برای خوردن یک صبحانه کامل و متعادل
بیشتر کسانی که هنگام بعدازظهر احساس خستگی میکنند افرادی هستند که به امید یک ناهار مفصل از صبحانه صرفنظر میکنند. نخوردن صبحانه موجب پرخوری در وعده ناهاری میشود و در نتیجه خستگی شما را تشدید میکند.
- توصیههایی برای سرزنده و با نشاط ماندن در طول روز:
- حتما به موقع از یک صبحانه متعادل استفاده کنید که حاوی انواع غلات ، لبنیات و میوههای مورد علاقه شما باشد.
– از نوشیدن زیاد قهوه یا چای بعد از صبحانه یا قبل از ناهار پرهیز کنید. چون این کار نه تنها اشتهای شما را به هم میریزد بلکه شما را مضطرب میکند.
– در وعده ناهار غذای زیاد نخورید چون باعث میشود باقی روز احساس خستگی کنید. اما همین غذای مختصر باید حاوی مقادیر متعادلی از کربوهیدراتها، پروتئینها و چربیها باشد.
– شب به اندازه کافی بخوابید.
– برنامه ورزشی داشته باشید.
– حداقل ۸ تا ۱۰ لیوان در طول روز آب بنوشید.
– بین صبحانه و ناهار تنقلات مصرف نکنید.
غذاهایی برای رفع خستگی
دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و استادیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، میگوید اگر مدام خستهاید، به برنامه غذاییتان نگاهی بیندازید.
اگر صبحها دلتان نمیخواهد از رختخواب بیرون بیایید، تمام طول روز خمیازه میکشید، بدنتان کوفته و بیرمق است و همهاش میخواهید یک گوشه بنشینید یا بخوابید، احساس می کنید انرژیتان کم است و حوصله کار و فعالیت ندارید، تمام این حالات بد به این دلیل است که احساس خستگی میکنید، آن هم بدون هیچ دلیل خاصی.
این خستگی میتواند روزهای متوالی ادامه داشته باشد، بی آنکه علتش را بفهمید یا بتوانید چارهای برایش پیدا کنید. ولی یک سؤال مهم: آیا فکر نمیکنید غذاهایی که میخورید، در این احساس خستگی موثرند؟
باید اول مطمئن شوید که خستگی شما نتیجه یک بیماری جسمانی مثل کمخونی یا کمکاری غده تیرویید، ناراحتی قلبی و یا یک اختلال روانی مثل افسردگی نیست و در اثر مصرف داروهای آرام بخش، آنتیهیستامینها، مسکنها و قرصهای ضدبارداری هم به وجود نیامده است.
اما اگر کاملا سالم هستید، شبها ۷ تا ۸ ساعت میخوابید و باز هم احساس خستگی میکنید، ممکن است علتش، کمبودهای تغذیهای یا عادات غلط غذایی باشد. با این حساب شما میتوانید با رعایت یک سری اصول تغذیهای، خستگیتان را به حداقل برسانید.
روزی چند لیوان آب بخوریم؟
وقتی میگویند آب مایه حیات است و شما جدی نمیگیرید، همین میشود دیگر! بدنتان دچار عارضه کمآبی شده و صد تا مشکل ریز و درشت برایتان پیش میآید. یکی از این مشکلات هم خستگی مفرط است.
دکترمحمدرضا وفا میگوید: «در پیشگیری از خستگی هم غذا مهم است و هم نوشیدنی ها. متاسفانه امروزه در جامعه ما این عادت غلط غذایی رایج است که افراد به اندازه کافی آب و مایعات نمینوشند. بدن دچار کم آبی یا دهیدراتاسیون میشود و کم آبی یکی از علل اساسی خستگی مفرط است. نرسیدن مایعات کافی به بدن میتواند حتی موجب افسردگی و تغییر خلق و خو شود.»
