
زمان بندی بهبود مادر پس از عمل جراحی سزارین
یک ساعت اول
شما بلافاصله بعد از جراحی سزارین به بخش دیگری منتقل میشوید. در آنجا تحت نظر باقی میمانید و کارکنان بیمارستان مواردی مانند خونریزی از واژن ومحل برش سزارین، فشار خون و درجه حرارت بدن شما را کنترل میکنند. مایعات از طریق تزریق داخل وریدی به بدن شما منتقل میشود و یک سوند، ادرار شما را در یک کیسه جمع میکند که نیاز شما برای بلند شدن و دستشویی رفتن را از بین میبرد. در این زمان، شما به دلیل بیحسی عمل هنوز هم احساس خاصی در قسمت پایین بدن خود ندارید و ممکن است به علت مورفین تزریقشده برای کنترل درد، کمی احساس سستی و گیجی کنید. اگر عوارضی وجود نداشته باشد، شما قادر خواهید بود به زودی کودک خود را در آغوش بگیرید و به او شیر بدهید.
روز اول
اگر هیچ عوارضی وجود نداشته باشد، پس از چند ساعت به یک اتاق در بخش مراقبت پس از زایمان منتقل میشوید و تا زمانی که پزشک اجازۀ خوردن غذاهای معمولی را بدهد، رژیم غذایی شما متشکل از مایعات آب گوشت و آبمیوه خواهد بود. شما در همان روز تشویق میشوید که اگر میتوانید از رختخواب بیرون بیایید. درست است که شما همین چند ساعت پیش یک جراحی شکمی عمده داشتهاید، اما این فعالیت به بهبود شما کمک خواهد کرد.
روز دوم
به احتمال زیاد در صبح روز بعد از عمل سزارین، سوند وصلشده به مثانه برداشته خواهد شد. این به معنی آن است که شما حداقل برای رفت و برگشت به دستشویی و شاید کمی دورتر شروع به راه رفتن میکنید. برای خونریزی که ممکن است تا چند هفته پس از زایمان ادامه داشته باشد، بهتر است از نوار بهداشتی یا پدهای بزرگتر بیمارستانی استفاده کنید. این خونریزی و ترشحات که کاملاً طبیعی است نفاس نامیده میشود و ترکیبی از خون باقیمانده، مخاط و بافت رحم است. پس از برداشتن سرم داخل وریدی، از شما در مورد درد سؤال خواهد شد و در صورت لزوم داروهای مسکنی برای شما تجویز میشود.
همچنین از شما در مورد داشتن نفخ و باد معده سؤال میشود که یک نکتۀ مهم بعد از جراحی است. به احتمال زیاد بعد از این زمان، خوردن مواد غذایی را شروع میکنید. بعد از رفتن به خانه احتمالاً میتوانید حمام کنید، اما برای اطمینان بهتر است زمان حمام کردن را از پزشکتان بپرسید. اولین مراقبت بعد از زایمان بین روز اول تا سوم پس از زایمان انجام میشود. پس لازم است که شما در روز سوم پس از زایمان به بیمارستان یا مراکز بهداشت مراجعه کنید. همچنین خیلی بهتر است اگر از پزشکتان در مورد مراجعۀ بعدی خود سؤال کنید.
هفتۀ اول
زنانی که زایمان سزارین دارند، معمولاً دو روز در بیمارستان باقی میمانند و به احتمال زیاد، در روز سوم مرخص میشوند و توصیههای لازم در مورد مراقبت از محل برش جراحی به شما داده میشود. بخیهها نیز به مرور و خودبهخود میافتد یا جذب میشود یا در برخی مواقع نیاز به کشیدن دارد که پزشک زمان آن را به شما خواهد گفت. تمیز نگه داشتن زخم و دست نزدن به آن برای بهبود و پیشگیری از مشکلات زخم سزارین لازم است. همچنین به شما توصیه خواهد شد که چیزی سنگینتر از کودک خود را بلند نکنید و تا بعد از ملاقات دوم با پزشک پس از زایمان، از رابطۀ جنسی، استفاده از تامپون و دوش واژینال پرهیز کنید. بهطورکلی برای جلوگیری از برخی عفونتهای بعد از زایمان، از قرار دادن هر چیزی در واژن برای چند هفته خودداری کنید. دیگر موارد ممنوع شامل رانندگی و بالا رفتن از پلههاست، بنابراین اگر خانۀ شما پله دارد، بهتر است برای کمک به بهبود زخم سزارین، طوری برنامهریزی کنید که تنها زمانی که ضروری است از پله بالا بروید و تا جای ممکن این کار را نکنید.
