
رفلاکس زمانی روی می دهد که شیری که نوزاد نوشیده و قورت داده است دوباره در مری بالا می آید یا به دهان او باز می گردد.
علائم رفلاکس
* رفلاکس پاتولوژیک چیست؟
این فوق تخصص گوارش اطفال گفت: نوع دیگری از رفلاکسها که فیزیولوژیک و طبیعی نیست و پاتولوژیک و بیماری محسوب میشود رفلاکسی است که بعد از حدود ۴ ماهگی نیز کم یا اصلاح نمیشود و بر اثر تنگی انتهای معده رخ میدهد.

* رفلاکس در کودکانی که دچار آسیب های مغزی هستند
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: کودکانی که به هر دلیلی دچار مشکلات مغزی هستند دچار رفلاکس میشوند، مشکلات مغزی در کودکان بیشتر مادرزادی است همچنین گروهی از کودکانی که به شیر گاو آلرژی دارند دچار رفلاکس میشوند.
* وزن کم، اختلال خواب و بهانهگیری ویژگیهای مبتلایان به رفلاکس پاتولوژیک
رئیس انجمن پزشکان کودکان گفت: کودکانی که دچار رفلاکس پاتولوژیک یا بیماری رفلاکس هستند معمولاً وزن کمی دارند، بهانهگیرند، با اختلال خواب و یبوست مواجهند و دائم نگران و گریان هستند.
رفلاکس مزمن
درصد بسیار کمی از نوزادان دچار رفلاکس مزمن هستند که برای آنها مشکل ایجاد می کند.
چه چیزی موجب رفلاکس می شود؟
هنگامی که معده نوزاد پر می شود، بقیه شیر یا غذایی که نوشیده دوباره به مری و دهان او باز می گردد.
استفراغ یا قی کردن نوزادان می تواند به دلایل زیر باشد:
سیستم گوارشی او کند است و طول می کشد تا شیر از معده وارد روده کوچک بشود.
لوله مری و معده او هنوز به رشد کامل نرسیده اند.
ظرفیت معده نوزادان چند روزه به اندازه یک تیله کوچک است. در روز سوم، گنجایش آن به اندازه تیله بزرگ افزلیش می یابد. در روز دهم، به اندازه یک توپ پینگ پونگ رشد می کند و بزرگ می شود. دریچه مری و معده نیز در طول این زمان قوی تر می شود. به این مفهوم که هر چه این اندام بیشتر رشد می کنند و قوی تر می شوند، مشکل رفلاکس نوزادان نیز کم تر می شود. در حدود ماه های ۱۰ تا ۱۲، فقط ۵ درصد از کودکان دچار رفلاکس می شوند.
البته گاهی مشکل رفلاکس در کودکان در نتیجه ضعیف بودن عملکرد سیستم گوارشی است. در این مواقع، غذا برای مدت طولانی در معده باقی می ماند و دلیل آن نیز می تواند در نتیجه حساسیت به شیر گاو یا عدم پذیرش آن توسط بدن کودک باشد.
چگونه می توان از رفلاکس جلوگیری کرد؟
در حالت عمودی به کودک شیر بدهید.
پس از هر بار شیر دادن، حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه کودک را در حالت عمودی در آغوش نگه دارید.
ترجیحا به مقدار کم اما وعده های بیشتر به نوزاد شیر بدهید.
اگر با شیشه کودک را تغذیه می کنید، هر دو سه دقیقه یک بار در میان شیرنوشیدن، اجازه دهید بادگلو کند. در ضمن، مطمئن شوید که سوراخ نوک پستان خیلی باز نیست. اگر این طور باشد شیر با مقدار و سرعت بیشتر وارد دهان نوزاد می شود و می تواند موجب رفلاکس بشود.
