بارداری دوقلو یا چندقلویی

نی نی تایم: بارداری باعث تغییراتی در بدن شما می شود، که شدت این تغییرات در بارداری چند قلویی بیشتر نیز می گردد. در ادامه این مقاله  به بارداری دوقلو یا چندقلویی و توضیح این تغییرات می پردازیم. با این مطلب همراه باشید.

چه زمانی و چگونه می توانم بفهمم که آیا بیش از یک جنین در شکم دارم؟

چند دهه پیش، اکثر خانمهایی که چندقلو حامله بودند تا زمان زایمان از این مطلب اطلاع پیدا نمی کردند. اما امروزه دیگر چنین غافلگیری هایی به ندرت پیش می آیند. این خانمها به طور معمول در آزمایش سونوگرافی که اغلب در سه ماهه اول حاملگی انجام می شود، از اینکه دو یا چندقلو حامله هستند، مطلع می شوند.

در صورتی که اندازه شکم شما بیش از حد معمول بزرگ شده باشد، پزشک به شما توصیه می کند که یک آزمایش سونوگرافی در سه ماهه اول حاملگی بدهید. البته به احتمال زیاد، شما یا پزشکتان در تعیین تاریخ دقیق آبستن شدن، اشتباه کرده اید. آزمایش سونوگرافی مشخص خواهد کرد که چقدر از زمان آبستنی شما می گذرد و آیا بزرگی اندازه شکم شما بواسطه چندقلو حامله بودن است یا خیر.

اگر شما با استفاده از روشهای درمان ناباروری مانند استفاده از داروی کلومید (clomid)، گنادوتروپین، یا باروری آزمایشگاهی (IVF) حامله شده اید، احتمالا در هشت هفته اول از آزمایش سونوگرافی استفاده خواهید کرد تا مشخص شود که چند جنین در رحم شما کاشته شده اند. آزمایش سونوگرافی (خصوصا پس از هفته های ششم تا هشتم)، تقریبا به صورت قطعی می تواند مشخص کند که آیا بیشتر از یک جنین در رحم شما در حال رشد است یا خیر. با این حال، هر چه تعداد جنینها بیشتر باشد، احتمال اینکه یکی از آنها در آزمایش سونوگرافی مخفی بماند افزایش می یابد.

دوقلوها چگونه همسان یا غیر همسان می شوند؟

دوقلوهای غیر همسان در اثر آزاد شدن دو تخمک و بارور شدن همزمان آنها ایجاد می شوند. این دوقلوها را به عنوان دو تخمکی یا دی زیگوتیک (DZ) نیز می شناسند. دوقلوهای همسان از یک تخمک که بارور شده و سپس تقسیم می شود پدید می آیند و به همین دلیل به عنوان یک تخمکی یا مونوزیگوتیک (MZ) نیز شناخته می شوند.

به هر حال، از آنجا که دوقلوهای همسان از یک تخمک به بار می آیند، DNA یکسانی دارند؛ اما با این که به آنها دوقلوهای همسان گفته می شود، دقیقا مشابه با یکدیگر نیستند. هرچند ژنهای آنها یکسان هستند، اما ممکن است برخی ویژگیهای آنها نیز متفاوت باشد که در نتیجه والدین می توانند بین آنها تمایز گذاشته و آنها را از یکدیگر تشخیص دهند. این تفاوتها ممکن است بواسطه اثرات محیطی، یا در درون رحم و یا در خارج از رحم باشد. همچنین، برخی ژنهای خاص ممکن است نهایتا به شکلهای متفاوتی در این دوقلوها بروز پیدا کنند.

چه زمانی و چگونه می توانم بفهمم که آیا دوقلوهای من همسان یا غیر همسان هستند ؟

از لحاظ تئوریک، آزمایشهای دوران حاملگی مانند CVS و آمنیوسنتز می توانند این مورد را به صورت دقیق مشخص نمایند. اما انجام این آزمایشها در چندقلوها می تواند پر دردسر بوده یا نتایج چندان دقیقی به دست ندهد و شما ممکن است نتوانید از DNA همه جنینها نمونه برداری کنید.

اگر شما نتوانید یا نخواهید از این آزمایشها استفاده کنید، آزمایش سونوگرافی در اغلب موارد (بر حسب اینکه آیا آنها از یک جفت استفاده می کنند یا دو جفت؛ و اینکه آیا همجنس هستند یا غیر همجنس) می تواند مشخص کند که آیا نوزادان شما همسان هستند یا غیر همسان.

اگر یک متخصص حرفه ای، سونوگرافی واژینال را بین هفته های ۹ تا ۱۴ انجام دهد، می تواند تقریبا ۱۰۰% مشخص نماید که آیا نوزادان شما از یک جفت به صورت مشترک استفاده می کنند یا خیر. اگر این آزمایش در سه ماهه دوم انجام شود، میزان دقت آن به ۹۰% افت می کند، زیرا محیط داخل رحم تنگ تر شده و تشخیص جفت نیز دشوارتر می شود.

