نشانه‌های ناباروری در مردان

موضوعی که شاید ذهن خیلی از زوج‌های جوان را درگیر می‌کند، ولی به دلیل شرم و حیا از پرس‌و‌جو درباره آن دوری می‌کنند، «ناباروری» و راه‌های درمان آن است.

 
نابارور به چه کسی می‌گویند؟

حالا این سوال مطرح می‌شود که آیا این زوج کاملا نابارورند یا ارزش بررسی دارند؟

آیا ناباروری در دنیا ریشه‌ کن شده؟

کدام مردان در خطر ناباروری قرار دارند؟

در مردان، بسیاری از بیماری‌ ها می‌تواند باعث ناباروری شود. اولین آن‌ ها اختلال توانایی جنسی است. شرط لازم برای باروری طبیعی، رابطه جنسی منظم است.

بعضی از دلایل ناباروری در مردان عبارتند از:

بیماری‌ های دوران کودکی مثل جراحی‌ هایی که اطراف بیضه انجام می‌شود

بالا بودن بیضه و بیماری واریکوسل (به‌ عنوان شایع‌ ترین عامل ناباروری که قابل درمان است)

اختلالات هورمونی به صورت اختلال در هورمون‌ های هیپوفیز یا هورمون‌ های جنسی

رشد نامناسب بیضه‌ها

اختلالات ژنتیک مثل کوچک‌ بودن بیضه

برخی عفونت‌ های مزمن که در عملکرد بیضه اختلال ایجاد می‌کند مثلا «سل» که لوله‌ های انتقال‌ دهنده اسپرم را از بین می‌برد

برخی داروها

برخی عفونت‌ های دستگاه تناسلی مثل سوزاک به شرطی که موجب تنگی مجرا شود و مانع خروج شود

و بیماری‌ های تب‌ دار طولانی‌ مدت که بر نطفه‌ سازی تاثیر می‌گذارد‌ علت آن است که اسپرم در بیضه در درجه حرارتی پایین‌تر از درجه حرارت بدن فعالیت پیدا کند و این حرارت بالا و طولانی‌ مدت باعث از بین‌ رفتن اسپرم‌ها شود.

آیا این موضوع واقعیت دارد که کارگران شاغل در کارخانه‌ های شیشه و فولاد یا بچه‌دار نمی‌شود یا فرزندشان دختر است؟

در واقع ثابت شده حرارت‌ های بالا می‌تواند باعث مختل‌ شدن فرایند تولید اسپرم شود. در رابطه با جنسیت‌ هم در واقع کروموزم «Y» که عامل پسر شدن است خیلی ضعیف‌ تر است و در مقابل استرس‌ و عوامل آسیب‌ رسان به بیضه بسیار زود آسیب می‌بیند. حتی در میان جراحان که استرس زیادی دارند، دیده شده فرزندان دختر بیشتر است.

یعنی استرس کار بر این کروموزوم‌ها‌ تاثیر گذاشته است. یعنی در مشاغل و موقعیت‌های پراسترس، کروموزم‌های «X» بیشتر امکان باروری می‌یابند و احتمال دختردار شدن فرد بیشتر است.

شایع‌ ترین علت در ناباروری مردان

شایع‌ ترین بیماری قابل درمان در ناباروری آقایان «واریکوسل» است. این بیماری عبارت است از واریس عروق بیضه، مانند پیرمردان و پیرزنان دچار واریس عروق پا می‌شوند و پاهایشان ورم می‌کند و خون به خوبی در عروق پایشان حرکت نمی‌کند.

در پسران جوان هم ممکن است این اتفاق برای بیضه‌ ها پیش بیاید و نتواند خون را به خوبی تخلیه کند، این ماندن طولانی‌ مدت خون در بیضه‌ها باعث می‌شود درجه حرارت بالا برود و اختلالات هورمونی به همراه داشته باشد. این عوارض باعث می‌شود اسپرم‌ سازی خوب انجام نشود. این اختلال در اسپرم‌ سازی، فرد را مستعد ناباروری می‌کند.

