شناخت انواع واکسن ضروری در بارداری

• آیا واکسیناسیون در زمان حاملگی بی‌خطر و ایمن است؟
• باید زنان حامله واکسینه شوند
•  آگاهی از آن برای همه زنان باردار لازم و ضروری است،
• بسیاری از زنان ممکن است در مورد ایمن‌سازی و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی که می‌تواند به آنها یا جنین‌شان آسیب‌ برساند، اطلاعات زیادی نداشته باشند،
• واکسیناسیون به موقع می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌های عفونی قابل انتقال به جنین پیشگیری کند.
• بهتر است زنان به منظور بررسی وضعیت ایمنی در برابر بیماری‌های عفونی و تنظیم برنامه واکسیناسیون خود، قبل از اینکه حامله شوند، با پزشک خود مشورت نمایند.

آیا واکسن‌ها ایمن و بی‌خطرند؟

• همه واکسن‌ها از نظر ایمنی توسط انجمن غذا و دارو مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
• کلیه واکسن‌ها از نظر استریل بودن و کارایی و بی‌ضرر بودن کنترل می‌شوند و مرکز مبارزه با بیماری‌های ایمنی کلیه واکسن‌ها را در طول مدت استفاده مورد پایش قرار می‌دهد.
• ممکن است بعضی از مردم به برخی از اجزای واکسن حساسیت داشته باشند (به عنوان مثال حساسیت به تزریق واکسن آنفلوآنزا به دلیل کشت روی تخم‌مرغ).
• این افراد قبل از تزریق واکسن باید با پزشک معالج مشورت نمایند.

آیا واکسن می‌تواند به جنین آسیب برساند؟

• تعدادی از واکسن‌ها بخصوص آنها که از ویروس زنده تهیه شده‌اند نباید به زنان باردار تزریق شوند،
•  این واکسن‌ها برای جنین مشکل‌آفرین باشند.
• بعضی از واکسن‌ها می‌توانند به زنان باردار در سه ماهه دوم یا سوم بارداری تزریق شوند ولی عده‌ای معتقدند بهتر است
• تزریق واکسن‌ها حداقل سه ماه قبل از تولد یا بلافاصله بعد از تولد صورت گیرد.

چه واکسن‌هایی را در دوران حاملگی می‌توان تزریق کرد؟

 هپاتیت B

• زنان بارداری که تست منفی هپاتیت دارند می‌توانند این واکسن را دریافت کنند.
• این واکسن برای محافظت مادر و جنین علیه عفونت استفاده می‌شود.
• تزریق این واکسن سه مرحله‌ای بوده و قبل و بعد از زایمان صورت می‌گیرد. زمان تزریق مرحله اول است.

آنفلوآنزا

•  این واکسن می‌تواند از بیماری‌های جدی مادر طی دوران بارداری جلوگیری کند.
• همه زنان بارداری که وارد سه ماهه دوم یا سوم بارداری می‌شوند، طی بروز آنفلوآنزای فصلی باید واکسن را دریافت نمایند.
• افرادی که وضعیت پزشکی حادی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفلوآنزا هستند.
• بنابراین می‌توانید واکسن را در هر مرحله از بارداری دریافت نمایید.
•  این مشکل در شما وجود دارد، حتما با پزشک مشورت نمایید.

 کزاز / دیفتری

این ترکیب از واکسن‌ها به طور معمول برای زنان باردار توصیه می‌شود. این واکسن ایمنی دائم ایجاد نمی‌کند و حتما باید دوز یادآور هر ۱۰ سال یک بار تزریق شود.

چه واکسن‌هایی را نمی‌توان به زنان باردار تزریق کرد؟

ممکن است واکسن‌های زیر توانایی انتقال بیماری به جنین را داشته باشند و یا باعث بروز زایمان زودرس، سقط جنین و نقایص مادرزادی شوند. بنابراین فعلا تزریق آنها در دوران بارداری به طور معمول توصیه نمی‌شود.