تحقیقات نشان میدهند که از دست دادن ۲ درصد مایعات بدن نسبت به وزن، توانایی فرد را تا ۲۰ درصد کاهش میدهد. وقتی که بدن شما کم آب میشود، حجم خونتان هم کاهش می یابد و در نتیجه دچار افت فشار خون خواهید شد. در این شرایط ، خونرسانی به عضلات، پوست و سایر بافتها به خوبی انجام نمیشود و بافتهای بدن، مواد مورد نیازشان به خصوص اکسیژن را به اندازه کافی دریافت نمیکنند. برای جبران این وضعیت، ضربان قلب بیشتر میشود و آن وقت شما به شدت احساس خستگی میکنید.
البته دکتر وفا هشدار میدهد که اگر از مشتریان دایمی چای، قهوه و نسکافه هستید، خیلی دلتان را خوش نکنید که به اندازه کافی مایعات مینوشید، چون این نوشیدنیهای کافئینی به دلیل مدر بودن، سبب دفع آب از بدن میشوند. البته مصرف متعادل چای و قهوه در طول روز هوشیاری را زیاد میکند و بالطبع جلوی خستگی و رخوت را میگیرد، اما باید مراقب باشید که زیادهروی نکنید، چون نوشیدنیهای کافئینی با دفع آب از بدن، کم آبی را تشدید می کنند. در عوض مایعات لبنی مثل دوغ و شیر هم آب بدن را تأمین میکنند و هم آرامش بخشند، اما وسط روز و در ساعتهای کاری، زیاد دوغ و شیر ننوشید، چون موجب رخوت و سستیتان میشوند و احساس خستگی را تشدید میکنند.
از سوی دیگر، در مورد مقدار آب مورد نیاز در روز حرف بسیار است. معروف ترین توصیه، نوشیدن ۸ لیوان آب در روز است. البته دکتر وفا معتقد است مقدار یکسانی برای همه اشخاص وجود ندارد و نمیتوان گفت همه ۸ لیوان آب بخورند. او می گوید: «همه افراد باید حس تشنگیشان را حساس کنند، یعنی به اندازهای مایعات بنوشند که دهانشان خشک نشود.»
چه رژیمی، چه غذایی؟
و اما چه غذایی بخوریم تا بیدلیل احساس خستگی نکنیم. دکتر وفا میگوید که اول از همه باید تعداد وعدههایی غذاییتان را زیاد کنید و مقدارش را کم «یعنی سعی کنید ۳ تا ۴ وعده در روز غذا بخورید، همراه با میان وعدههای متعدد، اما کم حجم. در ضمن، سعی کنید برنامه غذاییتان را طوری تنظیم کنید که همه گروههای غذایی در یک روز مصرف شوند، چون هر گونه کمبودی میتواند موجب بروز اختلالاتی شود که در تشدید حالت خستگی موثر است. یک رژیم غذایی متنوع و خوب باید شامل چهار گروه اصلی غذایی البته به میزان کافی و متعادل باشد.
این گروهها عبارتند از: شیر و لبنیات، نان و غلات، سبزیجات و میوه، انواع گوشتهای قرمز و سفید که البته در خوردن بعضی از غذاهای پروتئینی باید حد تعادل را رعایت کرد، چون وجود اسید آمینهای به نام تریپتوفان در پروتئین موجب سنتز واسطه شیمیایی به نام سروتونین در مغز میشود که ایجادکننده آرامش و رخوت است. این همان مادهای است که در ماست و دوغ هم وجود دارد. البته میزان کمی آرامش برای بدن مفید است و قدرت تحمل فرد را در برابر استرس زیاد میکند.»
کمبود بعضی از ویتامینها و مواد معدنی هم در ایجاد خستگی موثرند. ویتامین A، ویتامینهای گروه B و ویتامین C از آن جملهاند. کمبود آهن ، روی و ید هم میتواند عامل رخوت و بیحالی باشد. سبزیجات با برگهای تیره، گوشت و حبوبات منابع غنی آهن هستند. برای برطرف کردن کمبود آهن، خانمها میتوانند از مکمل آهن نیز استفاده کنند.
غلات و نان سبوسدار، ماهی و تخم مرغ دارای ویتامین B و میوههایی مثل پرتقال و سبزیهایی مثل فلفل سبز منابع ویتامین C هستند.
شما میتوانید با گنجاندن این مواد در برنامه غذاییتان، جلوی خستگی بیش از حد را بگیرید.
