در صورتی که چند قلو حامله باشم، مراقبتهای بارداری من چه تفاوتی با خانمهای معمولی دارد؟
حتی اگر شما جوان و کاملا سالم نیز باشید، چندقلو حامله بودن، “پر خطر” تلقی می شود. چند قلو حامله بودن، احتمال زایمان زودرس (زایمان پیش از هفته سی و هفتم بارداری)، و همچنین عوارض دیگر را افزایش می دهد. مراقبتهای مناسب دوران بارداری، کمک می کند تا شما و کودکانی که در شکم دارید، در طول دوران حاملگی از وضعیت مناسبی برخوردار باشید.
شما در مقایسه با خانمهایی که تنها یک کودک در شکم دارند، باید دفعات بیشتری در دوران حاملگی توسط پزشک معاینه شوید. یک قانون کلی می تواند این باشد که در ۲۴ هفته اول از حاملگی، هر ماه یک بار توسط پزشک معاینه شوید؛ سپس تا ۳۲ هفتگی به صورت یک هفته در میان به دیدار پزشک بروید؛ و پس از آن نیز هر هفته (یا بیشتر) با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید.
چه نوع دکتری را باید انتخاب کنم؟
اکثر خانمها پیش از آنکه بدانند چندقلو حامله هستند، یک پزشک متخصص زنان و زایمان یا ماما را برای خود انتخاب می کنند. اگر تا کنون توسط پزشک متخصص زنان و زایمان معاینه نشده اید، باید به محض اینکه از دو یا چند قلو حامله بودن خود باخبر شدید، با یکی از این پزشکان قرار ملاقات بگذارید.
ممکن است لازم باشد که در مقطعی از دوران بارداری، توسط یک متخصص پریناتولوژیست معاینه شوید. این متخصصین که به نام “متخصص مادر و جنین” نیز شناخته می شوند، در واقع متخصص زنان و زایمان هستند که در زمینه حاملگیهای پرخطر فوق تخصص دارند. برخی از این متخصصین، خودشان به تنهایی مسوولیت زایمان را بر عهده نمی گیرند، بلکه به همراه یک متخصص زایمان وضعیت شما را تحت نظر می گیرند.
در صورتی که سه قلو یا بیشتر حامله هستید، یا اگر با وضعیت حاد پزشکی یا عوارض بارداری مواجه شده اید، باید به سرعت با یک پریناتولوژیست تماس بگیرید.
در صورتی که چندقلو حامله باشم، کدام آزمایشهای دوران حاملگی برای من ضروری است؟
در بارداری های چندقلویی، آزمایشهای شما تفاوت چندانی با خانمهایی که یک قلو حامله هستند ندارد؛ صرفا ممکن است این آزمایشها را زودتر یا به دفعات بیشتر انجام دهید.
به عنوان مثال، مادرانی که یک قلو حامله هستند صرفا یک یا دو بار از سونوگرافی استفاده می کنند؛ اما شما ممکن است پنج بار یا دفعات بیشتری این آزمایش را انجام دهید. احتمالا شما اولین سونوگرافی خود را در سه ماهه اول بارداری خواهید داشت تا مشخص شود که چندقلو حامله هستید.
سپس از حدود ۱۸ هفتگی تا زمان زایمان، شما ممکن است ماهیانه یکبار سونوگرافی داشته باشید. پس از نیمه حاملگی، پزشک شما ممکن است از معاینات داخلی (از طریق واژن) به همراه سونوگرافی برای تشخیص علامتهای زایمان زودرس استفاده کند.
در مقایسه با خانمهایی که یک جنین در شکم دارند، پزشک ممکن است خون شما را به دفعات بیشتری مورد آزمایش قرار دهد تا نشانه های احتمالی کم خونی ناشی از فقر آهن را بررسی کند. هنگامی که چندقلو حامله هستید، ذخیره آهن بدن شما با سرعت بیشتری مصرف می شود و در نتیجه احتمال بروز عارضه فوق در شما افزایش پیدا می کند.
همچنین احتمال ابتلای خانمهایی که چندقلو حامله هستند به دیابت دوران حاملگی، بیشتر است. در نتیجه، شما باید “آزمایش غربالگری قند خون” و “تست تحمل گلوکز” را زودتر از سایر خانمها بدهید. (در بارداری عادی این آزمایش را بین ۲۴ تا ۲۸ هفتگی انجام می دهند).
از آنجا که احتمال بروز زایمان زودرس در شما بیشتر است، پس از ۲۲ هفتگی در صورتی که با انقباضات زودرس مواجه شده باشید ممکن است “آزمایش فیبرونکتین جنینی” برای شما تجویز شود. فیبرونکتین جنینی یک نوع پروتئین در ترشحات واژن است که در صورت وجود، ممکن است نشانه آن باشد که جنین شما در حال آماده شدن برای تولد و خروج از رحم است.
