علت و علائم جدا شدن زودرس جفت

جدا شدن زودرس جفت چیست؟

جفت جنین مواد مغذی و اکسیژن را به جنین می رساند و جدا شدن آن می تواند جنین را دچار مشکل کند.
جدا شدن زودرس جفت یک مشکل جدی‎ است که در آن قسمتی از جفت یا تمام آن قبل از به دنیا آمدن جنین از رحم جدا می‎شود. این وضعیت می‎تواند جنین را از اکسیژن و مواد مغذی محروم کند و همین‎طور باعث خونریزی شدید شود که برای مادر و جنین خطرناک است. جدا شدن زودرس جفت همچنین خطر مشکلات رشدی جنین، تولد زودرس و مرده به دنیا آمدن جنین را افزایش می‎دهد (حتی اگر جدا شدگی کوچک باشد و به آن توجه نشود).

جدا شدن زودرس جفت معمولاً از هر ۱۵۰ بارداری در یک مورد رخ می‎دهد. این وضعیت بیشتر در سه ماهه سوم رایج است اما می‎تواند در هر زمانی پس از هفته ۲۰ بارداری نیز اتفاق بیفتد.

چه زمانی می‎توانم متوجه شوم که دچار دکولمان جفت شده‎ام؟

در بیشتر موارد در صورت جداشدگی جفت شما خونریزی واژینال را تجربه خواهید کرد که میزان آن از مقادیر کم تا زیاد و قابل توجه یا ریختن یکباره خون متفاوت است. با این حال گاهی اوقات خون، در رحم و پشت جفت باقی می‎ماند، بنابراین این احتمال هم وجود دارد که اصلاً خونریزی‎ای را مشاهده نکنید.

بسیاری از زنان حساسیت به لمس را در قسمت رحم تجربه می‎کنند، برخی هم دچار کمر درد می‎شوند؛ نزدیک به ¼ از موارد جدا شدن زودرس جفت سبب زایمان زودرس می‎شود.

اگر هر گونه نشانه‎ای از جدا شدن زودرس جفت در خود مشاهده کردید، نیاز دارید برای بررسی کامل به بیمارستان بروید؛ در این ارزیابی ضربان قلب جنین چک شده و سونوگرافی نیز انجام می شود (البته سونوگرافی لزوماً نمی‎تواند جدا شدگی‎های مختصر جفت را نشان دهد، اما می‎تواند علل دیگر مانند جفت سر راهی یا دیگر عوامل خونریزی رحمی را رد کند).

از آن‎جایی که خونریزی ممکن است از رحم نباشد، پزشک شما واژن و دهانه رحم را بررسی می‎کند تا ببیند خونریزی از یک عفونت، پارگی، پولیپ گردن رحم یا برخی علل دیگر است یا خیر. پزشک همچنین ممکن است دهانه رحم را چک کند تا ببیند گشاد شده است یا خیر، زیرا این امر نیز می‎تواند برخی رگ‎های کوچک را پاره کرده و به مقدار کمی خونریزی منجر شود.
اگر Rh شما منفی است و هر گونه خونریزی واژینال را در سه ماهه دوم یا سوم بارداری‎تان تجربه کردید، نیاز دارید ایمنوگلوبین Rh را تزریق کنید، مگر این که Rh پدر جنین نیز منفی باشد.

• اگر دچار جدا شدن زودرس جفت شوم چه اتفاقی می افتد؟

اگر نزدیک به موعد زایمان باشید باید هر چه زودتر زایمان انجام دهید حتی اگر جداشدگی خفیف باشد، زیرا حتی در صورت جداشدگی خفیف نیز هر زمان امکان این وجود دارد که مسأله پیشرفت کرده و جفت دچار جداشدگی بیشتری شود (و این‎گونه اکسیژن و مواد مغذی کافی به جنین نمی‎رسد). در اغلب موارد شما به روش سزارین زایمان خواهید کرد.

