دوره درمان و نحوه مصرف آنتی بیوتیک ها

نی نی تایم : آنتی بیوتیک به معنای ضدمیکروب دارویی است که با عفونت های باکتریایی مبارزه می کند. اولین آنتی بیوتیک یعنیپنی سیلین را الکساندر فلمینگ کشف کرد. پس از استفاده از آنتی بیوتیک ها در دهه ۱۹۴۰ ، بیماری ها و مرگ ومیر ناشی از عفونت ها به وضوح کاهش پیدا کرد.با این مطلب همراه باشید تا با دوره درمان با آنتی بیوتیک ها ونحوه مصرف آنها بیشتر آشنا شوید.

مقاومت ضد میکروبی چیست؟

مقاومت ضد میکروبی (Antimicrobial resistance) به مقاومت یک میکروارگانیسم (شامل باکتری، قارچ، ویروس و انگل) در برابر داروها برای درمان عفونت ناشی از آن گفته می شود.

زمانی که این میکروارگانیسم ها نسبت به داروهای ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس مقاوم شوند، دیگر داروهای استاندارد بی اثر می شوند، عفونت در بدن باقی می ماند و به راحتی منتقل می شود.

تکامل گونه های مقاوم یک پدیده طبیعی است و زمانی رخ می دهد که میکروارگانیسم به اشتباه تکثیر شود و یا صفت مقاوم بین چند میکروارگانیسم رد و بدل شود.

مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟

مقاومت آنتی بیوتیکی، توانایی باکتری برای مقاومت در مقابل اثرات داروهای آنتی بیوتیک است.

استفاده مکرر و نابجا از آنتی بیوتیک، یکی از مهم ترین دلایل افزایش باکتری های مقاوم به دارو است

مقاومت به آنتی بیوتیک وقتی ایجاد می شود که باکتری به گونه ای تغییر  کند که اثر دارو را کم کند یا کاملا از بین ببرد.

این باکتری تغییریافته زنده می ماند و آسیب های جدیدی به سیستم بدن وارد می کند.

علل مقاومت آنتی بیوتیکی

خوددرمانی یکی از عوامل مهم در ایجاد و ظهور باکتری های مقاوم ، زیرا نه  تنها درمان درست انجام نمی  گیرد، بلکه امکان ظهور باکتری مقاوم هم در میانه مسیر درمان به وجود می آید.

استفاده مکرر و نابجا از آنتی بیوتیک، یکی از مهم ترین دلایل افزایش باکتری های مقاوم به دارو است.

باید درنظر داشت که آنتی بیوتیک فقط قادر به درمان عفونت های باکتریایی است و به هیچ عنوان بر روی عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی، گلودرد ویروسی و آنفلوآنزا موثر نیست.

نشانه بیماری ممکن است دو یا سه روز پس از مصرف انتی بیوتیک از بین برود، اما این مسئله دلیلی بر خاتمه روند درمان با آنتی بیوتیک نیست.

اگر آنتی بیوتیک بدرستی مصرف نشود، تنها باکتری های حساس را از بین می برد و تعدادی را در محل درگیر باقی می گذارد که منجر به رشد باکتری های مقاوم به دارو و بروز عفونت ثانویه در همان محل می شود.

آنتی بیوتیک ها در صورت مصرف بی رویه، میکروب های مفید دستگاه گوارش را هم از بین می برند. از سویی اگر آنتی بیوتیک به میزان کافی هم مصرف نشود، غلظت آن در سرم خون کاهش می یابد و تنها میکروب های مفید یا کمتر مقاوم از بین می رود و در واقع اجازه رشد برای باکتری های مقاوم صادر می شود.

مشکلات ناشی از مقاومت آنتی بیوتیکی

باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک به سرعت در اعضای یک خانواده، همکلاسی ها و همکاران پخش می شوند و بعنوان یک بیماری عفونی جدید به نظر می آیند و از بین بردن آنها دشوارتر و پرهزینه تر است. به همین دلیل یک از دغدغه های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، موضوع مقاومت به آنتی بیوتیک هاست.

آنتی بیوتیک ها برای عفونت های باکتریایی طراحی شده اند و روی عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا تأثیری ندارند

مقاومت آنتی بیوتیکی حتی در عفونت های متداول نیز ممکن است خطرات و مشکلات فراوانی برای کودکان و بزرگسالان فراهم کند.

