علل و درمان یبوست نوزادان

نی نی تایم: یوبست در کودکان به ویژه نوزادان بیماری شایست که هم برای نوزاد دردناک و عذاب آور است و هم برای والدین .در اکثر موارد والدین دچار سردر گومی برای رفع این عارضه میشوندبا ما همراه باشید تا علل و درمان یبوست نوزادان را با هم برسی کنیم.

یوبست

• یبوست نه تنهای وضعیتی آزاردهنده و دردناک برای بزرگسالان بلکه برای نوزادان نیز هستند
• در زمان یبوست نوزاد تماشای گریه و رنج کشیدن کودک دلبندتان از این ناخوشی بسیار دشوار است.
• اضافه کردن غذای جامد به رژیم نوزاد، حساسیت یا عدم تحمل پروتئین شیر، مصرف زیاد محصولات لبنی توسط مادر شیرده، شیرخشک، و کم‌آبی برخی از دلایل اصلی یبوست نوزاد هستند.

علایم یوبست

• شکم برآمده،
• درد شدید شکم،
• ناراحتی یا گریه قبل از دفع،
• مدفوع خشک و گلوله‌مانند،
•  اجابت مزاج کمتر از ۳ بار در هفته از نشانه‌های یبوست نوزاد شما هستند.

نکته

شما نمی‌توانید درمان‌های یبوست در بزرگسالان را برای نوزادان به کار بگیرید زیرا برخی از این درمان‌ها می توانند بر سلامت نوزاد تاثیر معکوس داشته باشند. قبل از انتخاب هر گونه درمان خانگی حتما سن کودک‌تان را در نظر بگیرید.

درمان خانگی یبوست نوزاد

ماساژ شکم

با نوک انگشتان‌تان شکم نوزاد را به آرامی و در جهت عقربه‌های ساعت ماساژ دهید. اطراف ناف را نیز با حرکات دورانی و رو به بیرون ماساژ دهید. این کار تنش شکم نوزاد را برطرف کرده و علائم یبوست او را کاهش می‌دهد.

نرمش

• نوزاد را به پشت نگه دارید.
• پاهایش را در وضعیتی نیمه خمیده بگیرید.
• پاهای او را به آرامی حرکت دهید، مثل آن‌که در حال پدال زدن یک دوچرخه است.
• با سرعتی ثابت این کار را انجام دهید.
• حرکت دوچرخه برای کودک‌تان بسیار لذتبخش است و روده‌ها را نرم می‌کند.
• نوزاد را در وضعیت اسکوات حمل کنید.
• کمی پاهایش را بالا بیاورید طوری که مثل یک خرگوش یا قورباغه روی ساعدتان اسکوات بزند.
• این کار کمی به انتهای روده بزرگ نوزاد فشار وارد کرده و به تخلیه‌ی شکم او کمک می‌کند.

 محلول شکر

یک دوم قاشق چایخوری شکر را با ۱ اونس آب ترکیب کنید. روزی سه بار قبل از غذا، این محلول را به نوزاد بدهید. توصیه می‌شود به جای شکر سفید از شکر قهوه‌ای استفاده کنید.

توجه

 برای تهیه‌ی این درمان از آب جوشیده‌ی خنک استفاده کنید.

 آب آلو

آب آلوی رقیق شده را به بطری شیرخشک نوزاد اضافه کنید. این ماده به او کمک می‌کند از شر یبوست خلاص شود.

توجه

• اگر نوزادتان بزرگ‌تر از ۴ ماه است، ۴ اونس شیر خشک یا شیر مادر و ۱ اونس آب آلو را با هم مخلوط کنید. آن را دو بار در روز به نوزادتان بدهید.
• اگر نوزادتان کمتر از ۴ ماه سن دارد، فقط یک قاشق غذاخوری آب آلو را در ۴ اونس شیر مادر یا شیر خشک مخلوط کنید و دو بار در روز به او بدهید تا حرکات روده‌اش تنظیم شود.

 شربت ذرت سیاه

ترکیب ۴ اونس آب و ۱ قاشق چایخوری شربت ذرت سیاه درمانی موثر برای رفع یبوست نوزادان است. حداقل دو بار در روز این محلول را به نوزادتان بدهید.