چه زمانی رفلاکس نگران کننده است و باید کودک را نزد پزشک ببریم؟
داشتن رفلاکس های مداوم و پی درپی
بداخلاقی در طول شیر نوشیدن یا پس از آن، گریه و خم کردن کمر
قی کردن های پی درپی و به مقدار زیاد دست کم دوساعت پس از هر بار شیر نوشیدن
امتناع از شیر نوشیدن اما مکیدن پستانک (اگر استفاده می کنید)
هنگامی که نوزاد را برای رفلاکس نزد پزشک می برید، موارد زیر را در ذهن داشته باشید تا بتوانید پاسخ های درست به پزشک بدهید:
چه مواقعی نوزاد شیر می نوشد
نوزاد چه مواقعی اصولا گریه می کند
این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا بتواند تشخیص دهد آیا کودک مشکلات دیگری نیز دارد یا خیر.
رفلاکس شیرخوارگی
رفلاکس شیرخوارگی نوعی از رفلاکس است که به صورت فیزیولوژیک و طبیعی در شیرخواران زیر دو سال مشاهده می شود، از ماه های اول تولد شروع می شود، در چهار ماهگی به اوج می رسد و بیشتر تا پایان یک سالگی بهبود می یابد. گاهی علت ارثی و ژنتیکی دارد و در کل خیلی نگران کننده نیست.
نشانه های بالینی
در سنین مختلف علائم متفاوت است. رفلاکس در شیرخواران به صورت برگشت شیر به دهان و خروج شیر از کناره دهان است.
علائم دیگر عبارتند از:
اگر این عارضه در نوزاد شدید باشد، برای تشخیص بیماری و انجام اقدامات درمانی لازم است که نوع اسید معده نیز مورد آزمایش قرار گیرد.
البته باید توجه داشت اگر بالا آوردن شیر در نوزادان ناشی از رفلاکس نباشد، میتواند نشانه ابتلا به یک بیماری عفونی یا نوعی حساسیت غذایی باشد که معمولا در چنین حالتی این وضعیت بلافاصله پس از خوردن غذا اتفاق نمیافتد و چند ساعت پس از خوردن شیر، نوزاد به چنین وضعیتی مبتلا میشود.
درمان غیر دارویی
اساس درمان رفلاکس، اقدامات حمایتی و اصلاح روش تغذیه است که با کاهش حجم شیر و از طرف دیگر با افزایش نوبت های شیردهی و غلیظ تر کردن شیر یا غذای شیرخوار امکان پذیر است.
اضافه کردن یک قاشق سرلاک برنج به هر پیمانه شیر می تواند موجب تغلیظ شیر و کاهش رفلاکس شود.در نوزادانی که به این عارضه مبتلا هستند بهتر است تعداد وعدهها بیشتر شود و در هر وعده کودک شیر کمتری بخورد.
این کار مانع از پر شدن کامل معده میشود و احتمال این که به دلیل نقص در عملکرد دریچه بین مری و معده، بخشی از شیری که نوزاد خورده است از معده وارد مری میشود به مراتب کمتر خواهد بود.
در اغلب موارد این عارضه نیازمند اقدامات یا درمانهای جدی نیست و اگر وضعیت نوزاد از نظر وزنگیری مناسب باشد به این معنی است که این وضعیت با رشد کودک بهبود خواهد یافت.
گاهی قبل از دارو درمانی، یک دوره آزمایشی شیرخشک کم آلرژی توصیه می شود تا بتوان حساسیت به پروتئین شیر را از رفلاکس تشخیص داد.
معمولا وضعیت نشسته، خوابیده به پهلو یا وضعیت خوابیده به پشت رفلاکس را در شیرخواران تشدید می کند، ولی در وضعیت خوابیده به شکم، رفلاکس کمتر مشاهده می شود.
در نوزادانی که به پشت میخوابند این عارضه تشدید میشود، چراکه این وضعیت به دریچه مری فشار آورده و در نتیجه موجب برگشت اسید معده میشود.
دارو درمانی
علی رغم این که رفلاکس در روند رشد نوزادان اختلالی را ایجاد نخواهد کرد، بهتر است برای کاهش درد و عوارض ناشی از این بیماری، در کوتاهمدت نوزاد تحت درمانهای دارویی قرار گیرد.