میکروب ها می توانند در مقابل داروها مقاوم شوند. اینکه بدن فرد به دارویی خاص مقاومت نشان می دهد تصور اشتباهی است. در واقع این میکروب ها هستند که مقاوم می شوند نه بدن انسان.

فرد مبتلا به عفونت مقاوم به یک داروی معین، می تواند بیماری  را به فرد دیگری منتقل کند. به این ترتیب یک بیماری که به سختی درمان پذیر است گسترش می یابد. در بعضی موارد، بیماری به ناتوانی های جدی یا حتی مرگ منجر می شود.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، نسبت بالایی از باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک که سبب عفونت های شایعی مانند عفونت های دستگاه ادراری، ذات الریه و عفونت های خون می شوند، وجود دارند. ناکارا بودن دارو نسبت به عفونت به معنای افزایش نرخ ناتوانی و مرگ و تحمیل هزینه های هنگفت در حوزه بهداشت است.

آنتی بیوتیک را بجا مصرف کنید

با اینکه آنتی بیوتیک ها داروهای بسیار مفیدی هستند، اما برای عفونت های باکتریایی طراحی شده اند و روی عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا تأثیری ندارند.

در این مورد به خاطر سپردن نکات زیر مفید است:

– پیش از استفاده از آنتی بیوتیک حتما با پزشک مشاوره کنید.

– برای سرماخوردگی معمولی یا آنفولانزا از آنتی بیوتیک استفاده نکنید.

– آنتی بیوتیک را برای مصارف بعدی نگه ندارید. پس از تکمیل دوره ی درمان، داروهای باقیمانده را دور بریزید.

– دوره ی درمان با انتی بیوتیک (معمولا ۱۰ روز است) را مطابق دستور پزشک تان دقیقا کامل کنید و اگر در بین دوره احساس بهبودی کردید، مصرف آنتی بیوتیک را قطع نکنید. اگر درمان را کامل نکنید مقداری از باکتری ها باقی می مانند و سبب عفونت دوباره می شوند.

– آنتی بیوتیکی را که دیگران به شما توصیه می کنند استفاده نکنید، زیرا ممکن است بر بیماری شما اثر نداشته باشد. داروی نامناسب ممکن است درمان را به تاخیر بیاندازد و سبب مقاوم شدن باکتری ها شود.

– اگر پزشک تان تشخیص داد که عفونت شما باکتریایی نیست، در مورد بهبود نشانه های بیماری از او راهنمایی بگیرید و او را مجبور به تجویز آنتی بیوتیک نکنید.

حقایقی در مورد مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک ها

– درمان بیماری های عفونی مانند سل و ذات الریه بر اثر افزایش مقاومت به آنتی بیوتیک ها بسیار دشوارتر از قبل شده است.

دوره ی درمان با انتی بیوتیک (معمولا ۱۰ روز است) را مطابق دستور پزشک تان دقیقا کامل کنید و اگر در بین دوره احساس بهبودی کردید، مصرف آنتی بیوتیک را قطع نکنید

– مقاومت آنتی بیوتیکی یکی از مهم ترین دلایل بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان است و بودجه سنگینی را به بیمار و جامعه تحمیل می کند.

– یک مطالعه جدید نشان می دهد عفونت های مقاوم در برابر دارو در حال افزایش هستند و پیش بینی می شود که قربانیان آن روز به روز افزایش یابد و تعداد مرگ و میر ناشی از آن در سال ۲۰۵۰ میلادی، بیشتر از سرطان باشد.

-عفونت های مقاوم در برابر دارو نه تنها بیماران بیشتری را به سمت مرگ هدایت می کند، بلکه در سطح جهانی هزینه هنگفتی در بر خواهد داشت.

جلوگیری از مقاومت آنتی بیوتیکی

– با توجه به افزایش مقاومت در برابر آنتی بیوتیک، جهان نیاز مبرمی به تغییر الگوی مصرف و تجویز این منبع با ارزش دارویی دارد. در صورتی که مصرف دارو با همین الگو باقی بماند، حتی تولید و توسعه داروهای جدید نیز نمی تواند مانع از افزایش مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک باشد.