توجه:

• از آب جوشیده‌ی خنک استفاده کنید.
•  اگر قبلا به نوزادتان محلول شکر داده‌اید، دیگر از این درمان استفاده نکنید.

 حمام آب گرم

از آب گرم برای حمام کردن نوزادتان استفاده کنید. هنگام خشک کردن نوزادتان به آرامی او را ماساژ دهید. آب گرم عضلات شکم را شل کرده و یبوست را بهبود می دهد.

 روان کننده‌ها در مقعد

• یک روان‌کننده‌ی با پایه‌ی آب را در مقعد نوزادتان استفاده کنید.
• این کار مسیر دفع را روان می‌کند و به این ترتیب باعث کاهش ناراحتی می‌شود.
• هم‌چنین هنگام تعویض پوشک نوزاد، اطراف مقعد او را بمالید و به آرامی تمیز کنید.
• این کار او را تشویق به دفع می‌کند.

 شکر قهوه‌ای

یک اونس آب جوشیده‌ی خنک را بردارید و نصف قاشق چایخوری شکر قهوه‌ای به ان اضافه کنید. تا زمانی‌که مدفوع نوزاد نرم می‌شود، سه بار در روز و درست قبل از شیر خشک این محلول را به او بدهید.

توجه:

می‌توان به جای شکر قهوه‌ای از شکر سفید نیز استفاده کرد.

روغن کرچک

• کرچک رایج‌ترین درمانی است که برای بهبود یبوست کودکان استفاده می‌شود.
• یک برگ فلفل بتل (betel) بردارید و ساقه‌ی آن را به روغن کرچک آغشته کنید.
• آن را به انتهای روده‌ی بزرگ نوزاد وارد کنید.
• اگر کودک‌تان بزرگ‌تر از ۲ سال است، به او ‌مخلوطی از روغن کرچک (۱ قاشق چایخوری) و یک لیوان شیر بدهید.
• مقدار آن را متناسب با سن کودک تنظیم کنید.

 کشمش

۵-۶ کشمش را در آب بریزید و بگذارید تمام شب خیس بخورد. روز بعد آن‌ها را به خوبی له و صاف کنید. آب کشمش‌ها را به نوزاد بدهید تا حرکات روده‌اش تنظیم شود.

شیر

۲-۳ قاشق چایخوری عسل یا شکر را به یک لیوان شیر اضافه کنید.آن را خوب هم بزنید و صبح با شکم خالی به کودک‌تان بدهید. این ترکیب به کودک کمک می‌کند به راحتی عمل دفع انجام دهد.

چای گیاهی

۲ لیتر آب را روی دو فنجان برگ تازه‌ی نعناع و دو فنجان بادیان رومی بریزید. بگذارید تا زمان خنک شدن آب خیس بخورند. چای را در یک بطری بریزید و هر بار ۴ اونس از آن را برای درمان خانگی یبوست نوزاد به او بدهید.

جوشانده‌های گیاهی

نیم لیتر آب را بجوشانید و به همان مقدار ریشه‌ی شیرین‌بیان و تخم رازیانه را به آن اضافه کنید. بگذارید ۱۸-۲۰ دقیقه بجوشد. سپس آن را کنار بگذارید تا خنک شوید. هر نیم ساعت یک قاشق چایخوری از آن را به کودک بدهید.

 چای های گیاهی

چای نعناع فلفلی

• آب را داغ کنید (نجوشانید).
• یک کیسه چای نعناع فلفلی را ۵ دقیقه در آن بخیسانید.
• ۱ اونس از این مایع را در شیشه شیر نوزاد بریزید.
• در کنار تغذیه‌ی همیشگی، این چای را نیز به نوزداتان بدهید.
• این چای شکم را روان و گوارش را تسهیل می‌کند. به این ترتیب  حرکات روده را تنظیم می سازد.

چای بابونه

یک درمان موثر دیگر برای یبوست کودکان چای بابونه است. یک کیسه چای بابونه را در آب جوش بگذارید. بگذارید کمی بجوشد. پس از خنک شدن آن را به کودک‌تان بدهید.