گاهی دیده می‌شود که اصلا نطفه‌ای شکل نمی‌گیرد، به همین دلیل مجبور هستیم از بافت بیضه نمونه‌ برداری انجام بدهیم که آیا اسپرم در داخل بیضه وجود دارد یا نه؟  اگر‌ در نمونه‌ برداری از مردی اسپرم پیدا کنیم حتی اگر کم یا ضعیف هم باشد، خوشحال می‌شویم چون راه‌های درمان زیادی وجود دارد تا این مشکل برطرف شود ولی اگر در نمونه‌برداری از بیضه هم، اسپرم دیده نشد، یعنی این‌ک ه این آقا توان باروری ندارد یعنی خودش نمی‌تواند عامل بارداری همسرش باشد.

چگونه می‌توان واریکوسل را تشخیص داد؟

این مورد در بین پسران جوان به خصوص در سن بلوغ، بین ۱۵ تا ۲۵ سالگی دیده می‌شود، اگر این اختلال به موقع تشخیص داده شود و درمان صورت بگیرد از آسیب‌ به بیضه جلوگیری می‌کند. بهترین راه، تشخیص اولیه بیماری توسط خود فرد است. یعنی شیوه معاینه‌‌ را آموزش دهیم.

فرد باید طناب دور بیضه را لمس کند و اگر در ناحیه زیرین شبکه‌ای کرمی شکل لمس کرد، مشکوک به بیماری واریکوسل است. نوع شدید واریکوسل را می‌توان از روی پوست تشخیص داد. شبکه‌ای مارپیچی روی پوست که برجسته است، از علائم این بیماری است.

درمان واریکوسل چیست؟

از سال ۱۹۷۸ پیشرفت چشم‌گیری در درمان ناباروری پیدا شده است. امسال هم کسی که این طرح درمانی را ارائه داد برنده جایزه نوبل پزشکی شد، مفهوم این روش‌ها این بود که بتوانند خارج از محیط بدن هم بتوانند سلول‌های جنسی زن و مرد را به هم برسانند تا نطفه تشکیل شود.

این گروه موفق شدند با تحریک تخمک‌ گذاری در خانم‌‌ها، تعدادی زیادی تخمک‌ آزاد کنند. به صورت طبیعی در هر ماه یک تخمک‌ در بدن زن آزاد می‌شود و اگر بتوانیم با دارو آن را چند برابر کنیم، شانس باروری را بیشتر می‌کنیم.

در نهایت موفق شدند تخمک‌‌ها را بیرون بیاورند و بیرون از بدن با اسپرم ترکیب کنند. این ترکیب، جنین را به وجود آورد. بعدها این امکان را پیدا کردند که جنین را دوباره به داخل بدن زن منتقل می‌کنند. این روش امروزه به عنوان IVF یا لقاح خارج رحمی شناخته می‌شو‌د.

این توانایی، ما را قادر ساخت آقایانی با تعداد اسپرم‌‌ های کم یا حتی خانم‌ هایی که لوله‌های انتقال‌ دهنده تخمک آن‌ ها مشکل دارد، بتوانند بچه‌دار شوند. این روشی است که در آن، افرادی که به روش‌ ها دیگر قادر به بچه‌دار شدن نبودند، بتوانند صاحب بچه شوند، این روش‌ها مسائل حقوقی و اخلاقی جدیدی به همراه دارد.

خانم‌ها قبلا به علت ناباروری مردان می‌توانستند طلاق بگیرند. اما الان این سوال پیش می‌آید:

 

 آیا مردی که با اعمال جراحی مثل IVF یا لقاح خارج رحمی می‌تواند بچه‌دار شود هم شامل قانون اجازه طلاق از همسرش به دلیل بچه دار نشدن او می‌شود یا نه؟

دادگاه از ما سوال می‌کند آیا این فرد قابلیت باروری دارد یا نه و ما پاسخ می‌دهیم به صورت طبیعی، توانایی بارورسازی ندارد ولی با اعمال جراحی امکان باروری برای او وجود دارد، فقط باید خرج کند، همت کند و همسرش را راضی کند تا این کار را انجام دهد.