هپاتیت A

 بی‌ضرر بودن این واکسن در بارداری تعیین نشده و باید طی این دوران از تزریق آن اجتناب نمود. زنانی که در معرض ابتلا به این ویروس هستند، باید با پزشک معالج خود مشورت نمایند.

MMR (سرخک، سرخجه، اوریون)

 زنان باید حداقل سه ماه بعد از تزریق این واکسن باردار نشوند.

آبله ‌مرغان

این واکسن برای جلوگیری از آبله‌ مرغان استفاده می‌شود و باید زمان تزریق آن حداقل سه ماه قبل از بارداری باشد.

پنوموکوک

 چون بی‌خطر بودن این واکسن ناشناخته است، باید از تزریق آن اجتناب شود، به جز برای زنان در معرض خطر یا زنان مبتلا به بیماری‌های مزمن.

فلج‌اطفال خوراکی و فلج اطفال تزریقی

 هیچ‌ کدام از انواع این واکسن‌ها (ویروس زنده و یا ویروس کشته شده) برای زنان باردار توصیه نمی‌شود.

تاثیرات و عوارض پس از واکسیناسیون

هپاتیت A

 درد، سفتی و قرمزی در محل تزریق، سردرد، در موارد نادر واکنش آلرژیک شدید

هپاتیت B

 درد در محل تزریق، تب

آنفلوآنزا

 قرمزی و تورم در محل تزریق

کزاز – دیفتروئید

 تب خفیف، سفتی و تورم در محل تزریق

MMR

 دانه‌های قرمز رنگ پوست، تورم غدد لنفاوی گردن، درد، محدودیت حرکت مفاصل یک تا دو هفته بعد از واکسیناسیون

آبله‌ مرغان

 تب، سفتی و قرمزی در محل تزریق، راش و برآمدگی‌های کوچک تا سه هفته بعد از واکسیناسیون

پنوموکوک

 تب، سفتی در محل تزریق

واکسن فلج اطفال خوراکی (OPV)

 هیچ عارضه جانبی با این واکسن شناخته نشده است.

واکسن فلج اطفال تزریقی (IPV)

قرمزی، ناراحتی در محل تزریق

واکسن بارداری

• همواره ترس از عوارض جنینی باعث می شود که از تجویز بسیاری از داروها و واکسن ها در دوران بارداری جلوگیری شود.
• این در حالی است که بعضی از این موارد نه تنها باعث بروز عارضه نمی گردند بلکه از بسیاری از بیماری‌های عفونی قابل انتقال به جنین پیشگیری می کند.
• بهتر است خانم ها، به منظور بررسی وضعیت ایمنی در برابر بیماری‌های عفونی و تنظیم برنامه واکسیناسیون خود، قبل از اینکه حامله شوند، با پزشک خود مشورت نمایند.
• واکسیناسیون روتین بی خطر در دوران بارداری شامل واکسن آنفلوآنزای غیر فعال، دیفتری کزاز و هپاتیت ب است.

ایمن و بی‌خطر بودن واکسن‌ها

• همه واکسن‌ها از نظر ایمنی توسط انجمن غذا و دارو مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
• کلیه واکسن‌ها از نظر استریل بودن و کارایی و بی‌ضرر بودن کنترل می‌شوند و مرکز مبارزه با بیماری‌های ایمنی کلیه واکسن‌ها را در طول مدت استفاده مورد پایش قرار می‌دهد.
• ممکن است بعضی از مردم به برخی از اجزای واکسن حساسیت داشته باشند (به عنوان مثال حساسیت به تزریق واکسن آنفلوآنزا به دلیل کشت روی تخم‌مرغ).
• این افراد قبل از تزریق واکسن باید با پزشک معالج مشورت نمایند.

آسیب رساندن واکسن به جنین

• تعدادی از واکسن‌ها بخصوص آنها که از ویروس زنده تهیه شده‌اند نباید به زنان باردار تزریق شوند، زیرا ممکن است این واکسن‌ها برای جنین مشکل‌آفرین باشند.
• بعضی از واکسن‌ها می‌توانند به زنان باردار در سه ماهه دوم یا سوم بارداری تزریق شوند ولی عده‌ای معتقدند بهتر است تزریق واکسن‌ها حداقل سه ماه قبل از تولد یا بلافاصله بعد از تولد صورت گیرد.