– برای جلوگیری از مقاومت آنتی بیوتیکی علاوه بر عدم استفاده خودسرانه از آنتی بیوتیک ها، اقداماتی برای کاهش گسترش عفونت از طریق واکسیناسیون منظم، شستن مرتب دست ها و توجه به بهداشت مواد غذایی ضروری است.

در بیماری های انگلی، قارچی و ویروسی از داروهای آنتی بیوتیک استفاده نکنید

– باید اطلاعات دقیقی در مورد درمان های رایج و اثربخشی آنها به دست آورد تا بتوان موارد نابجای استفاده از آنتی بیوتیک را تشخیص داد، زیرا مصرف نابجا یا خودسرانه آنتی بیوتیک، مهم ترین علت مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک است.

– استفاده از آنتی بیوتیک در مزارع و دامداری ها، یکی از مهم ترین روش های انتقال به انسان است. در بسیاری از کشورها راهکارهایی برای جلوگیری از آنتی بیوتیک در مزارع، دامداری ها و حوضچه های پرورش ماهی صورت گرفته است.

– در بیماری های انگلی، قارچی و ویروسی از داروهای آنتی بیوتیک استفاده نکنید.

– دوره درمان با آنتی بیوتیک که معمولا ۱۰ روز است را کامل کرد، یعنی حتما ۱۰ روز آن را مصرف کرد.

هنگامی که مقاومت آتی بیوتیکی اتفاق می افتد، باکتری ها قادر به زنده ماندن و تکثیر خواهند بود. این باکتری ‌های تغییر یافته ممکن است موجب عفونت ‌های جدی شوند که به سرعت قابل انتقال به سایرین است. بنابراین باید آنتی‌ بیوتیک ‌های جدید و قوی مصرف شود و در غیر این ‌صورت بیماری شدید می‌ شود و حتی احتمال مرگ وجود دارد.بیماری های ناشی از باکتری های مقاوم شده گاها بسیار شدید هستند و نیاز به درمان در بیمارستان دارند. عفونتی که در ابتدا با خوردن آنتی‌ بیوتیک درمان می‌ شد، اکنون نیازمند تجویز داروهای قوی‌ تر است.برای همین است که پزشکان تاکید می کنند قطع کردن سریع دارو یا کم کردن دوز آنتی ‌بیوتیک خطرناک است. شاید آنتی‌ بیوتیک تعدادی از باکتری ‌ها را کشته باشد، اما همه آنها را از بین نبرده است و آن تعداد باقیمانده می ‌تواند دوباره عفونت ایجاد کند یا به سایر بخش‌های بدن گسترش پیدا کند. همچنین ممکن است این باکتری ‌های باقیمانده سیستم ایمنی را تحت‌ تاثیر قرار دهند و مشکلاتی مانند تب روماتیسمی ایجاد کنند.یکی دیگر از نگرانی ها در رابطه با قطع زودهنگام آنتی ‌بیوتیک به محض بهبود علائم این است که این بیماران دوباره بیمار می‌ شوند و پزشک نمی ‌داند بیماری به خاطر قطع آنتی‌ بیوتیک است یا عفونت جدیدی در حال ایجاد است.

در زمان سرماخوردگی ویروسی آنتی‌بیوتیک نخورید

منظور از مصرف زیاد، مقدار آنتی‌بیوتیک نیست؛ عمده مشکلی که وجود دارد مصرف غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک است، یعنی در شرایطی که ضرورتی به استفاده از آنتی‌بیوتیک نیست از آن استفاده می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها عمدتا در مقابله با بیماری‌های میکروبی استفاده می‌شوند. خود واژه آنتی‌بیوتیک هم از همین کلمه گرفته شده است؛ یعنی ضدمیکروارگانیسم‌هایی که عمدتا باکتری‌ها هستند. برای مثال اکثر سرماخوردگی‌ها ویروسی هستند و آنتی‌بیوتیک‌هایی که به صورت وسیع استفاده می‌شوند هیچ تاثیری روی روند بیماری‌های ویروسی نخواهند گذاشت.