در صورتی که نوزدان شما از یک جفت به صورت مشترک استفاده کنند، همسان هستند. در صورتی که آنها از دو جفت استفاده کنند، ممکن است همسان یا غیر همسان باشند. همه دوقلوهای غیر همسان و ۲۰ تا ۳۰ درصد از دوقلوهای همسان ، از جفت های مجزا استفاده می کنند.

در ۱۸ تا ۲۰ هفتگی، در صورتی که هر دو جنین به صورتی در رحم قرار گرفته باشند که تکنیسین بتواند اندامهای جنسی آنها را از طریق سونوگرافی ببیند، می توان جنسیت هر دو کودک را مشخص نمود. در صورتی که آزمایش سونوگرافی به وضوح نشان دهد که شما یک پسر و یک دختر دارید، در این حالت کودکان شما غیر همسان هستند. دوقلوهای همسان تقریبا در همه موارد، جنسیت مشابه دارند.

در صورتی که در آزمایش سونوگرافی مشخص شود که دو جفت وجود دارد و کودکان از یک جنس هستند، یا اینکه اگر نتیجه سونوگرافی واضح و دقیق نباشد، شما احتمالا باید تا زمان تولد بچه ها برای پاسخ این سوال منتظر بمانید. پس از تولد، پزشک مشخص می کند که آیا دوقلوها از یک جفت به صورت مشترک استفاده می کرده اند یا خیر. از آنجا که جفت های مجزا نیز در برخی موارد به هم چسبیده و به شکل یک جفت ظاهر می شوند، ممکن است برای تعیین تعداد دقیق جفتها به آزمایش در آزمایشگاه مجهز نیاز باشد.

اگر بررسی و آزمایش جفتها نیز جواب سوال را مشخص نکند، شما می توانید از آزمایش DNA استفاده کنید؛ اما باید یک تا دو هفته برای مشخص شدن نتیجه، منتظر بمانید. همانگونه که در بالا ذکر شد، دوقلوهای همسان تقریبا در همه موارد DNA یکسانی دارند، اما در دوقلوهای غیر همسان فقط ۵۰% از DNA بین دو نوزاد مشابه و مشترک است.

هنگامی که نوزادها بیشتر رشد کنند، احتمالا با نگاه کردن به آنها نیز به آسانی می توان مشخص کرد که آنها چه نوع دوقلویی هستند. اگر آنها آنقدر به هم شبیه باشند که افراد دیگر نتوانند آنها را از هم تشخیص دهند، می توان گفت که مسلما همسان هستند. اگر رنگ مو، رنگ چشم یا خصوصیات صورت آنها با هم تفاوت مشخصی داشته باشد، بدین معناست که آنها غیر همسان هستند.

دانستن اینکه دوقلوها همسان یا غیر همسان هستند، چه اهمیتی دارد؟

این موضوع صرفا برای ارضای حس کنجکاوی نیست. دانستن این نکته، ممکن است به خاطر برخی دلایل پزشکی نیز اهمیت داشته باشد.

یک مورد آن است که دوقلوهای همسان که از یک جفت به صورت مشترک استفاده می کنند، ممکن است در طول دوران حاملگی با یک خطر خاص در زمینه سلامتی خود مواجه باشند. حدود ۱۵ درصد از این دوقلوها به سندرم انتقال خون بین دوقلوها در رحم (TTTS) مبتلا می شوند؛ حالت خطرناکی که در آن، یکی از دوقلوها بخشی از مایعات خود را به دیگری می دهد. دوقلویی که مایع را دریافت می کند، احتمالا سریعتر از دوقلوی دهنده، رشد خواهد کرد.

در صورتی که این عارضه درمان نشود، معمولا برای هر دو جنین کشنده است. در صورتی که دوقلوهای شما از یک جفت به صورت مشترک استفاده می کنند، پزشک شما، میزان وزن اضافه کردن دو جنین را تحت نظر قرار داده و سایر نشانه های احتمالی TTTS را نیز بررسی می کند. در صورتی که پزشک به بروز این عارضه مشکوک شود، درمان فوری ممکن است جلوی عوارض احتمالی را گرفته و کودکان شما را سلامت نگه دارد.

حتی پس از اینکه کودکان شما رشد کردند، دانستن اینکه آیا همسان هستند یا غیر همسان ، باز هم اهمیت دارد. به عنوان مثال، اگر دوقلوها همسان بوده و مشخص شود که یکی از دوقلوها از یک بیماری ژنتیکی رنج می برد، دوقلوی دیگر نیز قطعا به همین بیماری مبتلاست. اما در مورد دوقلوهای غیر همسان ، ممکن است یکی از آنها به یک بیماری ژنتیکی مبتلا باشد ولی دیگری از این لحاظ سالم باشد.