واکسن‌هایی که در دوران حاملگی می‌توان تزریق کرد

هپاتیت B : 

• یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال ویروس هپاتیت b، انتقال از مادر به نوزاد است.
• بنابراین واکسیناسیون به موقع مادران باردار و نوزادان در بدو تولد، در کاهش شیوع این بیماری در سطح جامعه بسیار موثر است.
• البته انتقال هپاتیت B از مادر به جنین در ‌٣ ماهه‌ی اول بارداری به دلیل عدم وجود ویرمی (ویروس در خون) منفی است.
  زنان بارداری که تست منفی هپاتیت دارند، می‌توانند این واکسن را دریافت کنند.
• این واکسن برای محافظت مادر و جنین علیه عفونت استفاده می‌شود.
• تزریق این واکسنِ سه مرحله‌ای (در سه نوبت و به فواصل یک ماه و ۶ ماه از تزریق اول) قبل و بعد از زایمان صورت می‌گیرد.

آنفلوآنزا:

• این واکسن می‌تواند از بیماری‌های جدی مادر طی دوران بارداری جلوگیری کند.
• در طول فصل ابتلا به آنفلوآنزا تمام زنان باردار می توانند در سه ماهه دوم و سوم بارداری با واکسن آنفلو آنزای غیر فعال، واکسینه شوند.
• افرادی که وضعیت پزشکی حادی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفلوآنزا هستند.
• بنابراین می‌توانند واکسن را در هر مرحله از بارداری دریافت نمایند.

کزاز / دیفتری:

•  ایمنى از طریق جفت از مادر به بچه منتقل مى‌شود.
• ایمنى نوازد عملاً همانند ایمنى مادر مى‌باشد. بنابراین در مادرانی که قبلاً ایمن نشده اند، برای جلوگیری از بروز بیماری کزاز بند نافی در نوزاد، دو تزریق توکسوئید کزاز انجام می شود.
• نخستین تزریق در هفتۀ ۲۰-۱۶ بارداری و تزریق دوم در هفتۀ ۲۴-۲۰، صورت می گیرد.
• حداقل باید یک ماه بین دو تزریق فاصله باشد و بهتر است تزریق دوم دست کم یک ماه پیش از زمان پیش بینی شدۀ زایمان انجام شود.
• توصیه شده که در همۀ بارداری ها، توکسوئید کزاز پشت سر هم تزریق نشود، زیرا احتمال بروز عوارض نامطلوب جانبی وجود دارد.

اگر خانمی از قبل واکسینه شده باشد

• اگر خانمی پیش از این واکسینه شده باشد، یک تزریق یاد آور کافی است.
• توصیه شده است که تزریق توکسوئید دیفتری و کزاز در طول بارداری در زنانی که قبلا واکسینه شده اند
• در طول ۱۰ سال گذشته دوز یاد آور را دریافت نکرده اند، در هفته ۲۸ بارداری انجام شود و همین تزریق، ایمنی کافی را برای بارداری های بعدی ( تا ۵ سال ) فراهم می آورد.
• هر چند شواهد چندانی مبنی بر ناهنجاری زا بودن این واکسن دوگانه بزرگسالان وجود ندارد، اما بهتر است در زنان بارداری که دوز اولیه واکسن دوگانه را دریافت نکرده اند،
• برنامه واکسیناسیون آنها تا سه ماهه دوم به تعویق انداخته شود تا خطر آسیب های احتمالی به حد اقل برسد.

