سقط جنین عمدی یکی از رایجترین اعمال پزشکی در سراسر جهان است. در دنیا یک سوم بارداری ها ناخواسته اتفاق می افتد و از این تعداد دو پنجم بانوان تصمیم می گیرند سقط عمد انجام دهند. البته این عمل در برخی کشورها قانونی و در برخی دیگر غیر قانونی است، اما حتی غیر قانونی بودن آن نیز تاثیری در کاهش سقط جنین عمدی نداشته است.
سقط جنین به معنای پایان یافتن دوران بارداری و تولد نوزاد پیش از زمان موعود است.
به سقط جنین عمدی نام های متعددی می دهند مانند سقط جنایی، سقط پرخطر یا غیر قانونی.
یک زن به دو صورت اقدام به انجام سقط می کند:
–می تواند در یک محل استریل و سالم و به وسیله فرد دارای مهارت کافی جنین را سقط کند.
-گاهی در شرایط بد بهداشتی و به وسیله افراد ناوارد جنین خود را سقط می کند که در واقع علاوه بر عوارض و تهدید جان مادر، خطرات بسیاری دارد.
البته عارضه در شرایط مطمئن به حداقل می رسد، اما صفر نمی شود.
گر چه قانونی شدن سقط عمد می تواند جلوی مرگ و میر ناشی از آن را بگیرد اما به هر حال این عمل به خودی خود عوارض بسیاری دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم.
عوارض ناشی از سقط جنین عمدی برای مادران
مشکلات بعد از سقط جنین عمدی برای مادران
-خون ریزی:
شایع ترین عارضه جانبی سقط جنین است. گر چه خون ریزی بعد از سقط طبیعی محسوب می شود، اما گاهی در اثر سوراخ شدن رحم یا دهانه رحم خون ریزی بسیار شدید می شود به نحوی که تنها به کمک جراحی و انتقال خون می توان از مرگ مادر پیشگیری کرد.
-بروز عفونت:
بعد از سقط جنین مسالهای رایج است. گاهی به دلیل سقط ناقص و باقی ماندن قسمت هایی از جنین یا ابزار جراحی در رحم این اتفاق رخ می دهد. استفاده از قرصهای سقط کننده نیز می تواند باعث عفونت کلی بدن شود. این نوع از عفونت بسیار خطرناک بوده و عامل مرگ مادر است.
-در صورتی که سقط جنین با بیهوشی عمومی همراه باشد ممکن است باعث تشنج و حمله قلبی شود. در این شرایط خطر عوارض دیگر نیز افزایش می یابد.
-گاهی در طول روند سقط، دهانه و گردنه رحم به شدت آسیب می بیند. استفاده از برخی ابزارها عامل زخم، پارگی و آسیب های دهانه رحم است که منجر به خونریزی و عفونت می شود.
-در برخی شرایط در اثر استفاده از دستگاه های مکنده، زخم های دائمی روی جداره رحم ایجاد می شود.
-گاهی در اثر سقط جنین و استفاده از ابزار جراحی، رحم به شدت صدمه می بیند به طوری که لازم است تا با کمک جراحی رحم را کاملاً خارج کنند.
-سقط جنین عمدی در برخی موارد باعث آسیب دیدگی سایر ارگان ها از جمله روده و مثانه نیز می شود.
عوارض مصرف دارو هایی که به منظور سقط جنین تجویز می شوند، کم نیست.
عوارض دراز مدت بعد از سقط جنین عمدی برای مادران
-ناباروری:
نیمی از ناباروری ها به علت سقط جنین است. دلیل این موضوع می تواند عفونت لوله های فالوپ، چسبندگی رحم به دلیل ایجاد زخم پس از کورتاژ یا باز شدن بیش از حد دهانه رحم باشد. نوجوانان و بانوانی که برای نخستین مرتبه باردار می شوند و سقط انجام می دهند بیش از سایرین در معرض ناباروری قرار می گیرند به نحوی که حتی گاهی ناباروری دائمی می شود.