با این وجود، در صورتی که میزان خونریزی‎تان بسیار کم باشد و وضعیت خودتان و جنین‎تان نیز خوب ارزیابی شود، پزشک ممکن است به شما اجازه دهد در حالی‎که در بیمارستان و تحت کنترلید صبر کنید تا زمان زایمان فرا برسد و در عین حال بیمارستان در صورت مشاهده هر گونه مشکل در طول این دوره قادر به انجام سزارین اورژانسی باشد.
اگر پزشک‎تان به جداشدگی بسیار کم جفت مشکوک باشد و جنین هنوز رشد کافی نکرده باشد، شما می‎توانید تا زمانی‎که خود و جنین‎تان خوب هستید؛ با نظر پزشک زایمان را تا حدی به تأخیر بیندازید. در این زمان شما و پزشک‎تان باید خطر جداشدگی بیشتر جفت در آینده را با خطر تولد زودرس نوزادتان مقایسه کرده و در مورد اقدام بهتر تصمیم بگیرید.
شما ممکن است داروی کورتیکواستروئید را برای سرعت بخشیدن به رشد ریه‎های جنین و پیشگیری از برخی مشکلات دیگر مربوط به وزادان نارس دریافت کنید. شما همچنین در بیمارستان تحت کنترل و مراقبت می‎مانید و در صورت ظهور نشانه‎های پیشرفت جداشدگی جفت یا بد شدن وضعیت خود یا جنین‎تان به سرعت سزارین می‎شوید.

چه کسی بیشتر در معرض جداشدن جفت قرار دارد؟

هیچ کس به طور قطعی علت جدا شدن زودرس جفت را نمی‎داند، اما این مسأله در زنانی با شرایط زیر رایج‎تر است:

• در یک بارداری قبلی دچار جداشدگی جفت شده‎اند (اگر در ۲ یا تعداد بیشتری از بارداری‎ها دچار این مشکل بوده‎اید، خطر جدا شدن جفت در بارداری بعدی بسیار بیشتر است)

• فشار خون مزمن، فشار خون حاملگی یا پره اکلامپسی دارند.

• دچار اختلال انعقاد خون هستند.

• کیسه آب مادر زودتر از زمان زایمان طبیعی دچار پارگی شده است.

• مایع آمنیوتیک بیش از اندازه دارند (پلی هیدرامنیوس).

• پیش از این در بارداری‎شان دچار خونریزی شده‎اند.

• چندقلو باردارند (جداشدگی جفت به خصوص در زمان به‎دنیا آوردن قل اول رایج است).

• دچار تصادف شده‎اند (برای نمونه حادثه رانندگی)، در اثر ضرب و شتم به شکم‎شان ضربه وارد شده است یا در اثر عوامل دیگری به شکم‎شان ضربه وارد شده است.

• دخانیات، توتون، تنباکو، متامفتامین، کوکائین یا الکل بیش از حد مصرف می‎کنند.

• تاکنون تعداد زیادی نوزاد زایمان کرده‎اند و مسن‎ترند (خطر این مشکل با افزایش سن بالاتر می‎رود).

• دچار یک ناهنجاری رحم یا فیبروئید هستند (به خصوص اگر یک فیبروم، در پشت محل اتصلال جفت به رحم باشد).

علائم جدا شدن زودرس جفت

در بیشتر موارد جدا شدن جفت، امکان دارد خونریزی واژینال رخ دهد که می‌تواند از مقدار کم تا یک خونریزی قابل مشاهده و ناگهانی متغیر باشد. در برخی مواقع نیز خون پشت جفت حبس می‌شود و در کل هیچ خونریزی‌ای توسط مادر مشاهده نمی‌شود. بیشتر خانم‌ها دچار حساس شدن رحم(Uterine tenderness) یا کمردرد می‌شوند و در برخی موارد، جدا شدن جفت باعث زایمان پیش از موعد خواهد شد. در صورت وجود هر نشانه‌ای از جدا شدن جفت در خودتان، باید برای انجام ارزیابی کامل از جمله اندازه‌گیری ضربان قلب نوزاد و سونوگرافی به بیمارستان مراجعه کنید. سونوگرافی دقت کافی برای تشخیص جدا شدن جزئی جفت را ندارد، اما می‌تواند عارضۀ جفت سرراهی را تشخیص دهد که یکی دیگر از علت‌های خونریزی رحم است. در صورت مشاهدۀ هر کدام از این نشانه‌ها، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:

