
وضیت خوابیدن مادر و تاثیر آن در جنین
نی نی تایم:ما باورهای عامیانهای درباره دوران بارداری از مادران و مادربزرگهایمان به ارث بردهایم. این عقاید و دستورالعملها آنقدر در فرهنگ ما ریشه دواندهاند که گاهی حتی از طرف متخصصان هم توصیه میشوند و مادران باردار هم به این دلیل که میخواهند هیچ خللی به جنینشان وارد نشود این دستورالعملها را میپذیرند و مو به مو اجرا میکنند…با این مطلب همراه باشید تا با بهترین وضعیت در هنگام خواب مادران باردار بیشتر آشنا شوید.
به عنوان نمونه اینکه به زنان باردار گفته میشود که طاقباز خوابیدن برابر است با خفگی جنینی که در شکم دارد و معمولا همه به زنان باردار توصیه میکنند که روی پهلوی چپ بخوابند. این باور آنچنان در خانمهای باردار عمیق است که حتی به قیمت بیخواب شدن، تحمل کمردردی که به دلیل قرار گرفتن دائمی در یک وضعیت به آنها وارد میشود و در نهایت اختلالات خواب، آن را رعایت میکنند.
خانم دکتر کاشانیان! بسیاری از افراد به پشت یا همان طاقباز خوابیدن زنان باردار را یکی از خطرات بالقوه برای جنین تصور میکنند، آیا این موضوع صحت علمی دارد؟
متاسفانه به دلیل باورهای سنتی در میان زنان باردار این دستورالعمل به شدت رعایت میشود که زن باردار نباید به پشت بخوابد و اگر بخوابد ضربهای به سلامت جنین وارد میشود یا خفگی ایجاد میشود. درحالی که این موضوع به هیچ عنوان پایه علمی ندارد و هیچ پزشکی این توصیه را به زنان باردار نمیکند. خانمها باید آزاد باشند که به هر صورتی که راحت هستند بخوابند حتی به صورت طاقباز و این وضعیت هیچ ضرری را برای زنان باردار ندارد. خوابیدن در وضعیتهای مشخص فقط در شرایط استثنایی و خاص از سوی پزشک تجویز می?شود به عنوان نمونه در صورتی که فشار خون مادر بالا بوده یا جنین رشد طبیعی نداشته باشد. این نوع باورها باعث تغییرات خلق و خو، دلشوره، بیخوابی و اضطراب در زنان باردار میشود. بنابراین طاقباز خوابیدن برای زنان باردار در هر زمان بارداری حتی ماههای آخر هیچ ممنوعیتی ندارد و هیچ فشاری به آنها وارد نمیکند.
: یکی از دلایلی که ذکر میشود این است که در این وضعیت خونرسانی به جنین مختل میشود، آیا این موضوع صحت دارد؟
در وضعیت خوابیده به پهلوی چپ خونرسانی جفت بهترین وضعیت را دارد ولی در خانم باردارای که هیچگونه مشکلی ندارد در سایر وضعیتها نیز خونرسانی جفت کافی است و بنابرین ضرورتی برای خوابیدن مداوم به پهلوی چپ وجود ندارد.
آیا روی شکم خوابیدن برای مادران باردار مضر است؟
خیر. همان طور که عرض کردم مادر در هر وضعیتی که دوست دارد و راحت است، میتواند بخوابد. شاید درماه?های آخر بارداری برای خود مادر روی شکم خوابیدن دشوار باشد ولی اگر دشوار نیست ممنوعیتی ندارد.
چه وضعیت خوابیدنی برای زن باردار بیشتر توصیه میشود؟
قاطعانه به شما اعلام میکنم که هیچ نوع وضعیت خاص و ایدهآلی برای زنان بارداری که مشکلی ندارند توصیه نمیشود و من به آنها سفارش میکنم در هر وضعیتی که خودشان به آن عادت دارند و راحتترند، بخوابند بدون هیچ نگرانی. در موارد خاص برحسب نیاز توسط پزشک شکل خوابیدن یا سایر وضعیتها به بیمار گفته میشود.
بعضی از مادران در دوران بارداری دچار اختلالات خواب و بیخوابی میشوند. علت چیست و برای برطرف شدن آن چه توصیهای دارید؟
این اختلالات بیشتر به دلیل تغییرات روانی و جسمانی است که در زنان باردار به وجود میآید وتا آخرین ماه بارداری ادامه دارد. احساس خستگی، تغییرات خلق و خو، سر درد، دردهای پراکنده در اندامها و نیز درد کمر و شکم و تنگینفس و تغییرات وسیع دیگری که در فیزیولوژی بدن در زمان بارداری اتفاق میافتد، همگی میتوانند روی خواب تاثیرگذار باشند. این موضوع نیز جای نگرانی ندارد و امری است طبیعی. به خانمهای باردار توصیه میکنم در طول مدت بارداری کمتر از نوشیدنیهای کافئیندار استفاده کنند و در صورتی که این بیخوابی ادامه داشته باشد و روی زندگی آنها اثر منفی بگذارد، میتوانند با نظر پزشک متخصص خود از قرصهای آرامبخش هم استفاده کنند.
