نی‌نی تایم : حدود ۲۰ درصد زوج‌های ایرانی دچار مشکلات ناباروری هستند. یکی از علل ناباروری در زوج‌ها ناشی از ناباروری مرد است. پیگیری به موقع و انجام آزمایش‌های لازم برای تشخیص دلیل ناباروری در مردان می‌تواند منجر به درمان مشکل و افزایش شانس بارداری زوج‌ها شود. در این مطلب می‌توانید با ناباروری مردان آشنا شوید.
آزو اسپرمی
زمانی که اسپرم در ترشحات منی مرد وجود نداشته باشد، این اختلال را آزو اسپرمی می‌نامند. گاهی اوقات بیضه اسپرم تولید نمی‌کند. تنها زمانی نمی‌توانیم به مردها کمک کنیم که اصلا بیضه اسپرم سازی نداشته باشد. برای مثال بعضی از افرادی که در مرحله کودکی دچار بیماری اوریون می‌شوند در آینده به این مشکل بر می‌خورند. بنابراین باید حتما برای پسربچه ها واکسن اوریون زده شود؛ اما گاهی اوقات اسپرم در بیضه تولید می‌شود اما قادر نیست خارج شود، زیرا مجاری که اسپرم را به بیرون تخلیه می‌کند، به دلایلی از جمله عفونت‌ها، ضربه‌ها یا تصادفات شدید و … دچار اختلال شده است. در این مواقع می‌توان برای باروری اقداماتی را انجام داد. با کمک روش‌های آزمایشگاهی اسپرم را از بیضه جدا می‌کنند و با کمک یکی از روش‌های کمک باروری مثل آی وی اف ( IVF)یا آی یو آی (IUI) اسپرم را وارد رحم می‌کنند.
حرکت اسپرم
یکی دیگر از مشکلات حرکت اسپرم است. حداقل ۳۰ درصد اسپرم‌ها باید حرکت پیشرونده سریع و رو به جلو داشته باشند. در غیر این صورت باروری ممکن است رخ ندهد.
شکل اسپرم
حداقل ۵۰ درصد اسپرم‌ها باید شکل طبیعی داشته باشند. اسپرم‌هایی که شکل شان غیرطبیعی است، قابلیت باروری تخمک را ندارند. اگر در برخی از موارد بارداری با این شرایط صورت گیرد، احتمال سقط یا اختلال کروموزونی در جنین وجود دارد.
چاقی
چاقی باعث کم کاری دو غده هیپوتالاموس و هیپوفیز که در مغز وجود دارند و نقش مهمی در نطفه سازی دارند می شود.
بیماری سیالیک
یک بیماری روده ای می باشد، اگر تشخیص و درمان نشود، باعث ناباروری مردان می شود. در مردان بیماری سیالیک باعث کاهش منی و باعث صفات ثانویه زودرس می شود. بیماری سیالیک نیز باعث کم کاری بیضه ها می شود و در نتیجه توانائی جنسی و میل جنسی کاهش می یابد.
داروهای خاص
داروهائی که باعث اختلال در نطفه سازی (اسپرماتوژنز) و ناباروری مردان می شوند شامل: شیمی درمانی، استروئید، سایمتدین، اسپیرولاکتون می باشند. داروئی که FSH را که روی بیضه اثر می کند و باعث نطقه سازی می شود را کم می کند، داروی فنی توئین می باشد. داروهائی که حرکت نطفه را کاهش می دهد، نیتروفورانتوئین و سولفاسالازین هستند.
