انسداد مجاری شیردهی

گاهی شیر در یک قسمت از مجرای پستان جمع می شود، این حالت را انسداد مجرای شیر می نامند. اگر بافت همبند پستان دچار التهاب شود (به دلیل باقی ماندن شیر در بخشی از پستان) ماستیت نامیده می شود. در ابتدا عفونی نیست اما ممکن است عفونی شده و به ماستیت عفونی تبدیل شود.

انسداد مجاری و ماستیت به دلایل زیر ایجاد می شوند:

– تغذیه با فاصله:

ممکن است به دلیل بیدار نشدن شیرخوار به دفعات لازم، توجه نکردن مادر به نشانه های گرسنگی یا پر مشغله بودن مادر باشد.

– برداشت نامکرر شیر از یک ناحیه پستان

– فشار موضعی به یک ناحیه از پستان به علت لباس تنگ، خوابیدن روی پستان، فشار انگشتان مادر روی قسمتی از پستان یا ضربه به پستان

دلایل مسدود شدن مجاری شیر

مسدود شدن کانال‌ه ای شیر زمانی اتفاق می‌افتد که سینه‌ های شما به صورت منظم و به طور کامل از شیر خالی نشود. برخی موقعیت‌ های متداول که ممکن است منجر به این مشکل شود عبارت است از:

• اگر کودک شما به دلیلی در تغذیه مشکل دارد، مثلاً چفت کردن سینه در دهانش نادرست باشد یا به دفعات کافی تغذیه نشود.
• برای دوشیدن یا پمپ کردن شیر از شیردوشی استفاده کنید که به اندازۀ کافی قوی نیست.
• اگر شما به طور ناگهانی نوزاد خود را از شیر گرفته باشید.
• یک مجرای شیر می‌تواند توسط یک سوتین تنگ، روی شکم خوابیدن یا توسط انگشت‌ها تحت فشار قرار بگیرد و آسیب ببیند.
• وجود یک بیماری ممکن است باعث شود که شما به اندازۀ معمول شیردهی نکنید یا شیر خود را به قدر کافی ندوشید.
• وقتی شما دچار استرس هستید، تولید اکسی‌توسین ممکن است در بدن کاهش یابد و ترشح شیر کم شود.
• یک عمل جراحی مانند بیوپسی یا بافت‌برداری از سینه ممکن است باعث مسدود شدن یک مجرای شیر شود.

برای کمک به پیشگیری از مسدود شدن مجاری شیر، از فاصله افتادن زیاد بین دو وعدۀ شیردهی به نوزاد جلوگیری کنید و مطمئن شوید که سوتین شیردهی شما کاملاً اندازه است و زیر آن سیم یا فنری ندارد، زیرا سیم زیر کاسۀ سوتین می‌تواند باعث فشرده شدن مجاری شیر شود.

علائم مسدود شدن مجاری شیر

برخی از علائمی که نشان می‌دهد شما ممکن است یک مجرای شیر مسدود شده داشته باشید شامل موارد زیر است:

• وجود یک قرمزی در سینه
• یک تودۀ سفت حساس به لمس در سینه
• یک نقطۀ بسیار دردناک در سینه
• احساس داغی یا ورم سینه و بهبود آن پس از شیردهی

احساس درد، بی‌حالی و تب نیز می‌تواند نشانۀ آن باشد که مجرای مسدود شما عفونی شده، که لازم است هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.

نشانه های ماستیت

درد و قرمزی ناحیه ای از پستان، تب و لرز، خستگی یا تهوع، سردرد های عمومی بدن (نشانه های ماستیت در هر دو حالت ماستیت عفونی و غیر عفونی مشابه هستند).

راهکار‌های برطرف کردن انسداد مجرای شیر

شیردهی از سینه‌ای با مجرای مسدود ممکن است دردناک باشد، اما شیردهی مکرر برای تخلیۀ کامل سینه، از این ناراحتی کم می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد. هنگامی که مجرای شیر باز شد، آن ناحیه باز هم ممکن است به مدت یا یک هفته یا بیشتر قرمز یا دردناک بماند.

برخی از راهکارها و راهنمایی‌ های مناسب برای کمک به رفع این مشکل شامل موارد زیر است:

شیردهی را از سینه‌ای شروع کنید که درد می‌کند:

اگر این کار خیلی دردناک نیست، بهتر است شیردهی را از سینه‌ای شروع کنید که مجرای مسدود را دارد، زیرا کودک شما در شروع تغذیه با قدرت بیشتری شیر را می‌مکد و این ممکن است به باز شدن انسداد کمک کند. اگر کودک شما آن‌قدر شیر نمی‌خورد که آن سینه تخلیه شود، از یک شیر دوش استفاده کنید یا شیر خود را با دستت بدوشید.