چند ساعت خواب برای زنان باردار مفید است و توصیه میشود؟
به دلیل اینکه میزان خواب در زنان باردار به افزایش احساس آرامش در آنها کمک میکند بین ۷ تا ۸ ساعت خواب در شب و یک استراحت ۱ تا ۲ ساعته در نیمروز برای این افرد طبیعی و مفید است.

چرا خوابیدن در دوران بارداری سخت میشود؟
هنگامی که شما باردار هستید تغییرات عمده ای در بدن شما رخ میدهد و این تغییرات نهایتا منجر به این میشوند که مجبور باشید برخی عادات را ترک کنید. برخی از این تغییرات که در دوران بارداری اتفاق می افتند عبارتند از :
-
بزرگ شدن محوطه شکمی
-
درد پشت و کمر
-
سوزش معده
-
کوتاه شدن تنفس
-
بی خوابی
این عوامل میتوانند باعث شوند شما نتوانید حالت یا پوزیشن خوابی را که در گذشته به آن عادت کرده اید را داشته باشید.
بهترین پوزیشن یا وضعیت خوابیدن در دوران بارداری چیست؟
در مطالب قبلی حالات صحیح و ناصحیح خوابیدن را مورد بررسی قرار داده بودیم. اما در دوران بارداری بهترین وضعیت خواب حالت SOS ( مخفف Sleep On Side ) است که به معنی خوابیدن به پهلو است. یعنی در این صورت میتوانید به پهلوی راست و یا به پهلوی چپ بخوابید ولی بین این دو وضعیت، خوابیدن به پهلوی چپ بهتر است.
خوابیدن به پهلوی چپ در دوران حاملگی باعث افزایش خونرسانی به جنین و رسیدن مواد مغذی بیشتر به او میشود همچنین از لحاظ آناتومیکی باعث کاهش فشار به اندامهای داخلی بدن مادر شده و برای مادر و جنین بسیار بهتر میباشد. همچنین بهتر است پاها را کمی درون سینه جمع کنید و بین زانوها یک بالشت قرار دهید.
-
اگر کمردرد احساس کردید، حتما از شیوه ی SOS استفاده کنید و یک بالشت کوچک نیز زیر شکم خود قرار دهید.
-
اگر در طی شب احساس درد در ناحیه قلب و یا سوزش معده داشتید، بالشتی را برای تکیه دادن بالاتنه ی خود به آن داشته باشید.
-
در اواخر دوران بارداری ممکن است با کوتاه شدن و کم شدن تنفس مواجه شوید، در این مواقع به پهلو بخوابید و یا بالاتنه را بر روی بالشت تکیه دهید تا بالاتر قرار گیرد.
ممکن است در ابتدا این حالات خواب برای شما راحت نباشند، به خصوص اگر شما عادت کرده باشید که بر روی شکم ( دمر ) و یا بر روی کمر ( طاق باز ) بخوابید ولی بکارگیری این شیوه ها به شما کمک زیادی در زمینه خوابیدن خواهد کرد. به خاطر داشته باشید لازم نیست حتما هرشب بر روی یک پهلو بخوابید.
* نکته بسیار مهمی که باید توجه کنید این است که تحت هیچ عنوان در ماه های انتهایی بارداری غلت نزنید. این کار ممکن است به چرخیدن بند ناف به دور جنین منجر شده و عواقب خطرناکی دارد. اگر طی شب نیاز داشتید جهت خوابیدن را تغییر دهید باید ابتدا بنشینید و سپس جهت را تغییر دهید.
از کدام وضعیت یا نحوه خوابیدن باید دوری کنم؟
سوال مهم دیگری که برای بانوان باردار پیش می آید این است که کدام پوزیشنهای خوابیدن نامناسب است و باید اجتناب شود؟ در پاسخ باید به دو وضعیت اشاره کنیم :
خوابیدن به پشت ( طاق باز ) : این حالت میتواند باعث کمردرد، مشکلات تنفسی، مشکلات گوارشی، هموروئید ( بواسیر )، کاهش فشار خون و کاهش گردش خون بین شما و جنین شود.
خوابیدن روی شکم ( دمر ) : با رسیدن به ماه های انتهایی بارداری و بزرگ شدن شکم، خوابیدن روی شکم کمتر مطرح میشود ولی به هرحال باید از این وضعیت و پوزیشن اجتناب کنید.