امروزه کمبود ویتامین Dدر همه جا قابل مشاهده است. یک بیلیون نفر در روی زمین از نقص یا کمبود مربوط به ویتامین D رنج می‌برند. این ویتامین تاثیر زیادی بر سلامت عروق و شریان های بدن میگذارد و مانع سفتی عروق و تصلب شریان میگردد.پژوهشهای انجام شده حاکی از شیوع بیماریهای قلبی ـ عروقی در ایران به عنوان عامل مهم مرگ و میر و ناتوانیهای ناشی از آن به خصوص در زنان میباشند، در این مقاله به تشریح رابطه بین مقابله با سفتی عروق و تصلب شریان با ویتامین دی می پردازیم.
کمبود ویتامین D: خطرناک برای قلب
پژوهشهای زیادی که روی خواص ویتامین D انجام شده است نشان می‌دهد که این ویتامین تأثیر زیادی روی سلامت بدن دارد.یکی از خواص ویتامین D پیشگیری از چاقی مفرط است. باید بدانید که کمبود این ویتامین با ابتلا به چاقی مفرط در ارتباط است.
بسته شدن عروق هم یکی از نتایج شایع چاقی است. برای همین هم احتمال ابتلا به بیماریهای مربوط به قلب و عروق مانند بیماری عروق کرونری بیشتر می‌شود.در واقع خون از طریق عروق کرونری به قلب می‌رود. اگر این عروق بسته‌شده باشند باعث بروز یک بیماری به نام بیماری عروق کرونری می‌شود.
تأثیر رنگ پوست و نژاد بر میزان ویتامین دی بدن
نتایج بررسی‌های محققان که بیش از ۸ سال طول کشیده است نشان می‌دهد در افرادی که کمبود ویتامین D دارند خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری بر حسب رنگ پوست و نژاد و قومیتشان متفاوت است.به عقیده‌ی محققان ویتامین D یکی از مفیدترین و ضروری‌ترین ویتامین‌های مورد نیاز بدن است و با وجود اینکه جذب آن نیز هزینه‌ی زیادی ندارد اما متأسفانه کمبود آن شایع شده است بررسی‌ها نشان می‌دهد که خطر ابتلا به این بیماری در بین سفیدپوستان یا چینی‌هایی که کمبود ویتامین D دارند (حتی کمبود جزیی) بیشتر از سیاه‌پوستان است. در واقع به نظر می‌رسد که رنگ پوست و نژاد افراد روی میزان ویتامین D بدن آنها و ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی تأثیر دارد.
کمبود ویتامین دی
مرگ ناشی از بیماریهای قلبی عروقی به کمبود ویتامین D مربوط شده است. انجمن قلب آمریکا نتایج تحقیقاتی را منتشر کرده است که در آن ارتباط بین کمبود ویتامین D و بیماریهای عروق محیطی را نشان می‌دهد که به میزان هر یک نانوگرم کاهش در درصد ویتامین D حدود ۳۵% میزان مبتلا شدن به بیماری افزایش می‌یابد.
مصرف ۲۰۰۰ IU ویتامین D میزان سفتی شریان‌ها را تا ۲ درصد کاهش می‌دهد. به گفته محققان، «زمانیکه شریان‌ها سفت می‌شوند، سرعت موج ضربان قلب بالاتر می‌رود که موجب افزایش خطر بیماری کاردیومتابولیک در آینده می‌شود. بیماری کاردیومتابولیک شامل بیماریهای دیابت، پرفشارخونی، چربی خون و بیماریهای قلبی است.» در این مطالعه، محققان افراد ۱۳ تا ۴۵ ساله را که همگی تا حدودی مبتلا به سفتی شریان‌ها بودند، بررسی کردند. این افراد به دلیل نقش ویتامین D در افزایش سلامت استخوان‌ها، دوز مختلفی از این ویتامین را مصرف می‌کردند. ویتامین می‌تواند موجب توقف تکثیر سلول عضله صاف عروقی، فعال سازی ماکروفاژهای زباله خور و تشکیل کلسیم شود که همه این موارد می‌توانند در ضخیم شدن دیواره‌های رگ‌های خونی نقش داشته و مانع از انعطاف پذیری شوند. ویتامین D همچنین موجب کاهش التهاب که مکانیسم اصلی چاقی مرتبط با ابتلا به بیماری عروق کرونر است می‌شود.
اهمیت و نقش ویتامین دی در بیماریهای قلبی
بین سطوح پایین هیدروکسی ویتامین دی ۲۵ و خطر بیشتر بیماری قلبی و عروقی رابطه وجود دارد. سطوح هیدروکسی ویتامین دی ۲۵ در خون بهترین معیار عملکردی ویتامین D است.