شکموها زودتر خسته میشوند
«از طرف دیگر، پرخوری هم موجب سستی و رخوت میشود و باید مراقب باشید با خوردن وعدههای غذایی مفصل، خودتان را سنگین نکنید. ضمن اینکه گرسنگی مفرط هم موجب میشود قند خون تان پایین بیاید.» برای همین دکتر وفا به کسانی که صبحانه نمیخورند، توصیه میکند که این عادت را ترک کنند، او میگوید: «وقتی شما صبحانه نمیخورید، تا موقع نهار قند خونتان پایین میآید و احساس خستگی میکنید. همینطور بیشتر گرسنهتان می شود و سر ناهار کنترلتان را از دست خواهید داد. چاقی و اضافه وزن هم یکی از دلایل عمده خستگی مفرط است، زیرا از یک طرف تحرک بدنی را کم میکند و از طرف دیگر از عملکردهای ذهنی میکاهد.»
دکتر وفا، خوردن میان وعدههای مفید و کم حجم را بهخصوص به کودکان، نوجوانان و سالمندان توصیه میکند تا با زیاد شدن فاصله بین وعدههای اصلی غذایی، دچار افت قند خون و کمبود انرژی نشوند.
نکته آخر اینکه سعی کنید، مصرف فست فودها را به حداقل برسانید، چون علاوه بر اینکه ارزش غذایی کمی دارند، به دلیل داشتن کالری زیاد، باعث خستگی و رخوت می شوند.
سندرم خستگی مزمن(CFS) چیست؟
علائم و نشانه های این سندرم با بسیاری از بیماری ها مشترک است. خستگی در بسیاری از بیماری ها وجود دارد. ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران از خستگی شاکی هستند.
آنچه که از مفهوم “سندرم خستگی مزمن” (Chronic fatigue syndrome) می توان فهمید، خستگی است. اما این خستگی بعد از کار زیاد، اضطراب یا بی خوابی رخ نمی دهد، بلکه این خستگی از نوع شدید و خطرناک می باشد و با استراحت و داشتن فعالیت بدنی و ذهنی از بین نمی رود. این خستگی تمام بدن را احاطه کرده و فعالیت بدنی و توان فرد را کم می کند.
هنوز مشخص نیست که چرا این سندرم به وجود می آید. اما ممکن است در اثر تضعیف سیستم ایمنی یا انتقال ویروس باشد.
در بعضی مقالات آمده است که، سندرم خستگی مزمن می تواند بعد از یک بیماری(مثلا سرماخوردگی) و یا بعد از یک فشار عصبی شدید به وجود آید.
به طور کلی افراد مبتلا به این سندرم، از افراد بیمار کمتر فعالیت می کنند. این بیماری موجب کاهش فعالیت های مختلف شغلی، شخصی، اجتماعی و تحصیلی می شود. پس عملا فرد را منزوی می سازد.
علائم و نشانه های این سندرم
بیماران مبتلا، مدت ۶ ماه یا بیشتر، خستگی کشیده اند. علاوه بر این، نشانه های دیگری نیز دارد، از جمله:
۱- ناتوانی در تمرکز و عدم حافظه
۲- عدم توانایی فعالیت بدنی و یا مغزی
۳- سرحال نبودن
۴- درد مفصل (بدون قرمزی و تورم)
۵- درد عضلانی مزمن
۶- سردرد بسیار شدید
۷- حساس شدن گره های لنفاوی گردن و زیربغل
۸- سرفه
علائم و نشانه های گفته شده در تمام بیماران مبتلا به این سندرم دیده شده، اما در بعضی از بیماران، نشانه های دیگری نیز شناخته شده که این نشانه ها عبارتند از:
* دردهای شکمی، تهوع ، اسهال و نفخ
* عرق شبانه
* درد سینه
* تنفس کوتاه
* سرفه شدید
* مشکلات بینایی از قبیل: تیرگی، حساس به نور، خشک شدن و دردناک شدن چشم
* آلرژی و حساسیت به غذا، الکل، عطر، مواد شیمیایی، دارو و سر و صدا
* سرگیجه، نامنظمی ضربان قلب
* افسردگی، عصبانیت، ترس، زودرنجی
* دردناک شدن فک
* کاهش یا افزایش وزن
مشکلات این سندرم از فردی به فرد دیگر متغیر است. بسیاری از این ها می توانند زندگی فردی و اجتماعی خود را دنبال کنند، اما هستند کسانی که فعالیت و زندگی خود را از دست می دهند و به افرادی منزوی تبدیل می شوند.