در مواردی که بر اثر رفلاکس عارضه ای برای بیمار پیش آید می توان سراغ داروها رفت که از میان آنها می توان به آنتی اسیدها و مهارکننده های ترشح اسید اشاره کرد.
روش های خانگی درمان ریفلاکس معده در نوزادان
خوابیدن:
- نوزادی که از ریفلاکس معده رنج می برد به سختی می خوابد. در واقع حالت خوابیدن نادرست و زمان بد خوابیدن باعث می شود نوزاد بهانه گیر شود.
- زیر سر نوزاد را بلند کنید یا زاویه تخت را سی درجه بالاتر بیاورید. هنگامی که قسمت بالاتنه نوزاد بالاتر است، جاذبه کار خود را انجام می دهد و مانع از برگشت محتویات معده به مری می شود.
- همچنین می توان نوزاد را به بغل خواباند.
- در حالتی که نوزاد در حالت خواب است به او شیر ندهید. بهتر است او را در حال نشسته قرار دهید و بلافاصله بعد از غذا خوردن او را نخوابانید.
- بعد از غذا خوردن حداقل نیم ساعت نوزاد را در حال نشسته قرار دهید.
ماساژ درمانی:
- ماساژ منظم به سیستم گوارشی و تنفسی نوزاد کمک می کند بهتر عمل کند.
- ماساژ عصب واگ را تحریک می کند؛ این عصب در مغز نقش کنترل سیستم گوارشی و تنفسی را برعهده دارد. همچنین این عصب باعث پیشرفت سریع بدن می شود بنابراین تمام قسمت های بدن سریع تر به حالت موثر خود می رسند.
- ماساژ باعث افزایش توانایی شناسایی، کاهش گریه و بهتر خوابیدن نوزاد می شود.
- نوزاد را در حالت خوابیده قرار دهید.
- بر روی شکم او مقداری روغن نارگیل یا زیتون قرار دهید.
- شکم را به مدت سه تا چهار دقیقه در چهت عقربه های ساعت ماساژ دهید.
- سپس دو دقیقه پشت را ماساژ دهید.
- سپس دست ها و پاها را ماساژ دهید.
- این کار را روزی دو تا سه بار انجام دهید.
نکته: بعد از غذا خوردن نوزاد را ماساژ ندهید.
ورزش:
– برای کنار آمدن نوزاد با ریفلاکس معده چند حرکت ورزشی با او انجام دهید.
– ورزش به بهبود گوارش کمک می کند. به یاد داشته باشید بعد از ورزش حدود نیم ساعت به نوزاد غذا ندهید. پیش از ورزش نیز به او غذا ندهید.
– ورزش هایی مانند دوچرخه پا، ورزش های زانو برای از بین رفتن نفخ معده مناسب هستند. نوزاد را بخوابانید.
پاهایش را به صورت خم در دست نگه دارید.
طوری پاهایش را تکان دهید انگار در حال دوچرخه سواری است.
این کار را ده دقیقه انجام دهید.
سرکه سیب:
سرکه سیب درمان خوبی برای ریفلاکس معده است. این ماده باعث می شود تعادل اسید معده حفظ شود بنابراین هضم غذا راحت تر انجام می شود.
همچنین باعث قوی شدن سیستم ایمنی بدن و محافظت از نوزاد در برابر بیماری ها می شود. یک چهارم قاشق چایخوری سرکه سیب تصفیه نشده را داخل آب ولرم بریزید.
چند قاشق پر در فاصله زمانی های منظم به نوزاد بدهید.
برای نوزاد بالای یک سال، می توانید عسل نیز به محلول اضافه کنید.
روغن نارگیل:
خواص ضدالتهاب روغن نارگیل به کاهش التهاب ناشی از ریفلاکس معده کمک می کند. این روغن به روغن کاری سیستم گوارشی می پردازد بنابراین عملکرد آن بهتر می شود.