-زایمان زودرس:
متخصصان میگویند: به دنبال یک سقط عمد جنین، احتمال زایمان پیش از موعد یا سقط غیر عمدی افزایش می یابد و دلیل آن آسیبی است که به رحم وارد آمده است.
–بی نظمی در قاعدگی:
افزایش ترشحات رحمی، روابط دردناک جنسی، عفونت های رحمی که معمولاً عامل خونریزی و درد های شدید هستند، سوراخ شدن قسمت پایینی رحم یا مثانه یا روده، تهوع، استفراغ، خستگی های مداوم،درد های شکمی، سرگیجه، سردرد های مداوم، حساسیت شدید پستان ها، خونریزی های قطع نشدنی و …از جمله عوارضی هستند که حتی بعد از انجام موفق سقط عمد، همچنان ادامه می یابند.
-مرگ:
بررسی ها نشان داده حتی در سقط قانونی و به کمک روش های پزشکی نیز احتمال مرگ ۲ برابر زمانی است که مادر زایمان طبیعی انجام می دهد.
عوارض روحی روانی بعد از سقط جنین عمدی برای مادران
سقط عمدی جنین باعث آسیب های روانی می شود. بلافاصله بعد از سقط، فرد احساس می کند از بار و فشار مسئولیتی بزرگ رها شدهاند، اما این طور نیست. این چنین افرادی در ابتدا دچار وضعیتی می شود که در پزشکی اصطلاحا به آن ” انکار ” می گویند.
این حالت در برخی کوتاه و در برخی برای طولانی مدت ادامه دارد و گاهی حتی پس از گذشت ۱۰ سال همچنان ادامه مییابد. اکثر بانوان معمولا برای فرار از درد عاطفی و مجازات خود تصمیم می گیرند خود را به فعالیتی سرگرم کنند و برای رهایی از احساس گناه، شرم و اضطراب اقدام های نیکوکارانه و خیرانه انجام میدهند. اما گاهی به نوشیدن الکل یا کشیدن مواد مخدر یا جدایی از همسر منجر میشود.
از جمله دیگر عوارض روانی بعد از سقط می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مرور تکراری خاطرات مربوط به سقط جنین
- خوابهای تکراری در مورد سقط جنین
- گرفتار احساساتی نظیر احساسات آغاز روند سقط شدن
- کاهش میزان پاسخگویی یا تعهد نسبت به اطرافیان و خانواده
- احساس بیگانه بودن و جدایی از دیگران
- افسردگی خلقی
- افزایش تحریک پذیری و خصومت در برابر دیگران
- کاهش تمرکز
- احساس گناه از زنده بودن
- احساس افسردگی، خشم، اضطراب و درد های عصبی
در صورت تشدید عوارض روانی، ممکن است فرد به خودکشی دست زده یا مرتبا دچار فلش بک به آغاز روند سقط شود. گاهی نیز فرد معتاد به الکل یا سوء مصرف مواد مخدر می شود یا اختلال عملکرد جنسی پیدا می کند. کمبود خواب و اختلالات غذا خوردن نیز از دیگر عوارض مربوط به سقط جنین است.
وقتی بدنتان آسیب میبیند
اگر سقط جنین به طور غیر ارادی و خود بخودی اتفاق بیفتد (به ویژه در ماه های اول بارداری) معمولا عارضه جسمی شدیدی به همراه ندارد اما خطر سقط عمدی جنین خطرات بسیار زیادی را ایجاد میکند که از جمله مهمترین آن ها میتوان به مرگ مادر اشاره کرد که به دلیل خونریزی، عفونت، آمبولی، بیهوشی و … رخ میدهد. در واقع از آن جایی که این نوع سقط ها به وسیله افراد غیر متخصص صورت میگیرد، متاسفانه احتمال مرگ مادر زیاد خواهد بود.
خطر حاملگی خارج از رحم
حاملگی خارج رحمی از مهم ترین شرایط اورژانسی در بارداری محسوب میشود که با تشخیص هر چه سریعتر نجات مادر و حفظ باروری را به همراه دارد. این نوع حاملگی که وضعیتی خطرناک و از مهم ترین علل مرگ و میر مادران به شمار میآید، از هر ۱۰۰۰ مورد حاملگی در ۱۶ مورد پیش میآید و زمانی رخ میدهد که تخمک بارور شده خارج از آندومتر رحمی باشد.