بیماران CFS می توانند دچار انواع و اقسام بیماری ها شوند، از قبیل: تصلب و سفت شدن بافت ها، ویروسی شدن پوست، روماتیسم، بیماری های قلبی، بیماری های کلیوی، بیماری های مزمن ریوی و … .
چه کسانی به سندرم خستگی مزمن مبتلا می شوند؟
مطالعات نشان داده که زنان ۴ برابر بیشتر مبتلا می شوند.
این بیماری غالبا در سنین ۴۰ تا ۵۹ سالگی ظاهر می شود، اما در هر سنی امکان ابتلا وجود دارد.
این بیماری بیشتر در بزرگسالان و کمتر در کودکان دیده شده است.
این بیماری در هر نژاد و قومی ممکن است پیدا شود.
این بیماری در مردمان با درآمد کم بیشتر است.
در یک خانواده ممکن است این سندرم وجود داشته باشد، اما هیچ گونه دلیلی مبنی بر واگیردار بودن آن وجود ندارد. به طور کلی، هنوز در رابطه با مسری بودن یا نبودن این بیماری بحث است.
چگونه خود بیمار می تواند این بیماری را درمان کند؟
بیماران مبتلا به این سندرم باید یک برنامه متناوب چرخشی(در طول بیماری تا دوره بهبودی) را دنبال کنند.
اگر بیمارانی که در آستانه ی بهبودی هستند و تا حدی علائم و نشانه های آن کم شده است، بیش از حد فعالیت کنند، دوباره دچار خستگی و بیشتر شدن نشانه های سندرم خستگی مزمن می شوند.
* بیمار باید برنامه روزانه خود را زمان بندی کند و در زمانی که بیشترین انرژی را دارد، شروع به فعالیت کند.
* در برنامه خود ورزش را قرار دهد، زیرا که ورزش به بدن و مغز برای سالم زیستن کمک می کند.
* از دوست یا فامیل برای سلامتی خود کمک بگیرد.
* سر یک ساعت معین همیشه بخوابد.
* اگر در این بیماری دچار عدم حافظه یا عدم تمرکز شدند، هر آن چه که مهم است را بر روی کاغذ بنویسند. داروها ممکن است در بهتر خوابیدن به بیمار کمک کند که این هم باعث افزایش قدرت تمرکز و یادگیری می شود.
آزمایش های لازم برای اطمینان از این سندرم
آزمایش های تیروئید، کبد، اندازه گیری تعداد گلبول های خون و سرعت ته نشین شدن آن برای تشخیص لازم است، اما آزمایش ادرار لازم نیست.
اگر یکی از این آزمایشات غیرعادی بود، نمی توان شخص را مبتلا به سندرم خستگی مزمن دانست، بلکه در این مرحله باید به دنبال نشانه های دیگر بود.
همان طور که گفته شد، بیماری ها یکی از علل مبتلا شدن به این سندرم می باشد، بیماری هایی از قبیل: هپاتیت، کم خونی، بیماری های عفونی، سرطان ها، بیماری های عصبی و عضلانی، کم کاری تیروئید و دیابت.
افراد خیلی چاق( BMI بیشتر از ۳۰) و داروها و الکل نیز ممکن است ابتلا به این سندرم را موجب شوند.
چه چیزی باعث درد عضلات می شود؟
بعضی اوقات شما بعد از ورزش، احساس درد عضلانی می کنید. اگر شما چند روز پشت سر هم مسافتی را با سرعت یکنواخت و آهسته ای بدوید، هرگز سریع تر نخواهید دوید یا قوی تر نخواهید شد.
اگر هنگام برداشتن وزنه از زمین، احساس سوزش عضلانی کنید، آن را به زمین می گذارید، در نتیجه روز بعد احساس درد نخواهید کرد ولی قوی تر هم نخواهید شد.