البته یک طیف محدودی از داروهای ضدویروس وجود دارد اما باور عمومی ‌بر این است که وقتی سرماخوردگی حادث می‌شود باید آنتی‌بیوتیک مصرف کرد. در این شرایط ما می‌گوییم مصرف آنتی‌بیوتیک نادرست است. مشکل مهم‌تری هم وجود دارد و آن هم اینکه معمولا بیمار در اینکه دوز کامل آنتی‌بیوتیک را به مدت لازم مصرف کند به اندازه کافی دقت نمی‌کند. یعنی اگر قرار است دارو را برای یک دوره ۷ تا ۱۴ روزه مصرف کند طی ۲ یا ۳ روز اول که علائم بیماری‌اش فروکش می‌کند مصرف آنتی‌بیوتیک را قطع می‌کند.

treatment-with-antibiotics-and-administration
وقتی جان اطرافیان‌تان را هم به خطر می‌اندازید!

فروکش کردن علائم بیماری عمدتا در سرماخوردگی‌های ویروسی دیده می‌شود یعنی خود به خود بیماری خوب می‌شود. در هر صورت چه مصرف نابجا باشد و چه بجا، اگر آنتی‌بیوتیک به میزان کم و ناکافی مصرف شود، باعث می‌شود آن میکروارگانیسم از بین نرود و مقاوم شود. در چنین شرایطی دیگر نمی‌توان به راحتی با مصرف آنتی‌بیوتیک این میکروارگانیسم را ازبین برد چراکه نسبت به حمله آنتی‌بیوتیک از خود مقاومت نشان خواهد داد. این میکروارگانیسم بار بعدی که در فرد یا حتی افراد دیگر بیماری ایجاد کند، مقاوم شده و آن آنتی‌بیوتیک کارایی لازم را نخواهد داشت.

این موضوع نگرانی عمده ما درمورد آنتی‌بیوتیک‌هاست و اینکه سازمان جهانی بهداشت یک سال را به عنوان سال مقابله با مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها نام‌گذاری می‌کند به‌دلیل اهمیت موضوع مقاومت میکروبی است. این موضوع فقط خود فرد را دچار مشکل نمی‌کند بلکه اطرافیان را هم درگیر می‌سازد، یعنی وقتی یک میکروب مقاوم می‌شود اگر به فرد دیگری هم انتقال پیدا کند درمورد آن فرد نیز آنتی‌بیوتیک قبلی را نمی‌توان استفاده کرد. درواقع زمانی مشکل حاد می‌شود که بیماری سرپایی نباشد یعنی به هر دلیل بیمار در بیمارستان بستری شود. بیشتر بیمارانی که بستری می‌شوند به‌دلیل وجود عفونت‌های بیمارستانی برای‌شان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. در این شرایط وقتی مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها ایجاد می‌شود دیگر دست پزشک بسته شده و خطر جانی برای بیمار به همراه می‌آورد.

اگر پشت سر هم دچار عفونت شویم چه‌کار کنیم؟!

کسانی که به دلایل مختلف به طور مکرر دچار عفونت‌های باکتریایی می‌شوند (باز هم تاکید می‌شود عفونت ویروسی نباشد یعنی با تشخیص پزشک عفونت باکتریایی باشد) برای مثال جراحی لثه انجام می‌دهند و مجبورند آنتی‌بیوتیک بخورند و بعد از مدتی دچار عفونت ادراری می‌شوند، اگر آنتی‌بیوتیک را درست مصرف کنند مشکلی برای‌شان ایجاد نمی‌شود چون آنتی‌بیوتیکی که روی عفونت لثه تاثیرگذار است با آنتی‌بیوتیکی که برای سیستم عفونت ادراری استفاده می‌شود، متفاوت است.

درمورد کسانی که دچار عفونت‌های باکتریایی عودشونده می‌شوند و مجبورند به طور مکرر از آنتی‌بیوتیک استفاده کنند قطعا با تشخیص آنتی‌بیوگرام (آزمایش‌های حساسیت دارویی) برای‌شان دارو تجویز می‌شود و آنتی‌بیوتیکی به آنها داده می‌شود که میکروب نسبت به آن حساس باشد و از بین برود. درواقع آنجایی مشکل ایجاد می‌شود که ما با اصرار خودمان در شرایطی که لازم نیست آنتی‌بیوتیک می‌خوریم یا در شرایطی که لازم است آنتی‌بیوتیک‌مان را به طور کامل مصرف نمی‌کنیم.