هفتۀ دوم
از روز ۱۰ تا ۱۵ پس از زایمان، برای معاینات بعدی در دومین ملاقات با پزشک بعد از مراقبت اول بعد از ترخیص در روز سوم و بررسی وضعیت زخم جراحی، لازم است به پزشک مراجعه کنید. اما در صورت مشاهدۀ علائمی مثل قرمزی، تورم و ترشح از ناحیۀ برش، یا تب بالای ۳۸ درجه و افزایش درد در ناحیۀ بخیه که نشانۀ عفونت است، قبل از این زمان با پزشک خود تماس بگیرید و این موارد را به او اطلاع دهید. همچنین هر گونه نگرانی دیگری دارید، در این ملاقات، آن را با پزشک مطرح کنید و اگر سوالی در مورد محدودیت فعالیتهای خود هنگام التیام زخم دارید، از او بپرسید و اگر چه شما تنها همین دو هفته پیش یک جراحی بزرگ شکمی داشتید، اما به طور معمول الان باید احساس خیلی بهتری داشته و در مسیر بهبود قرار گرفته باشید.
هفتۀ چهارم
در این مرحله، شما سریعتر و با راحتی بیشتری حرکت میکنید. مسافت طولانیتری را میتوانید قدم بزنید و متوجه میشوید که ترشحات شما در حال کاهش است. اما سطح انتظارات خود را خیلی بالا نبرید. بهبود خود را با دیگران مقایسه نکنید، زیرا بهبود هر زن با دیگری متفاوت است و این مقایسه ممکن است کسانی را که فرایند بهبود طولانیتری دارند، ناامید کند. به بدن خود گوش بدهید و اگر دردی احساس میکنید، فعالیت خود را کم کنید. اگر احساس خستگی میکنید، تا آنجا که میتوانید استراحت کنید و اشکالی ندارد که داروهای مسکن تجویزشده توسط پزشک را مصرف کنید. همچنین بین روزهای ۳۰ تا ۴۲ پس از سزارین، لازم است دوباره برای ملاقات سوم پس از زایمان و انجام معاینات لازم به پزشکتان مراجعه کنید.
هفتۀ ششم
بهبود کامل از یک سزارین بدون عوارض میتواند بین چهار تا شش هفته متغیر باشد. هرچه قبل از عمل جراحی بدن سالمتری داشته باشید، سریعتر بهبود مییابید. اگر بخیه داشتهاید، بسیاری از آنها تا این هفته ترمیم یافته است، رحم شما به اندازۀ طبیعی خود بازگشته و میتوانید رابطۀ جنسی داشته باشید. اگر چیزی به جای برش جراحی برخورد کند، ممکن است هنوز هم احساس درد کنید، اما در بیشتر موارد، زخم تا این زمان کاملاً بهبود پیدا کرده است و شما میتوانید تمام فعالیتهای عادی و روزانۀ خود را دوباره شروع کنید
آمار زایمان سزارین در جامعه ما بسیار بالاست. این آمارها بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی است و مهمترین علت آن هم ترس بسیاری از مادران از درد زایمان طبیعی میباشد. صرف نظر از آمار بالای سزارین، باید به این گروه از مادران، اطلاعات مفیدی دربارهی مراقبتهای پس از زایمان سزارین بدهیم.
زخم ناشی از عمل جراحی سزارین درد زیادی را برای مادر به همراه دارد و عدم تحمل این درد و یا عدم آگاهی از نحوه کنترل این درد، ممکن است بر تغذیه نوزاد با شیر مادر تأثیر منفی بگذارد و حتی ممکن است افسردگی بعد از زایمان را تشدید کند و از لحاظ روحی بر سلامت مادر و نوزاد تأثیر منفی بگذارد.
مراقبتهای پس از زایمان سزارین
– بسیاری از زنان قبل از زایمان، به این دلیل سزارین را انتخاب میکنند تا از درد زایمان طبیعی فرار کنند، بی خبر از آن که ممکن است درد ناشی از جراحت سزارین بسیار دردناک باشد.
به عبارت دیگر باید به این دسته از مادران که هیچگونه منع پزشکی برای انجام زایمان طبیعی را ندارند، اطلاع و آگاهی کافی دهیم که انجام سزارین به معنای درد کمتر نمیباشد.
– پزشک متخصص پس از انجام سزارین، داروهای مسکن را برای درد این مادران تجویز میکند، اما اگر باز هم درد غیر قابل تحملی برای مادر ایجاد شود، میتواند از پزشک خود درخواست داروی مسکن بیشتری کند.
– چند ساعت پس از زایمان سزارین، به مادران توصیه میشود که راه رفتن را شروع کنند. قدم زدن و راه رفتن نفخ مادر را از بین میبرد. بسیاری از دردهای مادر سزارینی به علت جمع شدن گازها درون بدن اوست که با راه رفتن معمولا برطرف میشود.
– اولین بار قدم زدن پس از زایمان سزارین، معمولا تجربهای همراه با درد شدید است و فرد احساس میکند که بخیه ها ممکن است پاره شوند. اگر احساس میکنید که نمیتوانید بر روی پاهایتان بایستید، از پرستار خود کمک بگیرید.