در یک مطالعه اخیر نشان داده شد که سطوح خونی ویتامین دی (هیدروکسی ۲۵) کمتر از ۳۰ نانوگرم در لیتر با افزایش خطر حمله قلبی مرتبط است. در این مطالعه، در مردانی که ۳۰ نانوگرم در میلی لیتر یا بیشتر ویتامین دی (هیدروکسی ۲۵) در خون داشتند خطر حمله قلبی در آنها، صرف نظر از بقیه عوامل خطرزای قلبی عروقی، به نصف کاهش یافت.
استاتینها می‌توانند بیماریهای قلبی عروقی و مرگ و میرهای ناشی از آن را تا ۴۰٪ کاهش دهند. بنابراین خیلی از بیماران نباید از این داروها (استاتینها) برای کاهش خطر متابولیک قلبی استفاده کنند؛ زیرا هنگامیکه شخص دچار نقص مربوط به ویتامین دی باشد، دارو اثر جانبی دارد.
مقابله با سفتی عروق و تصلب شریان با ویتامین دی
به گفته محققان، مصرف دوز بالا ویتامین D احتمالاً ریسک سفتی عروق و تصلب شریان را که فاکتور پرخطر اصلی بیماریهای قلبی-عروقی و مرگ است را در افراد چاق مواجه با کمبود این ویتامین کاهش می‌دهد.بیماریهای قلبی علت اصلی مرگ در جهان هستند و حدود ۱۷.۷ میلیون مرگ در سال ۲۰۱۵ اتفاق افتاده که ۳۱ درصد تمام مرگ‌های جهان را شامل می‌شود.
یانبین دانگ، سرپرست گروه تحقیق از دانشگاه آگوستا آمریکا، در این باره می‌گوید: «دیواره‌های سخت عروق و کمبود ویتامین D ممکن است از عوامل احتمالی در تصلب شریان باشند.»
یافته‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر میزان مصرف ۴۰۰۰ IU بالاترین میزان دوز مصرف تلقی می‌شود که سختی عروق خونی را با سرعت بالا و حدود ۱۰.۴ درصد در طول چهار ماه کاهش می‌دهد.
منابع تأمین ویتامین دی
محققان توصیه می‌کنند علاوه بر مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین D مانند ماهی، قارچ و غیره روزانه به مدت ده دقیقه در معرض مستقیم نور آفتاب باشید. بهترین ساعات برای این کار قبل از ساعت ۱ و بعد از ساعت ۴ بعدازظهر می‌باشد.به عقیده‌ی محققان ویتامین D یکی از مفیدترین و ضروری‌ترین ویتامین‌های مورد نیاز بدن است و با وجود اینکه جذب آن نیز هزینه‌ی زیادی ندارد اما متأسفانه کمبود آن شایع شده است.
عمده‌ترین منابع برای ویتامین D، نور خورشید، رژیم غذایی مناسب و مکملهای غذایی هستند. میزان سطح هیدروکسی ویتامین دی ۲۵ دقیقترین روش برای آزمایش نقص مربوط به ویتامین است. قابل ذکر است که غلظت خونی فصل به فصل تغییر می‌کند بنابراین آزمایش را باید تکرار کرد تا میزان حقیقی آن مشخص شود.
میزان مورد نیاز ویتامین دی
در حالیکه سطح بهینه هیدروکسی ویتامین دی ۲۵ بحث برانگیز است، بیشتر متخصصین وجود ۳۲ تا ۵۰ نانوگرم در میلی لیتر (یا ۵۰ تا ۶۰ نانو مول در لیتر) را حد نرمال در نظر می‌گیرند. کمتر از ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر نقص و در بین ۲۱ تا ۲۹ نانوگرم در لیتر کمبود می‌باشد. از آنجایی که نور آفتاب منبع عمده ویتامین D است، ضد آفتابها سنتز D3 را ۹۳٪ تا ۹۹٪ (بسته به SPF آنها) کاهش می‌دهند. همچنین افزایش سن نیز سنتز را کاهش می‌دهد و چاقی مقدار ویتامین قابل دسترس در بدن را می‌کاهد.
از حدود آبان ماه تا دی ماه در بدن ساکنین بالاتر از عرض جغرافیایی ۳۵ درجه شمالی ویتامین D3 کم و یا اصلاً تولید نمی‌شود. کسانی که پوست تیره دارند، به نسبت کسانی که پوست روشن دارند، باید بیشتر در معرض تابش نور خورشید قرار بگیرند تا میزان ویتامین دریافتی آنها به حد نصاب برسد. داروهای فراوانی وجود دارند که موجب کاهش جذب ویتامین D یا افزایش تخریب آن می‌شوند. اگرچه مشخص شده است که برخی رنگها سطح ویتامین D را افزایش می‌دهند.