اگر خانمی تخمک نداشت آیا امکان اهدا تخمک از فرد دیگری وجود دارد؟ آیا می‌شود مانند افرادی که کلیه اهدا می‌کنند تخمک هم اهدا کرد؟

اهدا تخمک، در بسیاری از نقاط جهان امکان‌پذیر است. برای مثال خانمی که دچار یائسگی زودرس شده یا اصلا تخمک ندارد می‌تواند از تخمک اهدایی استفاده کند. اینجاست که مادر « بیولوژیک» و مادر «قانونی» متفاوت می‌شوند،‌ یعنی یک نفر نسخه ژنتیک و تخمک‌ها را می‌دهد و یک نفر دیگر مادر قانونی این کودک حساب می‌شود یا صاحب رحم، این مادر است و جالب است در شرع و قانون ما بسیاری از این مواد پیش‌بینی شده است، به‌ خصوص در شرع.

آیا  اهدای جنین امکان‌ پذیر است؟

اگر مردی اسپرم نداشت و مایل هم نبود از اسپرم اهدایی استفاده کند، می‌تواند از جنین فرد دیگری استفاد کند.

در قدیم سنت بر این بود که اگر مردی صاحب فرزند نمی‌شد، برادر او فرزندی به دنیا می‌آورد و از همان بدو تولد، این نوزاد را به برادر بدون فرزند می‌داد تا پرورش دهد. این کار اکنون امکان‌پذیر شده با اهدا جنین، یعنی از زمان تشکیل جنین آن را اهدا می‌کنند. جنین در محیط آزمایشگاهی تشکیل و به بدن خانم منتقل می‌شود.

خانم‌های بارداری که سقط‌ های مکرر دارند و امکان نگهداری جنین در بدن خود را ندارند، آیا می‌شود از مادر رضاعی برای آن‌ها استفاده کرد و رحمی را به عنوان نگهدارنده برای این چنین در نظر گرفت؟

بله، این امکان وجود دارد که یک جنین، حامل ژنتیک پدر و مادر خودش باشد ولی در رحم شخص دیگری پرورش یابد، یعنی از روش رحم جایگزین استفاده کرد اگر به این روش‌ها دقت کنیم به سوال ابتدایی بحث می‌توان پاسخ « آری» داد که بله، ناباروری از بین رفته است. ولی به شرط آن‌ که مردم به استفاده از این روش‌ها راضی باشند و از آن‌ها استفاده کنند. مادر و پدر بیولوژیک و مادر و پدر قانونی ممکن است با هم متفاوت باشند.

حالا پیشرفت علم به‌ اندازه‌ای است که می‌توانیم متوجه شویم جنینی که منتقل می‌شود، جنین دختر است یا پسر، حتی این امکان به والدین داده می‌شود که جنین منتقل شده را انتخاب کنند. اگر چه در اخلاق انتخاب جنسیت، مورد بحث بسیار است ولی از آنجاکه انتقال بعضی از بیماری‌های ژنتیک از طریق دخترهاست و انتقال بعضی از بیمار‌ی‌ها از طریق پسرها ممکن است.

در زوج‌ هایی که مستعد این بیماری باشند می‌توان با تشکیل جنین خارج از بدن و فرستادن یک سلول برای بررسی و تشخیص بیماری‌ های ژنتیک یا دختر و پسر بودن آن‌، جنین دلخواه و سالم را منتقل کرد.

به شرط این‌ که این کار مورد علمی یا قانونی برایش وجود داشته باشد. پس روش‌های جدید به حیطه‌ای از حیات وارد شده که قبلا ناشناخته بوده و می‌توان با مشاوره‌های پزشکی و موردی زوج‌های نابارور بتوان برای بچه‌دار شدن که حق طبیعی و الهی آن‌هاست، تلاشی انجام داد.