لاریک اسید موجود در روغن نارگیل سیستم ایمنی نوزاد را محافظت می کند.
مادرهایی که نوزاد شیر می دهند باید روزی دو قاشق غذاخوری روغن نارگیل بخورند. این کار به قوی شدن سیستم دفاعی بدن نوزاد کمک می کند.
همچنین می توانید روغن زنجبیل را با روغن نارگیل به مقدار مساوی مخلوط کنید و به مدت یک دقیقه بر روی شکم نوزاد بمالید. این کار را روزی چند بار انجام دهید.
بابونه:
بابونه درمان دیگری برای ریفلاکس معده است. خواص آرامش بخشی و ضدانقباض و تشنج آن به هضم کمک می کند و درد را کاهش می دهد. نصف قاشق چایخوری گل خشک بابونه را در آب داغ بریزید.
پنج تا ده دقیقه روی آن را بپوشانید.
سپس بگذارید سرد شود.
در طول روز یک تا دو قاشق چایخوری به نوزاد بدهید.
نعناع:
خواص ضد انقباض و تشنج و آرامش دهنده این ماده باعث آرام شدن سیستم گوارشی و کاهش علائم ریفلاکس معده می شود. همچنین التهاب نیز کاهش می یابد.
مادرهای شیرده می توانند روزی دو تا سه بار چای نعناع بخورند یا از کپسول های نعناع با نظر پزشک استفاده کنند.
رازیانه:
اگر معده درد نوزاد به دلیل ریفلاکس معده یا نفخ باشد، رازیانه بهترین روش درمان است. هم مادر و هم نوزاد می توانند از این ماده استفاده کنند.
بگذارید ده دقیقه بماند.
روزی نصف تا یک قاشق چایخوری به نوزاد بدهید.
زیره:
زیره درمان دیگر ریفلاکس معده می باشد. دانه های آن باعث تحریک شدن سیستم گوارشی و کاهش مشکلات آن مانند گاز یا اسید می شود.
لیوان را به مدت پنج تا ده دقیقه بپوشانید.
بگذارید سرد شود.
سپس یک تا دو قاشق چایخوری محلول را روزانه به نوزاد بدهید.
رژیم غذایی مادر شیرده:
مادرهایی که به نوزاد شیر می دهند باید به دقت مراقب رژیم غذایی خود باشند. زیرا تاثیر مستقیم بر سلامتی و رشد نوزاد دارد.
از موادی که حساسیت ایجاد می کنند مانند آجیل، سویا و تخم مرغ اجتناب کنید.
غذاهای تند و چرب و نوشیدنی های گازدار و شکلات و کافئین مصرف نکنید.
از سیگار و الکل دوری کنید.
مادر باید ماست پروبیوتیک روزانه مصرف کند تا سیستم گوارشی خود را قوی کند.
نوشیدن آب در طول شیردهی ضروری می باشد.
نکات اضافی در درمان ریفلاکس معده
به یاد داشته باشید بعد از غذا دادن به نوزاد به مدت بیست تا سی دقیقه او را نخوابانید.
از زمین قرار دادن نوزاد بعد از شیر خوردن اجتناب کنید.
روزی چند بار در وعده های کوچک به نوزاد غذا بدهید.
بدون مشورت با پزشک هیچ غذای جامدی به نوزاد ندهید.
مراقب باشید نوزاد بیش از حد غذا نخورد.
نوزاد را در معرض دود تنباکو قرار ندهید.
به فرزندتان غر نزنید.
از لباس های تنگ برای نوزاد خودداری کنید.
غذاهای غلیظ تر برای نوزاد بهتر هستند. درباره این مسئله با پزشک مشورت کنید.
اگر حدس می زنید غذایی حساسیت ایجاد می کند با پزشک مشورت کنید.
اگر نوزاد با شیشه شیر می خورد. نوک شیشه را چک کنید. در صورتی که خیلی کوچک باشد موجب .. هوا می شود و اگر خیلی بزرگ باشد سرعت جریان شیر را زیاد می کند.