واکسن‌هایی را که نمی‌توان به زنان باردار تزریق کرد

•  واکسن های زنده به دلیل افزایش خطر انتقال بیماری ها به جنین در دوران بارداری ممنوع هستند.
•  واکسن ها عبارتند از واکسن زنده ضعیف شده اوریون، سرخجه، سل و واریسلا (آبله مرغان). واکسیناسیون علیه سرخک به صورت ترکیب واکسیناسیون علیه سرخک و اوریون موجود است.
•  واکسن زنده ضعیف شده است, نباید برای زنان باردار تجویز شود و باید به آنها توصیه کرد که حداقل تا ۲۸ روز پس از دریافت واکسن باردار نشوند.
• واکسن علیه سل ,بی خطری تجویز آن در طول بارداری ثابت نشده است.
• واکسن‌های زیر باعث انتقال بیماری به جنین، سقط جنین و نقایص مادرزادی شوند.
• فعلا تزریق آنها در دوران بارداری به طور معمول توصیه نمی‌شود.

هپاتیت A: 

بی‌ضرر بودن این واکسن در بارداری تعیین نشده و باید طی این دوران از تزریق آن اجتناب نمود. زنانی که در معرض ابتلا به این ویروس هستند، باید با پزشک معالج خود مشورت نمایند.

سرخک، سرخجه، اوریون (MMR) :

 تزریق واکسن سرخجه و آبله مرغان حداقل سه ماه قبل از اقدام برای بارداری توصیه می شود، یعنی حداقل سه ماه بعد از تزریق این واکسن، نباید باردار نشوند. ابتلا به سرخجه در سه ماهۀ نخست بارداری، نوزاد را در معرض خطر بالای ناهنجاری های مادرزادی قرار می دهد. در این بیماران می توان قطع بارداری را در نظر گرفت.

آبله ‌مرغان: 

این واکسن برای جلوگیری از آبله‌ مرغان استفاده می‌شود و باید زمان تزریق آن حداقل سه ماه قبل از بارداری باشد.
خانم‌هایی که در دوران بارداری در معرض ویروس سرخک یا آبله‌مرغان هستند، باید پادتن اختصاصی ضد سرخک و ضد آبله مرغان را دریافت کنند. این تزریق در مورد آبله مرغان باید حداکثر تا ۹۶ ساعت بعد از تماس با بیماری و در مورد سرخک تا ۶ روز بعد از تماس با بیماری انجام شود.

مننگوکوک (واکسن مننژیت برای سفر حج) و پنوموکوک: 

چون بی‌خطر بودن این واکسن ناشناخته است، باید از تزریق آن اجتناب شود، به جز برای زنان در معرض خطر یا زنان مبتلا به بیماری‌های مزمن.

فلج‌اطفال خوراکی و فلج اطفال تزریقی :

 هیچ‌ کدام از انواع این واکسن‌ها (ویروس زنده و یا ویروس کشته شده) برای زنان باردار توصیه نمی‌شود.

تزریقات

انجام آزمایش گروه خونی و Rh باید هر چه سریع تر در اوایل بارداری صورت گیرد. زنان Rh منفی و دارای گروه خونی O، باید در هفتۀ ۲۸ بارداری دوباره آزمایش شوند. ضمن اینکه تعیین گروه خونی و Rh همسران آنها نیز لازمست.

پیشگیری

• برای پیشگیری از حساسیت به Rh، پیشنهاد شده که به همۀ زنان در معرض خطر، g 300-200 ایمونوگلوبولین Rh ( روگام ) بین هفته های ۲۸ و ۳۲ بارداری، از راه عضلانی تزریق گردد
• نوزاد Rh مثبت است، یک تزریق هم ظرف ۷۲ ساعت اول پس از زایمان، انجام گیرد تا در حاملگی بعدی، حساسیت مادر به آنتی ژن عامل Rh، کاهش یابد.
• در مورد ابتلای مادر به سیفلیس، آلودگی جنین تا پیش از ماه چهارم بارداری روی نمی دهد و پس از ماه ششم، احتمال بروز آن از هر زمان بیشتر است.
• آزمایش خون از نظر سیفلیس هم در ابتدا و هم در پایان بارداری مرسوم است.
• تزریق ۱۰ روز پنی سیلین پروکائین ( ۶۰۰٫۰۰۰ واحد ) کافی بوده و از سیفلیس مادرزادی جلوگیری به عمل می آورد.