عفونت
بعضی عفونت ها در ساختن نطفه در بیضه دخالت کرده و یا باعث انسداد در مسیر خروج اسپرم از بیضه می شود. عفونت ها شامل عفونت اپی دیدیم می باشد، که یک بافت مستطیلی در بالا و پشت بیضه قرار دارد و یا عفونت بیضه (اورکیت)، بعضی عفونت های مقاربتی مثل سوزاک یا HIV
تعداد اسپرم
برای اینکه یک مرد قدرت باروری داشته باشد، باید در آزمایش تجزیه منی وی حداقل تعداد اسپرم‌ها ۲۰ میلیون در یک میلی لیتر منی باشد و کمتر از این مقدار را کم حساب میکنیم
واریکوسل
واریسی شدن وریدهای بیضه را بیماری واریکوسل می‌نامند. این بیماری گاهی اوقات در معاینه‌ها و در موارد خفیف با کمک سونوگرافی تشخیص داده می‌شود. واریکوسل با اثر بر اسپرم‌ها باعث کاهش حرکت و تعداد آنها و تغییر شکل ظاهری آنها خواهد شد. این مشکل به طور مستقیم اثری بر توانایی جنسی یا ایجاد انزال زودرس ندارد؛ درمان دارویی برای مشکل واریکوسل وجود ندارد و تنها روش درمان آن جراحی است؛ با درمان این مشکل از طریق جراحی، اسپرم به شرایط طبیعی باز می‌گردد. البته در بعضی مواقع ممکن است با عمل واریکوسل اسپرم از نظر تعداد، حرکت و شکل به حالت طبیعی باز نگردد که در این مواقع با کمک روش‌های آزمایشگاهی اسپرم‌هایی که شرایط بهتری دارند را برای باروری جدا می‌کنند و با روش آی یو آی آنها را به داخل دهانه رحم تزریق می‌کنند. در موارد شدیدتر اسپرم‌های نرمال را که جداسازی کرده‌اند از طریق روش میکروسکوپی به نام میکرو اینجکشن اسپرم را به داخل تخمک تزریق می‌کنند.
ناباروری مردان و آلودگی صوتی
مطالعات نشان داده اند که آلودگی صوتی با مشکلات در رفتارهای اجتماعی و قابلیت انجام کارهای همزمان نیز در ارتباط است. مطالعات گذشته که بر ناباروری زنان تمرکز داشته اند، به ارتباط بین آلودگی صوتی و مشکلات تولد نوزادان پرداخته اند که می توان به مواردی چون تولد پیش از موعد، سقط مکرر و نواقص مادرزادی اشاره کرد.
در این مطالعه عنوان شده است که بین ناباروری در مردان و آلودگی های صوتی مداوم، به خصوص در شب ها ارتباط معناداری وجود دارد. ارتباط بین ناباروری در بین مدل های حیوانی نر و آلودگی صوتی قبلا بررسی و تائید شده بود و این تحقیق به بررسی این عامل در میان انسانها پرداخته است. این مطالعه بر روی ۲۰۶۴۹۲ نفر از مردان در بازهی سنی ۲۰ تا ۵۹ سال صورت گرفت. اطلاعات مربوط به آلودگی های صوتی حاضر در محیط زندگی این افراد از سیستم اطلاعات آلودگی صوتی ملی و کد پستی محل زندگی آنها دریافت شد.
در طول ۸ سالی که این پروژه (از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۳) در دست بررسی بود ، ناباروری در ۳۲۹۳ فرد تشخیص داده شد. بعد از خارج کردن مواردی از مطالعه که متغیر دیگری همچون سن، درآمد، شاخص BMI، مصرف سیگار و… میتوانست در ایجاد این ناباروری آن ها نقش داشته باشد، مشخص شد که شانس مشاهده ی مشکلات ناباروری در مردانی که در معرض سروصداهایی بیشتر از ۵۵ دسی بل بوده اند ( صدای خیابان دارای مترو یا تهویه هوای داخل اتاق) به صورت چشمگیری بالاتر بوده است.
یکی از نگرانی هایی که امروزه با آن دست و پنجه نرم میکنیم آلودگی های محیطی و ارتباط آن ها با کمیت و کیفیت زندگی ماست.
همانطور که Theo Colborn در کتاب خود به نام Stolen Future بیان داشته است، کاهش سریع تعداد اسپرم ها در مردان در قرن بیستم، به آلودگی های محیطی وابسته است. اگر این رویه ادامه پیدا کند انسان در آینده قادر نخواهد بود که بارداری و تولد نوزادان را به صورت عادی و نرمال داشته باشد.