– نوشیدن مقادیر زیادی آب و مایعات به مادرانی که سزارین کردهاند توصیه میشود. یکی از مشکلات بزرگی که بر سر راه مادران سزارینی است یبوست میباشد .اگر این مادران به یبوست مبتلا شوند، زور زدن موقع اجابت مزاج به بخیه ها فشار زیادی وارد میکند و بسیار دردناک میباشد. بنابراین برای جلوگیری از ایجاد این مشکل، نوشیدن مقادیر زیادی آب به این مادران توصیه میشود.
– به علت فشار آمدن به بخیه های جراحی، مادر سزارینی حتیالمقدور باید از خندیدن زیاد، سرفه و عطسه شدید پرهیز کند.
– به محض مشاهده هر گونه عفونت، ورم و قرمزی در محل بخیه های خود، فورا باید به پزشک متخصص خود اطلاع دهید.
– طی روزهای اول پس از سزارین، هر چند ساعت یکبار محل بخیه های خود را بررسی کنید تا هر گونه علامت غیر طبیعی و قرمز شدگی را متوجه شوید و فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
– استراحت کردن در روزهای اول پس از زایمان سزارین به مادران توصیه میشود. استراحت کردن و خوابیدن کافی سبب تسریع در بهبودی بخیه های سزارین میشود.
– اگر میتوانید از فردی مانند مادر و خواهر و یا دوست خود بخواهید در روزهای اول پس از زایمان سزارین، به شما در کارهای مربوط به بچه داری و خانه داری کمک کند.
– اگر فردی بودید که تمایل به زایمان طبیعی داشتید، اما به هر علتی قادر به انجام آن نشدید و به صلاح پزشک خود، زایمان سزارین برای شما ترجیح داده شد ممکن است از لحاظ روحی در فشار باشید. بنابراین باید سعی کنید تا از ورود هر گونه فکر منفی در خصوص ناتوانی در این امر جلوگیری کنید و تنها به این فکر کنید که نوزاد سالم و کاملی خدا به شما عطا کرده است و دیگر خود را نباید ناراحت کنید. به اطرافیان و مخصوصا همسر این فرد توصیه میشود که از ایجاد افکار منفی در منزل خودداری کنند تا مادر به افسردگی مبتلا نشود.
– این دسته از مادران باید علاوه بر رعایت بهداشت در محل بخیه های خود، خونریزی واژن را تحمل کنند و نظافت این محل را رعایت کنند.
– مادرانی که زایمان سزارین انجام دادهاند، میتوانند از کیسه یخ برای جلوگیری از ورم محل بخیه استفاده کنند. کیسه یخ را هر سه ساعت یکبار چند دقیقه بر روی محل بخیه قرار دهید تا ورم آن فروکش کند. ورم این منطقه خطرناک میباشد و میتواند درد شما را افزایش دهد. اگر پس از چند روز که از این روش استفاده کردید، باز هم در این محل ورم وجود داشت، سریعا پزشک زنان خود را در جریان قرار دهید.
– مادرانی که زایمان سزارین انجام دادهاند، تنها پس از صلاحدید و اجازه پزشک خود مجاز به دوش گرفتن و استحمام میباشند. برای حمام کردن میتوانند از آب و صابون برای شستن و نظافت محل بخیه ها استفاده کنند، اما از هر گونه مالیدن این قسمت با لیف باید خودداری کنند.
– زخم محل بخیه جراحی خود را روزانه بررسی کنید تا اگر ترشح و عفونتی کرده است، آن را سریعا به پزشک خود اطلاع دهید و راهکارهای درمانی را انجام دهید.
– با صلاحدید پزشک خود میتوانید از آلوئه ورا برای درمان زخم خود استفاده کنید. دو تا سه بار در روز محل زخم خود را با آلوئه ورا به آرامی ماساژ دهید تا زخم آن سریعتر بهبود یابد. بهبود بخیه ها حدود ۶ تا ۸ هفته به طول می انجامد. بنابراین اگر پس از یک ماه، بهبودی بخیه ها حاصل نشد، نگران نشوید.
– اگر به طور ناگهانی با خونریزی محل بخیه ها مواجه شدید، سریعا به پزشک خود اطلاع دهید.
– فعالیتهای روزانه خود را تا مدتی پس از زایمان سزارین کاهش دهید، زیرا احتمال خونریزی و عفونت و ورم محل بخیه به علت فعالیت بدنی زیاد وجود دارد. در صورت عرق کردن محل بخیه، نسبت به نظافت آن اقدام کنید تا دچار عفونت نشوید. رعایت این نکته مخصوصا در فصول گرم سال بسیار حائز اهمیت است.
– رعایت برنامه غذایی مناسب برای جلوگیری از یبوست و تسریع بهبودی محل زخم بسیار توصیه میشود.
– سعی کنید حداقل یک ماه پس از زایمان، با همسر و نوزاد خود به تفریح بروید و به فکرتان استراحت بدهید تا تمام دردها و سختیهایی را که برای به دنیا آوردن فرزند عزیزتان تحمل کرده اید، فراموش کنید