در صورتی که نتیجه این آزمایش (که مشابه با ” تست پاپ اسمیر” انجام می شود) منفی باشد؛ یعنی پروتئین مخصوص وجود نداشته باشد؛ به احتمال زیاد شما در طول یک یا دو هفته آینده زایمان نخواهید داشت. (شما ممکن است این آزمایش را هر دو هفته یکبار، تا ۳۴ هفتگی، تکرار کنید.
در صورتی که نتیجه آزمایش مثبت باشد، پزشک شما ممکن است از روشهای دیگر برای جلوگیری از زایمان زودرس استفاده کند. معمولا این آزمایش برای خانمهایی که حاملگی کم خطر داشته و نشانه های زایمان زودرس را ندارند، توصیه نمی شود.
تقریبا پس از ۲۸ هفته، شما ممکن است “آزمایش ارزیابی سلامت جنین” را بدهید: این آزمایش، ضربان قلب و حرکات جنین ها را اندازه گیری می کند. این آزمایش مشخص می کند که آیا کودکان شما با مشکل خاصی در محیط تنگ و شلوغ رحم مواجه هستند یا خیر. این آزمایش همچنین انقباضاتی را که ممکن است نشانه زایمان زودرس باشند، چک می کند.
همچنین پزشک شما ممکن است “بیوفیزیکال پروفایل” را توصیه کند. در این آزمایش، ارزیابی سلامت جنین به همراه سونوگرافی دقیق و مفصل صورت می گیرد که حرکات بدن جنین ها، حرکات تنفسی و میزان مایع آمنیوتیکی که آنها را احاطه کرده است را بررسی می کند.
حالا که چند قلو حامله هستم آیا باید بیشتر غذا بخورم؟ یا آیا برنامه غذایی من باید متفاوت از سایر خانمهای باردار باشد؟
بله. مسلما شما در مقایسه با خانمی که تنها یک جنین در شکم دارد، به کالری و مواد مغذی بیشتری نیاز دارید.
یک قانون کلی می تواند این باشد که به ازای هر کودکی که در شکم دارید، ۳۰۰ کالری در روز به مصرف غذایی خود اضافه کنید. پس اگر دوقلو حامله هستید، باید ۶۰۰ کالری به برنامه غذایی معمولی خود اضافه کنید، که در نتیجه میزان کل کالری مصرفی شما در روز ممکن است به ۲۸۰۰ کالری برسد. در صورتی که سه قلو حامله هستید، باید روزانه ۹۰۰ کالری اضافه مصرف کنید، که در نتیجه میزان کالری مصرفی روزانه شما به ۳۱۰۰ کالری در روز خواهد رسید.
اگر شما دوقلو، سه قلو یا بیشتر حامله هستید، باید به گونه ای برنامه ریزی کنید که ۵ وعده در روز (۳ وعده غذایی روزانه بعلاوه دو میان وعده نسبتا کامل از خوراکی های متنوع) غذا مصرف کنید، حتی اگر احساس گرسنگی نمی کنید.
البته مواد مختلفی می توانند کالری بدن شما را تامین کنند. می توانید با کنترل مصرف شکر (کم مصرف کردن) و مصرف غذاهای متنوعی که همه مواد مورد نیاز بدن شما را تامین کنند (پروتئین، کربوهیدرات و البته مقدار کمی چربی)، میزان کالری مصرفی خود را کنترل کنید. به یاد داشته باشید که دوران حاملگی، زمان مناسبی برای گرفتن رژیم لاغری نیست.
پنیر، شیر، گوشت، تخم مرغ، حبوبات و روغن، همگی می توانند رشد کودک شما را تقویت کنند. مقادیر زیادی میوه و سبزیجات را نیز در رژیم غذایی خود قرار دهید و از حبوبات نیز استفاده کنید.
چقدر باید وزن اضافه کنم؟
در دوران بارداری، نظارت بر وزن، بیشتر از نظارت بر میزان کالری مصرفی اهمیت دارد. شما باید وزن قابل توجهی اضافه کنید تا کودکان در حال رشد خود را سلامت نگه داشته و مواد غذایی کافی به آنها برسانید.
خصوصا افزایش وزن در ابتدای دوران حاملگی (زمانی که نوزادان شما به سرعت رشد کرده و شکم شما هنوز جای خالی نسبتا زیادی برای پر شدن دارد) اهمیت دارد.
به عنوان یک راهنمایی کلی، خانمی که دوقلو آبستن است باید بین ۱۵ تا ۲۰ کیلو وزن اضافه کند. خانمهایی که سه قلو حامله هستند، باید بین ۲۲ تا ۲۷ کیلو وزن اضافه کنند. پزشک می تواند به شما کمک کند تا میزان مناسب افزایش وزن در طول دوران بارداری را مشخص کنید.
