اگر برنامه غذائی شما کامل است و همه مواد غذائی مثل گوشت، لبنیات، میوهها، سبزیجات و غلات را میخورید، پس تمام مواد مورد نیاز خود و فرزندتان را دریافت میکنید. اما واقعیت این است که اغلب خانمها به دلیل ویارهای صبحگاهی بهتر است از مکملهای ویتامینی و مواد معدنی استفاده کنند و ترجیحا قبل از دوران حاملگی استفاده از این مواد را شروع نمایند. بنابراین استفاده از این مواد یک راهکار مطمئن و تضمینشده برای دریافت مقدار مورد نیاز ویتامینها و مواد معدنی است. خانم هائی که مشکلات خاص و یا محدودیتهای غذائی داشته و یا از عوارض مختلف حاملگی رنج می برند، حتما باید ویتامینهای مختلف را در دوران حاملگی دریافت کنند؛ مثلا گیاهخواران، افرادی با عدم تحمل نسبت به برخی مواد غذایی مانند لاکتوز، بارداری دوقلویی یا تعداد قلهای بیشتر، مبتلایان به انواع مشکلات خونی یا بیماریهای مزمن جزو این دسته از افراد میباشند.
چه موادی درمکمل ها وجود دارد که من از طریق غذاها نمی توانم آنها را دریافت کنم؟
اگر شما همواره تغذیه خوبی دارید و قوانین تغذیه ای را رعایت می کنید، معمولا همه مواد مورد نیاز خود را از طریق غذا دریافت میکنید به جز دو مورد بسیار مهم:
۱- اسید فولیک: خوردن یک داروی مکمل تنها راه مطمئن دریافت مقدار کافی اسید فولیک در روز است. تمام مقالات پزشکی پیشنهاد میکنند اقلا” یک ماه قبل از حاملگی خوردن ۴۰۰ میکروگرم از این ماده را آغاز کنید و با شروع حاملگی میزان آن را به ۶۰۰ میکروگرم در روز افزایش دهید (البته این مقدار علاوه بر مقداری است که شما از طریق غذاها اسید فولیک دریافت میکنید و البته جذب این نوع نیز به سادگی قرصهای تکمیلی نخواهد بود). تحقیقات نشان دادهاند که دریافت این مقدار اسید فولیک میتواند تا ۷۰% سبب کاهش اختلالات لوله عصبی شود. اغلب داروهای تکمیلی برای دوران حاملگی حاوی ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ میکروگرم اسید فولیک هستند. اگر شما یک قرص کامل از این مکملها را نمیخورید، قرص جداگانه اسید فولیک استفاده کنید. اگر شما سابقه به دنیا آوردن نوزادی با اختلالات لوله عصبی دارید باید روزانه ۴۰۰۰ میکروگرم یا ۴ میلیگرم اسید فولیک دریافت کنید. در مورد انتخاب داروی تکمیلی مناسب با پزشک خود مشورت کنید.
۲- آهن: دارویهای تکمیلی دوران حاملگی می تواند ضامن دریافت مقدار کافی آهن در این دوران باشد. معمولا اغلب خانمها نمیتوانند آهن مورد نیاز بدن خود و جنین را تنها از مواد غذائی مصرفی روزانه تامین کنند. چرا این اتفاق می افتد؟ چون بدن در دوران حاملگی مقدار بیشتری خونسازی میکند تا بتواند از جنین در حال رشد حمایت کند. بنابراین ذخائر آهن بدن شما کاهش می یابد و برای جلوگیری از ایجاد کم خونی فقر آهن در دوران حاملگی اغلب خانمها باید آهن تکمیلی دریافت کنند. مقدار تجویز شده برای دوران حاملگی ۲۷ میلیگرم است، ۵۰% بیشتر از زمانی که شما حامله نیستید. متخصصین توصیه میکنند که در اولین ویزیت حاملگی به خانم ها آهن با دوز ۳۰ میلیگرم در روز داده شود، چه در یک قرص جداگانه چه به همراه سایر مواد مورد نیاز. اغلب مکملهای دوران حاملگی حاوی ۲۷ تا ۶۰ میلی گرم آهن هستند. (مطمئن شوید که این داروها را دور از دسترس بچه ها قرار می دهید چون برای آنها بسیار خطرناک است.) بعضی از خانمها نیاز دارند که مقدار بیشتری آهن دریافت کنند. بعد از آزمایش خون اولیه پزشک شما تشخیص میدهد که آیا به آهن بیشتری نیاز دارید یا خیر؟ به خانم هائی که کم خونی فقر آهن دارند توصیه می شود که روزانه علاوه بر مکمل دوران حاملگی، ۶۰ تا ۱۲۰ میلیگرم آهن اضافه دریافت کنند. اگر شما هنوز حامله نشدهاید اما کم خونی فقر آهن دارید معمولا پزشکتان توصیه می کند که از هم اکنون قرص آهن دریافت کنید.
آیا موادی هستند که در قرص های مکمل دوران حاملگی وجود ندارند؟
کلسیم یکی از مواد معدنی است که ممکن است مقدار مورد نیاز روزانه در قرصهای مکمل وجود نداشته باشد. اغلب قرصهای مکمل دوران حاملگی حاوی ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیگرم از کلسیم هستد اما بعضی از آنها هیچ کلسیمی ندارند. دلیل این مسئله این است که کلسیم خیلی حجیم است و خود این قرصها به حد کافی بزرگ هستند. مقدار مورد نیاز کلسیم شما در این دوران ۱۰۰۰ میلی گرم است یعنی همان مقداری که در دوران قبل از حاملگی به آن نیاز داشتهاید.