بیماری‌های مختلف، آنتی‌بیوتیک‌های مختلف

آنتی‌بیوتیک فرآورده یا ماده‌ای است که از یک میکروارگانیسم گرفته می‌شود و ارگانیسم‌های دیگر را از بین می‌برد یا مانع فعالیت‌شان می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها انواع مختلفی دارند که از لحاظ خصوصیات شیمیایی، فیزیکی و بحث داروشناسی با یکدیگر متفاوت هستند. یک گروه آنتی‌بیوتیک‌های وسیع الطیف هستند که در مقابله با انواع وسیع‌تری از میکروارگانیسم‌ها فعالیت می‌کنند و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها هم طیف اثرشان محدودتر است.

وقتی که سرماخوردگی آنتی‌بیوتیک می‌خواهد

بعضی مواقع برخی بیماری‌های ویروسی وقتی طولانی می‌شوند عفونت باکتریایی روی آنها سوار می‌شود. بیشتر سرماخوردگی‌ها به‌خصوص در فصل زمستان از نوع ویروسی هستند و بیمار می‌تواند با ۳ تا ۵ روز استراحت و نوشیدن مایعات فراوان بیماری‌اش را رفع کند و نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نخواهد داشت. اما گاهی اوقات واقعا بیماری باکتریایی است و لازم است آنتی‌بیوتیک مصرف شود. تشخیص نوع بیماری اعم از باکتریایی یا ویروسی از طریق بررسی ترشحات ته حلق و معاینه پزشک صورت می‌گیرد.

treatment-with-antibiotics-and-administration
با آب فراوان بخورید

نحوه مصرف آنتی‌بیوتیک‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است. بیشتر آنتی‌بیوتیک‌ها به‌دلیل مشکلات گوارشی که ایجاد می‌کنند بهتر است بعد از غذا خورده شوند اما یکسری از آنتی‌بیوتیک‌ها هستند که باید با معده خالی مصرف شوند تا اثرگذاری بیشتری داشته باشند. برخی آنتی‌بیوتیک‌ها هم با مصرف برخی مواد غذایی تداخل دارند. طیف آنتی‌بیوتیک‌ها بسیار وسیع است و بیماران باید نحوه مصرف آنها را از پزشک یا داروسازشان سؤال کنند. بیشتر آنتی‌بیوتیک‌ها بهتر است با شیر، آبمیوه، چای و نوشابه مصرف نشوند. مصرف همزمان شیر با برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، اثرگذاری‌شان را کاهش می‌دهد، بهتر است آنتی‌بیوتیک همراه با آب فراوان مصرف شوند.

با آنتی‌بیوتیک ویتامین بخوریم؟

آنتی‌بیوتیک‌ها معمولا در فلور طبیعی دستگاه گوارش تغییر ایجاد می‌کنند، به همین دلیل بسیاری از افراد وقتی آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند دچار مشکلات معده و روده‌ای، اسهال و … می‌شوند (به‌خصوص در مورد کودکان). طبیعی است که وقتی دارویی را مصرف می‌کنیم فقط روی سلول هدف و میکروارگانیسم موردنظر اثر نمی‌گذارد و ممکن است بقیه بدن را هم دستخوش تغییرات و عوارض خود کند. از آنجایی که جذب بیشتر ویتامین‌ها از طریق دستگاه گوارش انجام می‌شود باور بر این است که در زمان مصرف آنتی‌بیوتیک می‌توان با استفاده از ویتامین‌های طبیعی که به وفور در اطراف‌مان وجود دارد یا مولتی ویتامین‌ها این نقص را در کسانی که طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند، جبران کرد.

مصرف محصولات پروبیوتیک هم بی‌تاثیر نیست اما به هرحال تاثیر آنتی‌بیوتیک کوتاه‌مدت است یعنی فرد برای یک دوره محدودی آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کند. حال این دوره ممکن است در یک شرایط خاص مثلا ۳ هفته باشد. حتی در کسانی که عفونت مکرر دارند و مادام دارو مصرف می‌کنند نوعی تطابق بین میکروب‌های طبیعی دستگاه گوارش و آنتی‌بیوتیکی که مصرف می‌کنند، پیش می‌آید. یکی از باورهای اشتباه، ایجاد مشکلات قلبی براثر مصرف آنتی‌بیوتیک است. در این مورد باید بدانید مصرف آنتی‌بیوتیک روی قلب تاثیری نمی‌گذارد و عمده مشکلی که ایجاد می‌کند همان مقاومت میکروبی است.

پاسخ ترک

Please enter your comment!
Please enter your name here