علت تبخال لب ودرمان

در صورت ابتلا به تبخال، در موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• اگر دچار تب و لرز بالا شدید؛ تب بالا ممکن است خطرناک باشد.
• اگر زخم تبخال بسیار دردناک است؛ ممکن است نیاز به مصرف مسکن پیدا کنید.
• اگر تبخال‌ها شروع به گسترش کردند؛ ممکن است داروهای ضدویروسی لازم باشد.

برای بهره‌گیری از درمان‌های متخصصان ما در کلینیک دندان‌پزشکی دکتر مرادخانی یا رزرو نوبت می‌توانید با ما تماس حاصل فرمایید.

تبخال‌ها معمولاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) نوع ۱ ایجاد می‌شوند. این ویروس از طریق تماس‌هایی مانند بوسیدن فرد آلوده یا غذا خوردن از ظروف آن‌ها و استفاده از حوله یا ریش‌تراش افراد مبتلا منتقل می‌شود. تبخال ممکن است تا ۲۰ روز پس از قرار گرفتن در معرض این ویروس گسترش یابد. هنگامی‌که ویروس وارد بدن می‌شود، ممکن است پدیدار شود. حدود دو روز قبل از حمله ویروس تبخال ممکن است فرد خارش یا حساسیت در محل را احساس کند. این ویروس می‌تواند به دلیل برخی مواد غذایی خاص، استرس، تب، سرماخوردگی، آلرژی، آفتاب‌سوختگی و قاعدگی ایجاد شود.

علائم

بسیاری از افراد به ویروس هرپس سیمپلکس مبتلا هستند اما علامتی از آن را نمی‌بینند. آنها فقط زمانی متوجه آلودگی از طریق این ویروس می‌شوند که تبخال ظاهر شود. اولین باری که تبخال، به‌عنوان بخشی از یک عفونت اولیه، ظاهر می‌شود ممکن است شدید باشد. بعد از آن، تبخال‌ها نشانه‌ای از ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ و ۲ هستند. تبخال به‌عنوان تنها علامت عود این ویروس در بدن است. در اغلب موارد، هیچ نشانه یا علائم قابل ‌تشخیص دیگر از عفونت هرپس وجود ندارد. علائم شدید بیشتر بر کودکان تأثیر می‌گذارند زیرا بدن کودکان هنوز زمان کافی برای ساخت پادتن‌های دفاعی را نداشته است. علائم ممکن است شامل این موارد باشند:

• زخم، تاول، زخم زبان و دهان

• درد و سوزش دهان یا زبان

• تورم لب

• مشکلات بلع

• گلودرد

• تورم غدد

• درجه حرارت بالا بدن

• کم‌آبی بدن

• حالت تهوع

• سردرد

مراحل تبخال

تبخال در چند مرحله ایجاد می‌شود:

• سوزن سوزن شدن، خارش و یا سوزش در اطراف دهان اغلب نشان‌دهنده‌ی آغاز شیوع تبخال لب است. سپس زخم‌های پر از مایع، اغلب در اطراف لب پایین ایجاد می‌شوند. غدد ممکن است متورم شوند.

• زخم اغلب هر بار در همان محل قبلی ظاهر می‌شود. درد و سوزش در اطراف تبخال بیشتر می‌شود.

• زخم سرباز می‌کند و مایع درون آن ترشح می‌کند.

• یک پوسته‌ی زرد بر روی زخم شکل می‌گیرد و دلمه می‌شود تا پوست صورتی‌رنگ را بپوشاند که البته بدون ایجاد هیچ جای زخمی بهبود می‌یابد.

عوارض

ایجاد تبخال و تبخال لب معمولاً عوارضی ندارد مگر گاهی در بیمارانی که مبتلا به ضعف سیستم ایمنی هستند.

عوارض احتمالی عبارت‌اند از:

• کم شدن آب بدن: این اتفاق زمانی می‌افتد که درد دهان و گلو، تمایل بیمار به نوشیدن مایعات را کاهش می‌دهد.

• عفونت شست یا انگشتان: ویروس تبخال به سایر نقاط بدن برای مثال دست‌ها گسترش می‌یابد و باعث ظاهر شدن تاول بر روی انگشتان دست، معمولاً از طریق برش یا خراش در پوست می‌شود. داروهای ضدویروس می‌توانند این عوارض را درمان کنند.

• عفونت تبخال چشمی: عفونت ثانویه باعث می‌شود که چشم دچار تورم و سوزش شود که احتمالاً باعث ایجاد زخم بر روی پلک می‌شود. داروی ضدویروس معمولاً می‌توانند به رفع تبخال کمک کنند. اگر درمان مناسب صورت نگیرد، قرنیه ممکن است دچار عفونت شود و درنتیجه بینایی از دست برود.

• التهاب مغز: اگر ویروس به مغز سرایت کند، مغز متورم می‌شود. این التهاب یک خطر جدی برای ایجاد آسیب‌های مغزی است و حتی احتمال مرگ وجود دارد. التهاب مغز براثر تبخال بسیار نادر است. داروهای ضدویروس به‌طور مستقیم به جریان خون بیمار تزریق می‌شوند که این درمان معمولاً مؤثر است.