آیا رژیم غذایی خاصی وجود دارد که بر باروری تاثیر داشته باشد؟

دیده شده بعضی از موادغذایی که رادیکال‌های‌ آزاد تولید می‌کنند بر باروری اثر منفی دارند و برعکس مواد غذایی که جلوی رادیکال‌های آزاد را می‌گیرند بر باروری اثر مثبت دارند. مثلا ویتامین E و C اثرات مثبتی بر اسپرم‌ سازی دارند، آن هم به دلیل کنترل رادیکال‌های آزاد.

آیا استفاده مداوم از لوازم پیشگیری‌ یا عمل وازکتومی بر توان جنسیتی تاثیر منفی دارد؟

از نظر جسمی خیر، ولی از نظر روحی چرا. افرادی که عمل وازکتومی انجام داده‌اند تصور می‌کنند توان جنسی‌شان کم شده است در حالی‌که این‌طور نیست! افرادی که از لوازم پیشگیری استفاده می‌کنند هم همین‌طور.

آزمایشات تشخیص ناباروری مردان

– آزمایش شمارش اسپرم بدهید

تقریبا دو سوم از مردانی که عقیم هستند دارای مشکلاتی در تولید اسپرم هستند. مشکلات مرتبط با تولید اسپرم نه تنها شامل تعداد اسپرم تولید شده می باشد، بلکه کیفیت آن نیز بسیار مهم است. از نظر کمی، انزالی با تعداد اسپرم کمتر از ۱۵ میلیون عدد در یک میلی لیتر از مایع منی بعنوان تعداد پایین اسپرم به حساب می آید.

اگر فکر می کنید تعداد اسپرم شما کم است، از پزشک خود بخواهید تا آزمایش شمارش اسپرم را برایتان انجام دهد. همچنین شما می توانید یک تست خانگی انجام دهید.

 

• تست اسپرم خانگی را انجام دهید. یک دستگاه تست خانگی اسپرم را از داروخانه یا به صورت آنلاین تهیه کنید. معمولاً، این دستگاه های تست برای شمارش اسپرم، به میزان قابل قبولی دقیق هستند. شما باید در یک ظرف انزال داشته، ۱۰ دقیقه صبر کرده و سپس منتظر نتیجه باشید.
• به یاد داشته باشید که عملکرد این قبیل دستگاه ها برای تشخیص ناباروری مردان محدود می باشد. آن ها فقط تعداد اسپرم را اندازه می گیرند و خصوصیاتی از قبیل تحرک، شکل ظاهری، و بقیه ویژگی های کیفی اسپرم را بررسی نمی کنند.

– بررسی کنید که آیا بیمه شما انجام آزمایش های ناباروری را تحت پوشش قرار می دهد

گرچه خیلی از طرح های بیمه ای انجام آزمایش های مورد نیاز برای یافتن علت ناباروری را پوشش می دهند، اما ممکن است موانعی بوجود آید. شما باید طرح بیمه خود برای دانستن تحت پوشش بودن آزمایشات ناباروری مورد نیازتان، بررسی کنید.

• بعضی از بیمه ها آزمایشات ناباروری را پوشش می دهند اما درمان آن را خیر. شما باید بررسی کنید که بیمه شما درمان ناباروری را پوشش می دهد با خیر.
• برای دانستن وجود محدوده سنی و نوع جنسیت نیز، طرح بیمه خود را بررسی کنید.

– از دکتر بخواهید تا آزمایش ناباروری مردان را برایتان انجام دهد

دکتر شما در ابتدا به تست های فیزیکی پرداخته و سپس نگاهی به سابقه درمانی و جنسی شما می کند. در مراحل بعدی شاید نیاز به برخی آنالیزها روی مایع منی شما باشد. که برای اینکار شما باید در ظرفی انزال کرده و سپس آن را برای انجام آزمایش شمارش اسپرم به آزمایشگاه می فرستند.