چای زنجبیل

• مقداری ریشه‌ی زنجبیل (تازه) را رنده کنید و در یک قوری بریزید.
• مقداری آب جوش به آن اضافه کنید.
• آن را بپوشانید و اجازه دهید ۵-۶ دقیقه بماند.
• آن را صاف کنید و بگذارید خنک شود.
• از کودک‌تان بخواهید این چای را بنوشد.

رژیم مناسب کودکان مبتلا به یبوست

• با رعایت یک رژیم مناسب می‌توان خطر یبوست در کودکان را تا حد چشمگیری کاهش داد. 
• مایعات (سوپ‌های سبزیجات و آب میوه ها)،
• غلات صبحانه‌ی سبوس‌دار
•  خوراکی های سرشار از فیبر (اسفناج، لوبیا، نخودفرنگی، گوجه فرنگی خام، سیب‌زمینی‌های شیرین و …)،
• سبب تسکین علائم مرتبط با یبوست می‌شوند.

توجه

این رژیم با توجه به سن کودک متفاوت است.

نکات ضروری

کمتر از ۲ ماه 

• از آن جایی که نوزاد بسیار کوچک است، هرگونه غذایی تهیه شده‌ای برای او غیرقابل مصرف است.
• بهتر است به جای درمان خودسرانه به پزشک مراجعه کنید.

۲ ماهه و بزرگتر از آن

 تقریبا به طور منظم ۳ اونس آب در رژیم او بگنجانید. می‌توانید ۲ اونس آب سیب یا انگور رقیق شده به او بدهید.

۴ ماهه و بزرگ‌تر از آن

کودکان در این سن می‌توانند غذاهای جامد بخورند. بنابراین می‌توانید مواد پرفیبری مانند هلو، لوبیا، نخودفرنگی، و اسفناج را به رژیم آن‌ها اضافه کنید.

۵-۱۰ ماه

 به کودک خوراکی‌های پوره شده بدهید. مطمئن شوید هیچ گونه ماده‌ی درشتی در غذا باقی نماند.

۱ساله

اگر کودک‌تان در این سن قرار دارد، به او خوراکی‌های له شده بدهید. اشکالی ندارد مقداری ذرات درشت در غذا بماند.

توجه 

 قندهای اقزودنی (از جمله شربت ذرت) و آب میوه‌های رقیق شده را همزمان به کودک ندهید. تنها یک درمان را انتخاب کنید.

توصیه‌ها

• آب بدن نوزادتان را حفظ کنید.
• در فواصل مساوی به او مایعات بدهید.
• یک زمان منظم برای توالت رفتن در نظر بگیرید و کودکتان را ترغیب به اجابت مزاج کنید.
• قبل از آن که به او آب میوه بدهید (آب سیب، آب آلو یا آب گلابی)، آن‌ها را با آب رقیق کنید؛
• در غیر این صورت ممکن است سبب اسهال، تورم و نفخ معده شود.
• اگر یک مادر شیرده هستید، محصولات لبنی را از رژیم‌تان حذف کنید.
• فعالیت‌های فیزیکی مانند پریدن، دویدن، و راه رفتن را به برنامه‌ی روزانه‌ی کودک‌تان اضافه کنید.
• این کار به عملکرد مناسب سیستم گوارش کمک می‌کند.

هشدارها

• به کودک‌تان شیر گاو ندهید، زیرا هضم آن برای برخی کودکان دشوار است.
• به جای آن می‌توانید از شیر سویا استفاده کنید که مواد مغذی فراوانی دارد و گوارش آن آسان است.
• از شیرخشک کم‌آهن استفاده نکنید زیرا تاثیری بر یبوست ندارد و مانع رشد کودک می شود.
• به کودک غلات صبحانه برنجی، هویج، موز، پوره سیب ، نان سفید، محصولات لبنی (به جز ماست)، سیب زمینی یا پاستا ندهید.
•  از مواد غذایی فرآوری شده یا تصفیه شده نیز پرهیز کنید.
• بدون مشورت با پزشک به کودکان ملین ندهید.