یک دلیل دیگر هم برای دانستن همسان یا غیر همسان بودن دوقلوها وجود دارد: همه در این باره از شما سوال خواهند پرسید (از دوستان و آشنایان، تا غریبه هایی که در خیابان می بینید). دوقلوها برای مردم جذاب هستند، پس بهتر است در طول حاملگی و تا چندین سال بعد، برای پاسخ دادن به سوالات مکرر آنها آماده باشید.

حالا که چند قلو حامله هستم آیا باید بیشتر غذا بخورم؟ یا آیا برنامه غذایی من باید متفاوت از سایر خانمهای باردار باشد؟

بله. مسلما شما در مقایسه با خانمی که تنها یک جنین در شکم دارد، به کالری و مواد مغذی بیشتری نیاز دارید.

یک قانون کلی می تواند این باشد که به ازای هر کودکی که در شکم دارید، ۳۰۰ کالری در روز به مصرف غذایی خود اضافه کنید. پس اگر دوقلو حامله هستید، باید ۶۰۰ کالری به برنامه غذایی معمولی خود اضافه کنید، که در نتیجه میزان کل کالری مصرفی شما در روز ممکن است به ۲۸۰۰ کالری برسد. در صورتی که سه قلو حامله هستید، باید روزانه ۹۰۰ کالری اضافه مصرف کنید، که در نتیجه میزان کالری مصرفی روزانه شما به ۳۱۰۰ کالری در روز خواهد رسید.

اگر شما دوقلو، سه قلو یا بیشتر حامله هستید، باید به گونه ای برنامه ریزی کنید که ۵ وعده در روز (۳ وعده غذایی روزانه بعلاوه دو میان وعده نسبتا کامل از خوراکی های متنوع) غذا مصرف کنید، حتی اگر احساس گرسنگی نمی کنید.

البته مواد مختلفی می توانند کالری بدن شما را تامین کنند. می توانید با کنترل مصرف شکر (کم مصرف کردن) و مصرف غذاهای متنوعی که همه مواد مورد نیاز بدن شما را تامین کنند (پروتئین، کربوهیدرات و البته مقدار کمی چربی)، میزان کالری مصرفی خود را کنترل کنید. به یاد داشته باشید که دوران حاملگی، زمان مناسبی برای گرفتن رژیم لاغری نیست.

پنیر، شیر، گوشت، تخم مرغ، حبوبات و روغن، همگی می توانند رشد کودک شما را تقویت کنند. مقادیر زیادی میوه و سبزیجات را نیز در رژیم غذایی خود قرار دهید و از حبوبات نیز استفاده کنید.

چقدر باید وزن اضافه کنم؟

در دوران بارداری، نظارت بر وزن، بیشتر از نظارت بر میزان کالری مصرفی اهمیت دارد. شما باید وزن قابل توجهی اضافه کنید تا کودکان در حال رشد خود را سلامت نگه داشته و مواد غذایی کافی به آنها برسانید.

خصوصا افزایش وزن در ابتدای دوران حاملگی (زمانی که نوزادان شما به سرعت رشد کرده و شکم شما هنوز جای خالی نسبتا زیادی برای پر شدن دارد) اهمیت دارد.

به عنوان یک راهنمایی کلی، خانمی که دوقلو آبستن است باید بین ۱۵ تا ۲۰ کیلو وزن اضافه کند. خانمهایی که سه قلو حامله هستند، باید بین ۲۲ تا ۲۷ کیلو وزن اضافه کنند. پزشک می تواند به شما کمک کند تا میزان مناسب افزایش وزن در طول دوران بارداری را مشخص کنید.

اگر قبل از حاملگی، کمبود وزن داشته اید، باید به سرعت مقدار بیشتری وزن اضافه کنید تا کمبود وزن قبلی خود را نیز جبران کرده باشید. در صورتی که پیش از بارداری اضافه وزن داشته اید، می توانید چند کیلو از مقداری که جمعا در این دوران باید وزن اضافه کنید، بکاهید.

آیا باید از نوع خاصی از ویتامینها و مکمل های تغذیه در دوران بارداری استفاده کنم؟

استفاده از املاح و ویتامینهای کمکی دوران حاملگی لازم و مهم است، اما شما به نوع خاصی از این ویتامینها (مثلا ویتامینهای مخصوص دوقلوها یا سه قلوها) نیاز ندارید. مکملهای استاندارد مخصوص دوران حاملگی برای شما نیز کفایت می کند. می توانید روی جعبه یا بروشور این قرصها را بخوانید تا از میزان مواد موجود در آنها اطمینان یابید.