هر نوع پیشرفتی در قوی کردن ماهیچه ها توسط فشار آوردن به آنها( ورزش شدید) و جبران مجدد آن( استراحت) حاصل می شود.
روزی که شما به بیرون از خانه می روید و به شدت ورزش می کنید، باعث می شوید ماهیچه هایتان در طی ورزش احساس سوزش کنند. این سوزش نشان می دهد، عضلات شما در حال تخریب شدن هستند. روز بعد، احساس درد عضلانی می کنید، چرا که ماهیچه ها تخریب شده اند و نیاز به بهبود مجدد دارند. دانشمندان این فرآیند راDOMS یعنی “درد عضلانی تاخیر یافته” می نامند.
حداقل ۸ ساعت وقت لازم است تا این درد را احساس کنید. بعد از اتمام ورزش احساس می کنید قوی شده اید، ولی روز بعد، صبح که از خواب بلند می شوید، عضلاتی که ورزش کرده بودند، احساس درد می کنند.
قبلاً گفته می شد افزایش مقدار اسید لاکتیک در ماهیچه باعث این درد می شود، ولی هم اکنون معلوم شده است، اینگونه نیست. بلکه تخریب فیبرهای ( تارهای) عضلانی باعث ایجاد این درد می شوند.
نمونه برداری آزمایشگاهی از ماهیچه در روز بعد از ورزش شدید، نشان داد خونریزی و قطع اتصال فیلامان های ماهیچه( که باعث نگهداری فیبرهای عضلانی می شود) در اثر سائیده شدن آنها بر روی هم در طی انقباض عضلانی، باعث ایجاد این درد می شود.
دانشمندان با اندازه گیری مقدار آنزیم ماهیچه ای بنامCPK ( کراتین فسفوکیناز) در خون، میزان تخریب عضلانی را تخمین می زنند
. CPKدر حالت عادی در ماهیچه وجود دارد ولی هنگام تخریب عضلات وارد جریان خون می شود. ورزشکارانی که بیشترین افزایشCPK خون را بعد از ورزش دارا باشند، بیشتر احساس درد عضلانی خواهند داشت. بر این اساس، محققین نشان داده اند افرادی که علی رغم احساس درد در هنگام ورزش، به عمل خود ادامه می دهند، در روز بعد بیشتر از سایر افراد احساس درد خواهند داشت.
بسیاری از افراد فکر می کنند اگر بعد از ورزش سخت و شدید، سرعت و شدت آن را کاهش داده و خنک شوند، این درد را نخواهند داشت. ولی اینطور نیست. خنک شدن باعث برداشت سریع اسیدلاکتیک از عضلات می شود، ولی همانگونه که گفته شد مقدار اسید لاکتیک نقشی در ایجاد این درد ندارد.
همچنین کشیدن عضلات بعد از ورزش و انبساط آنها، درجلوگیری از این درد نقشی ندارد زیرا این درد در اثر انقباض فیبرهای عضلانی نیست، ولی اگر اینطور بود انبساط عضلات در کاهش درد نقش خواهد داشت.
درد عضلانی بعد از ورزش شدید بایستی به صورت یک راهنما برای انجام تمرینات ورزشی در نظر گرفهت شود.
اگر هنگام ورزش شدید در یک روز در ماهیچه هایتان احساس سوزش کردید، دیگر ورزش را ادامه ندهید تا آنها کاملاً آسیب نبینند و مجدداً بعد از مدتی با سرعت و شدت کمتری آن را شروع کنید تا احساس سوزش کنید. این عمل را به همین ترتیب انجام دهید تا احساس کنید عضلاتتان سفت شده اند، سپس ورزش را برای آن روز تمام کنید.
روز بعد بسته به اینکه عضلات شما چقدر درد می کنند، می توانید با سرعت آهسته، ورزش را ادامه دهید تا اینکه اصلاً ورزش نکنید.
ولی هرگز روز بعد آنقدر ورزش نکنید تا دوباره احساس سوزش عضلانی کنید، بلکه بایستی چند روزی به آرامی ادامه دهید تا این احساس درد در شما کاملاً از بین برود.