دلیل و درمان یبوست شیرخواران

• شیرخوارانی که شیرمادر می‌خورند کمتر دچار یبوست می‌شوند، چون شیر مادر به‌راحتی هضم می‌شود و ترکیب چربی و پروتئین آن‌طوری است که باعث ابتلا به یبوست نمی‌شود. 
• در روده کودکانی که شیرمادر می‌خورند، انواع مختلف باکتری‌های مفید وجود دارد که توانایی شکستن و هضم پروتئین‌های پیچیده شیر را دارند درنتیجه در این کودکان مدفوع نرم‌تر و حرکات روده راحت‌تر است.
• میزان هورمون موتیلین که حرکات روده را افزایش می‌دهد نیز در این کودکان بیشتر است.
• هضم شیرخشک برای کودک سخت‌تر است و بچه‌هایی که شیرخشک می‌خورند، معمولا مکرر از یبوست رنج می‌برند.
• حرکات روده بچه‌هایی که فقط شیرخشک می‌خورند، از بچه‌هایی که شیرمادر می‌خورند، کمتر و مدفوعشان سفت و سبزرنگ است.

حرکات روده در شیرخواران

• در ماه‌های اول تولد، روزی چند بار دفع یا حتی یک‌بار در هفته طبیعی است.
• در موارد نادر می‌تواند بین هر بار دفع ۳ هفته هم فاصله بیفتد.
• بچه‌هایی که شیر مادر می‌خورند، معمولا تا ۲ تا ۳ ماهگی حرکات روده زیادی دارند و مدفوعشان زردرنگ است.
• با شروع غذای جامد، حرکات روده تغییر می‌کند و ممکن است شکم کودک روزی چند بار یا هر ۲ یا ۳ روز یک‌بار کار کند.
• برخی بچه‌ها به‌علت دریافت ترکیب‌های جدید موادغذایی، دچار یبوست خفیف می‌شوند
• اگر کودک غذای جامد زیاد مصرف کند، ممکن‌است به‌علت کم‌آبی دچار یبوست شود.

علت یبوست در شیرخواران

یک بچه سالم که شیر مادر می‌خورد به‌ندرت دچار یبوست می‌شود.بیشتر شیرخواران هنگام تغییر شیر مادر به شیرخشک یا آغاز تغذیه تکمیلی و شروع غذای جامد، دچار یبوست می‌شوند. 

دلیل اول

• معمولا علت یبوست در کودکان غذاست اما در برخی موارد می‌تواند علامت یک بیماری جدی باشد.
• علت یبوست در نوزادانی که شیر مادر می‌خورند، اغلب مادرزادی است مانند سیستیک فیبروزیس، دیابت بی‌مزه، کم‌کاری تیرویید و نقص‌های مادرزادی در روده و مقعد

دلیل دوم

• بیشتر شیرخواران هنگام شروع غذای جامد یبوست را تجربه می‌کنند.
• بعضی غذاها اگر زود یا به مقدار زیاد استفاده شوند، یبوست ایجاد می‌کنند.
• موز، برنج، نان سفید، سیب‌زمینی، ماست، پنیر و پاستا غذاهایی هستند که باعث کندی حرکت روده شده وباعث یبوست میشوند.
• در بچه‌هایی که شیرخشک می‌خورند، مایعات کم، فیبر کم، تغییر نوع شیرخشک (غلظت بیشتر، بدون لاکتوز، حاوی کازیین) می‌تواند باعث ابتلا به یبوست شود.

دلیل سوم

• یکی دیگر از دلایل یبوست کودکان کم شدن آب بدنشان است.
• وقتی بدن کودک کم‌آب می‌شود، از آنچه کودک می‌خورد آب جذب می‌کند و درنتیجه مدفوع سفت و خشک و دفع آن سخت می‌شود.

دلیل چهارم

•  مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن، آنتی‌بیوتیک، استامینوفن یا ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی می‌تواند باعث ابتلا به یبوست شود.
• مکمل‌های آهن (البته آهن موجود در شیرخشک یبوست ایجاد نمی‌کند).
•  آلرژی غذایی نیز از دیگر علل ابتلا کودکان به یبوست است.
• اختلالات متابولیکی