سینۀ دردناک را ماساژ بدهید:

کارشناسان توصیه می‌کنند که ناحیۀ دردناک را آرام ماساژ بدهید. ماساژ را از کنار اطراف سینه شروع کنید و بعد به سمت نوک سینه بروید. قرار دادن کمپرس آب گرم قبل از شیردهی نیز می‌تواند به باز کردن مجاری شیر و رفع درد و ورم کمک کند.

وضعیت شیردهی خود را تغییر دهید:

اگر از وضعیت گهواره‌ای استفاده می‌کنید، اکنون وضعیت زیر بغل و وضعیت خمیده به پهلو را امتحان کنید. با این کار مطمئن ‌می‌شوید که تمام مجاری شیر تخلیه می‌شود که بسیاری از مادران این کار را بسیار مؤثر می‌دانند.

برای انجام این کار، کودک خود را در وضعیت شیردهی قرار دهید و چانۀ او را رو به سمت ناحیۀ دردناک بگیرید، نوک سینه را دهان او بگذارید و شیردهی را شروع کنید. این کار، مکش دهان کودک را به مجرای مسدود معطوف می‌کند.

استراحت کنید:

این کار ممکن است با وجود مراقبت از کودک، دشوار یا غیرممکن به نظر برسد، به ‌ویژه اگر شما فرزندان دیگری هم دارید. اما بعد از شیردهی مکرر، استراحت مؤثرترین کاری است که می‌توانید برای رفع این مشکل انجام دهید. برای کمی خواب بیشتر، می‌توانید کودک را با خود به اتاقتان ببرید تا کمی استراحت کنید.

یادتان باشد کودک را روی تخت خودتان نخوابانید، تا امکان غلت خوردن شما روی او یا پایین افتادنش از تخت وجود نداشته باشد. همچنین وسایلی را که ممکن است نیاز داشته باشید مانند پوشک، اسباب‌بازی، کتاب و آب را دم ‌دستتان بگذارید و در صورت امکان، بهتر است از کسی بخواهید چند ساعت در روز به شما کمک کند تا بتوانید کمی بیشتر بخوابید.

خوب غذا بخورید و آب بنوشید:

برای تقویت سیستم ایمنی بدنتان روی مواد غذایی مغذی و سالم برای پس از زایمان و غذاهای انرژی‌زا برای مادران متمرکز شوید و برای داشتن آب کافی در بدن، مقدار زیادی مایعات بنوشید.

با تأیید پزشک از دارو استفاده کنید:

مصرف ایبوپروفن ممکن است به کاهش درد و التهاب کمک کند. البته قبل از مصرف تمام داروها در دوران شیردهی بهتر است با پزشک خود یا پزشک کودک تان مشورت کنید، حتی اگر دارویی باشد که در دسترس است و نیازی به نسخه ندارد.

کمپرس گرم و سرد را امتحان کنید:

برخی از مادران از کمپرس سرد استفاده می‌کنند، درحالی‌که دیگران ترجیح می‌دهند یک کمپرس گرم را برای تخفیف درد و ناراحتی خود استفاده کنند. باید آن ها را امتحان کنید که کدام یک تسکین بیشتری به شما می‌دهد. پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند قبل از شیردهی از کمپرس گرم و پس از آن از کمپرس سرد استفاده کنید.

موارد نیازمند مراجعه به پزشک

آبسه پستان

آبسه پستان معمولا به دلیل تأخیر در درمان و یا درمان ناکافی ماستیت به وجود می آید و در بخشی از بافت پستان، چرک تجمع پیدا می کند. با پیشرفت آبسه، پستان دردناک، قرمز و متورم می شود و در نهایت به نظر می رسد که پر از مایع شده است. آبسه نیاز به جراحی و تخلیه چرک دارد.

در موارد بروز آبسه پستان تغذیه شیرخوار با شیر مادر، از پستان مبتلا منعی ندارد مگر آنکه آبسه به مجاری شیری سر باز آبسه به بیرون از منبع ًکرده باشد، ولی معمولا پستان باز می شود. پس از جراحی و تخلیه چرک اگر محل شکاف دور از نوک پستان باشد، شیر دادن ادامه می یابد ولی اگر نزدیک به نوک پستان باشد تغذیه از پستان دیگر که سالم است ادامه یافته و شیر پستان جراحی شده را دوشیده، بیرون می ریزند.