بیشتر ورزشکاران یک روز ورزش شدید می کنند و بعد از آن تا هفت روز به آهستگی و خیلی ملایم به ورزش خود ادامه می دهند و مجدداً بعد از هفت روز، یک روز به سختی ورزش می کنند.
برای راهنمایی شما، چند نمونه از فعالیت ورزشکاران حرفه ای را بیان می کنیم:
– دوندگان جهانی دوی ماروتن ، فقط ۲ بار در هفته با شدت و سرعت زیاد می دوند.
– قهرمانان وزنه بردار در مدت ۲ هفته، فقط یک مرتبه وزنه های خیلی سنگین را بلند می کنند.
– ورزشکاران حرفه ای پرش ارتفاع، یک بار در هفته تا ارتفاع خیلی بالا می پرند.
– پرتاب کننده های وزنه، فقط یک بار در هفته، تا مسافت های طولانی وزنه پرتاب می کنند.
در کل بایستی گفت تمرینات ورزشی بایستی بصورت چرخشی، یک روز با شدت و بعد از آن مدتی استراحت برای بهبود همراه باشد.
دلایل خوابآلودگی و خستگی مداوم در چیست؟
آیا می دانید به چه دلیل شما مدام در حالت خواب آلودگی و خستگی به سر می برید و نمی توانید یک روز خوب را داشته باشید و …
کاهش هورمون استروژن در اغلب موارد میتواند سبب کاهش وزن و خستگی شود. البته باید گفت کمبود یا زیاد ترشح شدن هورمون مهم دیگری در بدن میتواند همین نتایج را به دنبال داشته باشد.
همیشه دلیل خوابآلوده بودن و خستگی، کمبود خواب یا کار زیاد نیست. دلایل بسیاری وجود دارد که میتواند سبب شود شما همیشه احساس خستگی کنید. در اینجا به ۴ مورد اشاره میکنیم. عفونتها گرچه عفونتها علایم ظاهری بسیاری دارند اما گاهی ممکن است عفونتی در بدن شما در حال گسترش باشد بدون آنکه شما متوجه آن باشید یا پزشک تشخیص داده باشد. مثلا در بیماری مربوط به سیستم ایمنی عفونت ممکن است خود را به شکل خستگی شدید بروز دهد.
در بیماری بروسلوز هم که توسط باکتری بروسلا آبورتوس از گوسفند، اسب یا گاو آلوده یا حتی شیر آنها به انسان منتقل میشود، نشانه عفونت خستگی مفرط و خوابآلودگی است.
آلرژیها:
جالب است بدانید هیستامین و دیگر ترکیبهای شیمیایی که بدن برای مقابله با آلرژی ترشح میکند، خواب آورند. از سوی دیگر سرفه، عطسه ناشی از بوییدن یک گل یا التهاب دستگاه تنفسی به دلیل ورود هاگها به درون بینی سبب بیخوابی میشود. به همین علت تمامی داروهای مقابله با آلرژی خواب آورند. قبل از مصرف این داروها با پزشکتان مشورت کنید.
کمخونی :
اصلیترین کار گلبولهای قرمز رساندن اکسیژن از ریهها به دیگر ارگانها است وقتی فردی دچار کمبود گلبول قرمز میشود یا اختلالی در عملکرد گلبولها پیش میآید فرد دچار کمخونی شده و در ضمن به قدری احساس خستگی میکند که از انجام کارهای معمول روزمره برنمیآید. یک آزمایش ساده خون میتواند نشان دهد فرد دچار کمخونی است یا خیر. در صورت مثبت بودن جواب باید به دنبال دلیل کمخونی گشت. یک خونریزی داخلی یا تغذیه نادرست میتواند دلیل این دو باشد.
بههم ریختگی هومورنی در زنان:
کاهش هورمون استروژن در اغلب موارد میتواند سبب کاهش وزن و خستگی شود. البته باید گفت کمبود یا زیاد ترشح شدن هورمون مهم دیگری در بدن میتواند همین نتایج را به دنبال داشته باشد. خوشبختانه یک تست ساده هورمون میتواند این موضوع را روشن کرده و پزشک با تجویز آمپول یا قرص یا پماد سبب تنظیم هورمون مربوطه در بدن شود