استفاده از مکمل غذایی، بهترین راهی است که می تواند تضمین کند بدن شما مقدار کافی از مواد غذایی لازم و حیاتی مانند اسید فولیک، آهن و کلسیم را دریافت می کند. پزشک شما می تواند مارک خاص یا مقدار مناسب مصرف این مکملها را به شما توصیه کند.

در خانمهایی که بیشتر از یک نوزاد در شکم دارند، خطر ابتلا به “کم خونی فقر آهن” در دوران حاملگی بیشتر است. پزشک ممکن است سطح آهن را در خون شما اندازه گیری کند تا اطمینان یابد که شما به میزان کافی آهن دریافت می کنید. در غیر اینصورت، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که از مکمل آهن اضافی استفاده نمایید.

مقادیر زیاد آهن ممکن است به بروز یبوست یا تهوع منجر شود؛ پس در مورد راههای جلوگیری از این موارد، با پزشک خود مشورت کنید.

چه مقدار آب باید بنوشم؟

حتی اگر قبل از دوران حاملگی نیز از آن دسته افراد بوده اید که همواره بطری آب همراه خود داشته اید، اکنون که چند قلو حامله هستید باید آب بیشتری بنوشید. این کار خصوصا در نیمه دوم حاملگی برای جلوگیری از کم آب شدن بدن ضروری است. زیرا کم آب شدن بدن می تواند خطر بروز زایمان زودرس را افزایش دهد.

برخی از متخصصین توصیه می کنند که روزانه تا یک گالن (برابر با ۱۶ لیوان با حجم تقریبی ۲۵۰ سی سی) مایعات بنوشید. البته می توانید بخشی از آب مورد نیاز بدن خود را از طریق شیر یا آب میوه تامین کنید، اما آب معمولی باید بیشترین میزان نوشیدنی شما را تشکیل دهد.

طبیعی است که دفعات دفع ادرار شما نیز افزایش خواهد یافت، اما این حسن را هم دارد که شما متوجه می شوید که آیا مایعات به مقدار کافی مصرف می کنید یا خیر. ادرار شما باید بسیار کمرنگ باشد؛ در غیر اینصورت، باید میزان مصرف مایعات را افزایش دهید.

در صورتی که شما یک خانم سالم و فعال بوده و دوقلو حامله باشید، تا زمانی که پزشک تائید کند و ممنوعیتی برای ادامه فعالیت شما در نظر نگیرد، می توانید به ورزش در دوران حاملگی ادامه دهید.

برنامه ورزشی شما باید آرام، راحت و ملایم باشد. بدن شما (و کودکان شما) ممکن است نتوانند با تمرینهای سنگین کنار بیایند. گزینه های مناسب برای ورزش شامل شنا، پیاده روی، آیروبیک آبی، و یوگا (ویژه دوران حاملگی)، هستند.

قبل، در حین و بعد از برنامه ورزشی، مقادیر زیادی مایعات مصرف کنید و در هنگام ورزش (از هر ورزشی که استفاده می کنید) در صورت بروز درد، سرگیجه یا تپش قلب، فورا ورزش را متوقف کنید.

به خاطر داشته باشید که شما چند جنین در شکم خود دارید و حمل همین چند کودک به خودی خود یک ورزش است. در واقع، شاید لازم باشد خودتان را مجبور کنید که بیشتر استراحت کنید.

از بلند کردن و نگه داشتن وزنه، دولا شدن و یا ایستادن، به مدت طولانی و بدون وقفه، خودداری کنید. اگر کمی از خلاقیت خود استفاده کنید و البته یک صندلی پایه بلند نیز در آشپزخانه داشته باشید، حتی می توانید آشپزی را هم به صورت نشسته انجام دهید.

در هر حال، هنگامی که حاملگی شما به هفته بیست و چهارم رسید، زمان آن است که از ورزش خود بکاهید و انرژی بیشتری را در اختیار کودکانِ خود قرار دهید. در این مرحله، بهتر است برنامه ورزشی خود را به پیاده روی یا شنای آرام و سبک، آن هم نه به صورت مرتب بلکه هر چند وقت یکبار، محدود کنید.

در صورتی که سه کودک یا بیشتر در شکم خود دارید، لازم نیست برنامه ورزشی خاصی را در طول دوران حاملگی خود داشته باشید. هر از چندگاهی یک پیاده روی کوتاه نیز برای شما کافی است؛ نباید به خودتان فشار بیاورید.

ممکن است پزشک شما در مقطعی از دوران حاملگی توصیه کند که ورزش را به طور کلی کنار بگذارید و در تختخواب استراحت کنید تا خطر بروز زایمان زودرس را کاهش دهید.

پاسخ ترک

Please enter your comment!
Please enter your name here