تشخیص ناباروری مردان
ناباروری در مردان به عنوان بخشی از یک معاینه فیزیکی کامل ارزیابی می شود. این معاینه یک تاریخچه پزشکی در ارتباط با عوامل بالقوه کمک کننده را شامل می شود.
پزشک شما می تواند از یک یا چند آزمایش زیر برای ارزیابی باروری استفاده کند:
- تجزیه و تحلیل اسپرم برای تعیین تعداد و کیفیت اسپرم
- آزمایش خون برای بررسی عفونت ها یا مشکلات هورمونی. سطح هورمون همان قدر که در باروری زنان اهمیت دارد، در باروری مردان نیز بسیار مهم است
- کشت مایع منی مرد برای بررسی عفونت ها
- معاینه فیزیکی آلت تناسلی، اسکروتوم (کیسه بیضه) و پروستات
تجزیه و تحلیل اسپرم مهم ترین بخش تست باروری مردان است.
پزشکان در آزمایش اسپرم دنبال چه چیزی می گردند؟
هنگامی که تجزیه و تحلیل اسپرم انجام می شود، پزشکان به دنبال برخی از نشانگر های زیستی خاص هستند که بتوانند با بررسی سطح و مقدار و یا وجود و عدم وجود آنها به وضعیت باروری فرد دست یابند.
- مقدار کلی یا حجم مایع منی: حجم ۲ میلی لیتر از مایع منی حجم طبیعی است. کمتر از این مقدار ممکن است یک مشکل مرتبط با بیضه ها، مسدود شدن مجاری اسپرم، یا مشکل غده پروستات را نشان دهد.
- تعداد اسپرم: ۲۰ تا ۳۰۰ میلیون در هر میلی لیتر در محدوده طبیعی برای تعداد اسپرم در نظر گرفته شده است. کمتر از ۱۰ میلیون اسپرم می تواند مشکل ساز باشد.
- مورفولوژی: اندازه و شکل اسپرم بر توانایی اسپرم ها برای رسیدن به تخمک و باروری آنها تاثیر می گذارد. ۳۰٪ از اسپرم ها اگر اندازه و شکل نرمال داشته باشند به عنوان وضعیت “طبیعی” در نظر گرفته می شود.
- حرکتی: سنجش تحرک و فعالیت اسپرم ها. میزان تحرک اسپرم ها را از ۰ تا ۴ امتیاز می دهند، امتیاز بیش از ۳ بعنوان “خوب” در نظر گرفته می شود.
برای تشخیص ناباروری اول به سراغ آقایان می روند!
تشخیص موارد نازایی در آقایان راحت‌تر است، به همین دلیل در وحله اول آقایان را از نظر نازایی مورد بررسی قرار می‌دهیم و یک آزمایش اسپرموگرام از مردان می‌گیریم. اگر آزمایش اسپرموگرام مرد نرمال باشد، آن زمان با کمک سایر روش‌های تشخیصی دیگر علل ناباروری را در خانم ها شناسایی میکنیم. در ناباروری ممکن است مشکل از سمت زن باشد یا برعکس، مرد مشکل داشته باشد. حتی در برخی از موارد دیده شده است که مشکل از هر دو طرف است. حدود ۱۰ درصد از موارد نازایی هم ناشناخته هستند و با توجه به علمی که در حال حاضر بشر دارد، قادر به شناخت علت آنها نیست؛ ممکن است با گذشت زمان و تحقیقات بیشتر این علت ها هم شناسایی شوند.
قبل از انجام آزمایش اسپرموگرام این نکته را فراموش نکنید!
توصیه می‌شود زوجین برای انجام آزمایش اسپرموگرام تا ۷۲ ساعت نزدیکی نداشته باشند و بعد از ۷۲ ساعت برای دادن آزمایش اقدام کند. همچنین اگر بیش از ۷۲ ساعت بشود ممکن است جواب آزمایش غیرعادی نشان داده شود. به عنوان مثال اگر فردی یک ماه رابطه جنسی نداشته باشد و بعد آزمایش اسپرموگرام بدهد، جواب آزمایش به احتمال زیادی غیرعادی خواهد بود.