• خونریزی واژینال یا لکه‌بینی

• خروج مایع خون‌آلود از واژن به دلیل پاره شدن کیسۀ آب

• انقباض دردناک، حساس شدن رحم، درد شکم یا کمردرد

• انقباضات مکرر یا ادامه‌دار

• کاهش یا توقف حرکات جنین در رحم

از آنجا که خونریزی ممکن است از رحم نباشد، واژن و دهانۀ رحم شما توسط پزشک بررسی می‌شود تا مشخص شود که خونریزی ناشی از عفونت، پارگی، پولیپ یا علت‌های دیگری نباشد. همچنین پزشک کاهش ضخامت دهانۀ رحم و باز شدن آن را نیز ارزیابی می‌کند، زیرا خونریزی ممکن است ناشی از پارگی رگ‌های کوچکی بر اثر تغییرات دهانۀ رحم باشد. در صورت خونریزی شدید یا هر نشانه‌ای از شوک؛ احساس ضعف، غش، رنگ‌پریدگی، تعرق، گیجی یا تپش قلب با اورژانس تماس بگیرید. اگرRh خون شما منفی باشد یا به هر دلیلی در سه ماهۀ دوم یا سوم بارداری خونریزی داشتید، احتمالاً پزشک به شما داروی روگام (Rhogam) را که پادتنRh است، تزریق می‌کند تا احتمال تداخل و ناسازگاری خونی مادر و جنین را کاهش دهد.

عوامل مؤثر در جدا شدن جفت

این موضوع که دقیقاً چه عواملی باعث جدا شدن جفت می‌شود، به درستی مشخص نیست. با این وجود، مشکل جدا شدن جفت در زنانی شایع‌تر است که:

• اختلال انعقاد خون دارند.

• پارگی کیسۀ آب پیش از موعد داشته باشند.

• فشار خون مزمن، فشار خون حاملگی یا پره‌اکلامپسی دارند.

• قبلاً در دورۀ بارداری دچار خونریزی شده باشند.

• در حاملگی قبلی مشکل جدا شدن جفت را داشته باشند.

• حجم مایع آمنیوتیک زیادی دارند که به این عارضه پلی‌هیدرآمنیوس می‌گویند.

• چندقلو باردارند؛ در این صورت، جدا شدن جفت بلافاصله بعد از به دنیا آمدن اولین کودک معمول است.

• تمام افرادی که دچار ضرب‌دیدگی شدید یا تصادف شده‌‌اند؛ به خصوص تصادف رانندگی، مورد حمله واقع شده‌؛ با ضربه به شکم، یا آسیب‌های دیگری به شکمشان وارد شده ‌است.

• سیگار و قلیان، آمفتامین، مواد مخدر یا الکل مصرف می‌کنند.

• فرزندان زیادی داشته یا مسن باشند؛ این خطر با افزایش سن بیشتر می‌شود.

• ناهنجاری رحم یا فیبروئید(Fibroids) دارند، به خصوص اگر یک فیبروئید پشت محلی قرار داشته باشد که جفت به آن متصل است.

اقداماتی پس از جدا شدن جفت

وقتی زمان زایمان نزدیک است، باید بلافاصله برای انجام آن اقدام شود؛ حتی اگر این جدا شدن جزئی باشد، زیرا هر لحظه می‌تواند بیشتر شود. اگر خونریزی شدید اتفاق افتاده است یا علائمی وجود دارد که نشان می‌دهد نوزاد اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند، باید سریعاً عمل سزارین انجام شود. اگر پزشک مشکوک به جدا شدن جزئی جفت باشد و کودک شما نیز بسیار نارس باشد، تا زمانی که حال شما و کودکتان مساعد است، می‌توانید زایمان را به تأخیر بیندازید. در این حالت شما باید ریسک جدا شدن جفت و زایمان نوزاد زودرس را با هم بسنجید و تصمیم درستی بگیرید. ممکن است برای افزایش سرعت رشد ریه‌های نوزاد و جلوگیری از مشکلات خاص مربوط به نوزادان نارس داروهایی تجویز شود. لازم است در بیمارستان و مداوم تحت نظر بمانید تا تیم پزشکی بتواند در صورت مشاهدۀ اولین نشانه از وخیم‌تر شدن وضعیت جفت یا مساعد نبودن حال کودک، زایمان را انجام دهد.