(اگر شما ۱۸ ساله یا جوانتر هستید روزانه به ۱۳۰۰ میلی گرم کلسیم احتیاج دارید). اما حتما باید میزان مورد نیاز کلسیم روزانه خود را دریافت کنید زیرا بدن شما با مصرف جنینتان احتیاج به کلسیم بیشتری دارد در غیر این صورت در دورانهای بعدی زندگیتان مستعد پوکی استخوان خواهید بود. خوشبختانه شما از روش های مختلفی میتوانید این ماده را دریافت کنید. به عنوان مثال هر لیوان شیر یا ماست حاوی ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیگرم کلسیم است. اما اگر معده شما نمیتواند مواد لبنی را تحمل کند میتوانید از قرصهای تکمیلی دیگری برای دریافت کلسیم استفاده کنید. بعضی از انواع جویدنی این قرصها طعم خوبی دارند.
قرصهای مکمل همچنین حاوی اسیدهای چرب مورد نیاز بدن نیستند. DHA که یکی از انواع اسیدهای چرب امگا-۳ است، برای رشد بافت عصبی، مغز و چشم جنین شما بسیار مهم است. میزان مناسب DHA روزانه ۳۰۰ میلیگرم است، مقداری که با خوردن ۱۵۰ تا ۳۰۰ گرم ماهیهای آب سرد مثل قزل آلا تامین می شود. در رژیم غذائی اغلب مردم این مقدار ماهی خورده نمی شود بنابراین در مورد دریافت مکملهای حاوی امگا-۳ یا DHA با پزشک خود مشورت کنید.
از کجا متوجه شوم که کدام داروی تکمیلی برای من مناسب است؟
این مسئله کاملا وابسته به نظر شما و پزشکتان است. در اولین ویزیت دوران حاملگی یا در ویزیتهای قبل از آن به احتمال زیاد پزشکتان یک مکمل ویتامینی مناسب را برای شما تجویز خواهد کرد. توجه داشته باشید که از مکمل ویتامینی دیگری غیر از آن که پزشکتان تجویز کرده استفاده نکنید مگر این که او دستور داده باشد. شما الان به خوبی می دانید که داروی تکمیلیتان باید حاوی بعضی از مواد مغذی مانند اسید فولیک و آهن باشد که احتمالا مقدار مورد نیاز آن را با غذا دریافت نخواهید کرد و به همان اندازه مهم است که بدانید بعضی از مواد مانند ویتامین آ در صورت زیاد بودن در دارو برای جنین شما خطرناک است. برای همین است که اغلب قرصهای تکمیلی دارای بتا کاروتن (ماده ایکه در سبزیها و میوه جات وجود دارد) هستند که در بدن تبدیل به ویتامین آ میشود. بر خلاف ویتامین آ با منبع حیوانی که می تواند با دوزهای بالا ایجاد نقص در جنین کند، بتا کاروتن مادهای است که حتی در دوزهای بالا اثرات سمی ندارد.
چه اتفاقی می افتد اگر من در یک روز اشتباها دو تا از مکملهای ویتامینی را بخورم؟
نگران نباشید. این مورد اگر فقط یک روز باشد خطری برای شما و جنینتان ندارد. اما اگر به طور مرتب این کار را بکنید برای شما و جنینتان مسئله ساز می شود. اگر پزشکتان گفته است که بنا به دلایلی شما به بعضی از مواد بیشتر احتیاج دارید سعی کنید که آن را به صورت یک قرص جداگانه دریافت کنید. قرص های مولتی ویتامین طوری ساخته شدهاند که مواد مورد نیاز روزانه شما را تامین کنند.
چه کار میتوانم بکنم اگر در بلعیدن این قرصها مشکل داشته باشم؟
اغلب مکملهای ویتامینی که برای دوران حاملگی ساخته شدهاند اندازه بزرگی دارند و بلع آنها برای بعضی از خانمها به خصوص آنهائی که حالت تهوع دارند مشکل است. اگر این مشکل شما نیز هست پزشکتان میتواند قرصهای کوچکتر یا با پوشش لیزتر تجویز کند. (قرصهائی که کلسیم ندارند معمولا اندازههای کوچکتری دارند و شما می توانید کلسیم را از روشهای دیگری دریافت کنید.) انواع جویدنی مکملهای ویتامینی هم وجود دارد که اغلب چندان طعم خوبی ندارند.
چه کار میتوانم بکنم اگر با خوردن قرصها دل بهم خوردگی پیدا کنم؟
اگر شما یک مکمل با دوز بالای آهن دریافت میکنید امکان دارد که دچار دل بهم خوردگی شوید. (اگر مکملها دوز آهن شان بیشتر از میزان مورد نیاز یعنی ۳۰ میلیگرم نباشد معمولا مشکل خاصی ایجاد نمیکنند.). در ضمن دریافت آهن زیاد میتواند باعث یبوست- یکی از مشکلات جدی اغلب خانمها در دوران بارداری- و همچنین تهوع و در موارد نادری باعث اسهال شود.اگر آهن برای شما مشکل آفرین است با پزشک خود مشورت کنید. اگر شما کم خون نباشید او میتواند دوز آهن شما را کاهش دهد. اما اگر این ممکن نباشد شاید به شما توصیه کند که دارو را با آب آلو یا شب و هنگام خوابیدن بخورید که مانع تهوع شود. یا ممکن است از شما بخواهد که دارو را بعد از غذا بخورید چون با معده پر بهتر می توانید آن را تحمل کنید.