تشخیص

برای تشخیص ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) که باعث تبخال می‌شود، پزشک شما ممکن است به‌ سادگی تبخال را بررسی  کند و یا ممکن است یک نمونه از آن بگیرد. همچنین ممکن است خون را برای پادتن مربوط به ویروس تست کند. تست پادتن مثبت تنها ثابت می‌کند که شما مبتلا به ویروس هستید؛ اما فعال یا غیرفعال بودن ویروس یا زمان ابتلا به ویروس را نشان نمی‌دهد.

درمان تبخال

شایع‌ترین نوع تبخال لب در عرض ۱ تا ۲ هفته بدون درمان ناپدید می‌شود. برخی پمادها و داروهای ضدویروس ممکن است مدت‌زمان درگیری با بیماری را کوتاه کند و ناراحتی و درد را کاهش دهد.

داروهای ضدویروسی

پمادهای ضدویروس تبخال بدون نسخه (OTC) می‌توانند دوره‌ی عود عفونت را کوتاه کنند. اغلب پمادها مانند زویراکس و Soothelip حاوی آسیکلوویر یا پنسیکلویر هستند. پمادها تنها زمانی مؤثر هستند که به‌محض سوزن سوزن شدن پوست و ظاهر شدن علائم تبخال لب اعمال شوند. پماد باید برای ایجاد بهترین تأثیر تا پنج بار در روز به مدت ۴ تا ۵ روز استفاده شود. پماد می‌تواند علائم تبخال را از بین ببرد اما ویروس همچنان باقی می‌ماند. پمادها از عود تبخال در آینده جلوگیری نمی‌کنند.

داروهای ضدویروس خوراکی

والاسیکلوویر، آسیکلوویر، یا فامسیکلوویر داروهای ضدویروس خوراکی هستند. اگر زمانی که اولین نشانه‌های تبخال ظاهر می‌شوند سریعاً از این داروهای خوراکی استفاده شود، این ضدویروس‌ها به‌طور قابل ‌توجهی دوره‌ی بهبود تبخال را کوتاه و یا حتی متوقف می‌کنند. بیماری که در یک سال چند بار تبخال می‌زند، می‌تواند از این دارو هرروز استفاده کند تا از عود این بیماری جلوگیری کند.

راه‌های تسکین درد

برخی از پمادهای بدون نسخه در دسترس است که شامل داروی ضدویروسی نیستند. به‌عنوان نمونه: Bonjela، Blistex، یا Cymex. این پمادها ممکن است ناراحتی را کاهش دهند. موارد ذکرشده فرایند درمان تبخال را تسریع نمی‌کنند اما ممکن است به تسکین تبخال‌های خشک که باعث خارش یا درد می‌شوند، کمک کنند. بیماران باید این پمادها را بدون مالش بر روی زخم قرار دهند، سپس دست خود را بشویند. افراد مبتلا به تبخال نباید پماد را به‌صورت مشترک با دیگران استفاده کنند.

مسکن‌ها

ایبوپروفن یا تیلنولِ حاوی پاراستامول ممکن است به کاهش درد کمک کنند. این مسکن‌ها به شکل مایع برای کودکان در دسترس هستند. زنان بارداری که به مبتلا به تبخال هستند باید برای انتخاب گزینه‌های درمان سریع تبخال لب با پزشک خود صحبت کنند.

بیماران با سیستم ایمنی ضعیف

بیمارانی که برای مثال مبتلا به HIV یا ایدز هستند یا کسانی که تحت شیمی‌درمانی قرارگرفته‌اند ممکن است با عوارضی مواجه شوند چرا که سیستم ایمنی بدن آن‌ها ضعیف است و به خطر می‌افتد. عفونت ممکن است به سایر نقاط بدن، از جمله چشم گسترش یابد و خطر تورم و التهاب مغز نیز وجود دارد. برای این بیماران احتمالاً قرص‌های ضدویروسی تجویز می‌شود. آن‌ها باید حتماً به پزشک مراجعه کنند. درمان این بیماران بستگی به‌شدت علائم و وضعیت پزشکی آن‌ها دارد.

دندانپزشکی و تبخال

اگر تبخال لب دارید و قصد مراجعه به دندانپزشکی دارید، ابتدا با دندانپزشک درباره‌ی وضعیت تبخال خود صحبت کنید. برخی دندانپزشکان ترجیح می‌دهند بر روی دندان بیماران با تبخال فعال تا زمان بهبودی کامل کار نکنند زیرا محل آسیب‌دیده ممکن است دردناک باشد و همچنین در طول درمان دندان، احتمال ترک برداشتن و خونریزی تبخال نیز وجود دارد.

پیشگیری

هنگامی‌که زخم وجود داشته باشد، فرد باید:

• از بوسیدن یا تماس پوستی با افراد دیگر اجتناب کند.

• از استفاده‌ی مشترک حوله، رژ لب، کارد و چنگال، و سایر وسایل با دیگران اجتناب کند.

• بهداشت دست را کاملاً رعایت کند.

• از دست زدن به قسمت‌های دیگر بدن، به‌خصوص مناطق مستعد، مانند آلت تناسلی و چشم اجتناب کند.

• در صورت لمس زخم بلافاصله دست‌ها را با آب گرم و صابون بشویید.