سقط؛ سرطان پستان و سرطان دهانه رحم
بر اساس پژوهشها با سقط جنین خطر سرطان پستان تقریبا دو برابر میشود. در واقع سرطان سینه یکی از شایعترین سرطان ها در ایران و جهان و دومین علت مرگ و میر زنان است. به همین دلیل افراد در صورت لمس هر گونه توده، مشاهده هر گونه تغییر در اندازه و شکل ظاهری سینه، ایجاد برآمدگی و کشیدگی پوست در سینه و وجود ترشح از نوک سینه باید به پزشک متخصص مراجعه کنند.
وقتی رحم سوراخ میشود
بر اساس پژوهش های متخصصان حدود ۲ تا ۳ درصد خانم هایی که سقط جنین میکنند، در معرض خطر سوراخ شدن رحم قرار دارند. این در حالی است که بسیاری از این جراحات تشخیص داده نشده و درمان نمیشوند مگر اینکه لاپاراسکوپی انجام شود. در این میان آسیب رحم ممکن است باعث بروز عوارضی در بارداری های بعدی شود و حتی نیاز به هیسترکتومی (درآوردن رحم از بدن) باشد که خود عوارض دیگری مانند ناباروری، پوکی استخوان زودرس و … را در پی دارد.
وقتی جفت سر راهی است
سقط جنین، خطر جفت سرراهی (پایین آمدن جفت در رحم مادر) در بارداری های بعدی را ۷ تا ۱۵ برابر بیشتر میکند که خود تهدید کننده زندگی مادر است. آیا با روشهای تشخیصی این عارضه آشنا هستید؟ خونریزی رحم به رنگ قرمز روشن و بدون درد طی نیمه دوم بارداری، علامت اصلی جفت سر راهی است. در عین حال معمولا خونریزی بدون نیاز به درمان قطع میشود، اما تقریبا همیشه چند روز یا چند هفته بعد مجددا شروع خواهد شد. حتی بعضی زنان باردار انقباض و جمع شدن رحم و دردی مشابه درد زایمان را تجربه میکنند.
خطر سقط برای بارداری های بعدی
نوزادان معلول در بارداری های بعدی رابطه مستقیمی با سقط جنین عمدی دارد چرا که اینگ ونه سقط ها با تخریب رحم و دهانه رحم همراه است و میتواند خطر زایمان زودرس، عوارض زایمان و تشکیل غیر طبیعی جفت در بارداری های بعدی را افزایش دهد. به عبارتی این عوارض از جمله علل معلولیت نوزادان است.
آسیب از نوع لگنی
متخصصان میگویند بیماری های التهابی لگن ممکن است به افزایش خطر حاملگی خارج رحمی و کاهش باروری منجر شود. این در حالی است که بر اساس آمار حدود ۲۵ درصد خانم هایی که سقط جنین عمدی دارند، در معرض بیماری های التهابی لگن قرار میگیرند.
اندومتریوز در کمین است
اندومتریوز از جمله خطرات مهم سقط های عمدی است. آندومتریوز در واقع نوعی کیست تخمدانی است و به پدید آمدن غده های آندومتریال در بیرون از آندومتر و عضله رحم گفته میشود. در آندومتریوز بافت مخاط رحم یا همان آندومتر در بیرون از محل اصلی خود شکل میگیرد. این مکان هر جایی بجز طحال میتواند باشد؛ هر چند بیشترین جایی که این اتفاق ممکن است در آن رخ دهد لگن است.
امان از غیر متخصص ها
التهاب و عفونت بافت رحم عارضه بسیار با اهمیتی است که در سقط های عمدی به وفور دیده میشود و دارای علائمی مثل درد شکم، تب و افزایش خونریزی است و علاوه بر خطر عفونت شدید و ناباروری میتواند باعث مرگ مادر شود.