• اگر آنالیز اسپرم به حد کافی برای تشخیص ناباروری قابل قبول نباشد، پزشک شما ممکن است یک آزمایش بیضه اولتراسوند برایتان تجویز کند. این تست برای فهمیدن مشکلاتی از قبیل واریکوسل (رگ های واریس دار داخل کیسه ی بیضه ها) بکار می رود.
• یک تست هورمون بدهید تا ببینید آیا مشکل از تستسترون بدن شما است.
• یک آزمایش آنالیز ادرار بعد از انزال انجام دهید. این آزمایش نشان می دهد که آیا اسپرم های شما در جهت درستی حرکت می کنند یا اینکه به داخل مثانه وارد می شوند.
• تست ژنتیک بدهید. اگر تحلیل اسپرم شما منتج به کمبود تعداد اسپرم گردید، می توانید یک تست ژنتیک داده و بفهمید که آیا این وضعیت ارثی است.
• آزمایش بافت برداری از بیضه نیز ممکن است به نتایج غیر معمولی برسد. این آزمایش مشخص می کند که مشکل شما با تولید اسپرم است یا با انتقال آن .

– یک متخصص ناباروری را برای بررسی عدم توانایی بارورسازی در مردان، ملاقات کنید

اگر بیش از یکسال است که برای بچه دار شدن تلاش می کنید و با دکتر خود به نتیجه ای برای تشخیص علت بروز این مشکل نمی رسید، شاید نیاز باشد که با یک متخصص ملاقات کنید.

یک متخصص ناباروری قادر است به جستجوی مشکل ناباروری شما به طور دقیق پرداخته و فقط تست های هدفمندی را تجویز کند.

 خطرات ناباروری مردان

– به سابقه پزشکی خود مراجعه کنید

در حالت کلی، بررسی کنید و ببینید که آیا در گذشته مشکلی با اعضای مرتبط با تولید مثل خود داشته اید. اگر عمل جراحی در نواحی نزدیک بیضه ها داشته اید، باید در زمان مشاوره با پزشک به آن نیز اشاره کنید.

– ببینید در سرکار، مواد سمی در اطرافتان وجود داشته است

بررسی کنید که آیا در سرکار در معرض مواد سمی در حجم زیاد قرار داشته اید. سرب، آفت کش ها و دیگر مواد سمی محیطی ممکن است احتمال ناباروری را درشما افزایش دهند.

– سابقه مصرف مواد مخدر و الکل را در خود به دقت بررسی کنید

اگر مقدار زیادی الکل و مواد مخدر مصرف نموده اید، احتمال بروز ناباروری در شما بسیار بالاست.

• تولید اسپرم می تواند تحت تاثیر سوء مصرف در استروئیدها، کوکائین و همچنین کشیدن سیگار و ماریجوانا قرار گیرد.

– توجه کنید که شاید دارای بیضه پایین نیامده باشید

این نوع بیضه، بیضه ای است که در زیر بدن شما آویزان نشده است. اگر این وضعیت را دارید، شما فقط یک بیضه خواهید داشت. دکتر شما می تواند بررسی کرده و اطلاعات بیشتری دراختیار شما قرار دهد.

– سابقه های شیمی درمانی و تشعشع درمانی خود را بررسی کنید

اگر سرطان داشته اید و از طریق شیمی درمانی و یا تشعشع درمانی مداوا شده اید، خطر ناباروری در شما افزایش پیدا کرده است.

– آیا بیضه هایتان را بیش از حد گرم نکرده اید

اگر بطور مداوم به سونا می روید و یا در وان آب داغ می نشینید یا لباس های خیلی تنگ می پوشید، ممکن است به بیضه های خود گرمای بیش از حد وارد کرده باشید. این موضوع نیز منجر به افزایش ریسک ناباروری خواهد شد.

• تولید DNA در بیضه ها حساسیت زیادی به نوسانات دما دارد. جکوزی، سونا و دیگر مکان های داغ دمای بیضه ها را بشدت بالا برده و باعث بروز ناباروری