اگر قبل از حاملگی، کمبود وزن داشته اید، باید به سرعت مقدار بیشتری وزن اضافه کنید تا کمبود وزن قبلی خود را نیز جبران کرده باشید. در صورتی که پیش از بارداری اضافه وزن داشته اید، می توانید چند کیلو از مقداری که جمعا در این دوران باید وزن اضافه کنید، بکاهید.
آیا باید از نوع خاصی از ویتامینها و مکمل های تغذیه در دوران بارداری استفاده کنم؟
استفاده از املاح و ویتامینهای کمکی دوران حاملگی لازم و مهم است، اما شما به نوع خاصی از این ویتامینها (مثلا ویتامینهای مخصوص دوقلوها یا سه قلوها) نیاز ندارید. مکملهای استاندارد مخصوص دوران حاملگی برای شما نیز کفایت می کند. می توانید روی جعبه یا بروشور این قرصها را بخوانید تا از میزان مواد موجود در آنها اطمینان یابید.
استفاده از مکمل غذایی، بهترین راهی است که می تواند تضمین کند بدن شما مقدار کافی از مواد غذایی لازم و حیاتی مانند اسید فولیک، آهن و کلسیم را دریافت می کند. پزشک شما می تواند مارک خاص یا مقدار مناسب مصرف این مکملها را به شما توصیه کند.
در خانمهایی که بیشتر از یک نوزاد در شکم دارند، خطر ابتلا به “کم خونی فقر آهن” در دوران حاملگی بیشتر است. پزشک ممکن است سطح آهن را در خون شما اندازه گیری کند تا اطمینان یابد که شما به میزان کافی آهن دریافت می کنید. در غیر اینصورت، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که از مکمل آهن اضافی استفاده نمایید.
مقادیر زیاد آهن ممکن است به بروز یبوست یا تهوع منجر شود؛ پس در مورد راههای جلوگیری از این موارد، با پزشک خود مشورت کنید.
چه مقدار آب باید بنوشم؟
حتی اگر قبل از دوران حاملگی نیز از آن دسته افراد بوده اید که همواره بطری آب همراه خود داشته اید، اکنون که چند قلو حامله هستید باید آب بیشتری بنوشید. این کار خصوصا در نیمه دوم حاملگی برای جلوگیری از کم آب شدن بدن ضروری است. زیرا کم آب شدن بدن می تواند خطر بروز زایمان زودرس را افزایش دهد.
برخی از متخصصین توصیه می کنند که روزانه تا یک گالن (برابر با ۱۶ لیوان با حجم تقریبی ۲۵۰ سی سی) مایعات بنوشید. البته می توانید بخشی از آب مورد نیاز بدن خود را از طریق شیر یا آب میوه تامین کنید، اما آب معمولی باید بیشترین میزان نوشیدنی شما را تشکیل دهد.
طبیعی است که دفعات دفع ادرار شما نیز افزایش خواهد یافت، اما این حسن را هم دارد که شما متوجه می شوید که آیا مایعات به مقدار کافی مصرف می کنید یا خیر. ادرار شما باید بسیار کمرنگ باشد؛ در غیر اینصورت، باید میزان مصرف مایعات را افزایش دهید.
چقدر باید ورزش کنم؟
در صورتی که شما یک خانم سالم و فعال بوده و دوقلو حامله باشید، تا زمانی که پزشک تائید کند و ممنوعیتی برای ادامه فعالیت شما در نظر نگیرد، می توانید به ورزش در دوران حاملگی ادامه دهید.
برنامه ورزشی شما باید آرام، راحت و ملایم باشد. بدن شما (و کودکان شما) ممکن است نتوانند با تمرینهای سنگین کنار بیایند. گزینه های مناسب برای ورزش شامل شنا، پیاده روی، آیروبیک آبی، و یوگا (ویژه دوران حاملگی)، هستند.
قبل، در حین و بعد از برنامه ورزشی، مقادیر زیادی مایعات مصرف کنید و در هنگام ورزش (از هر ورزشی که استفاده می کنید) در صورت بروز درد، سرگیجه یا تپش قلب، فورا ورزش را متوقف کنید.
به خاطر داشته باشید که شما چند جنین در شکم خود دارید و حمل همین چند کودک به خودی خود یک ورزش است. در واقع، شاید لازم باشد خودتان را مجبور کنید که بیشتر استراحت کنید.
از بلند کردن و نگه داشتن وزنه، دولا شدن و یا ایستادن، به مدت طولانی و بدون وقفه، خودداری کنید. اگر کمی از خلاقیت خود استفاده کنید و البته یک صندلی پایه بلند نیز در آشپزخانه داشته باشید، حتی می توانید آشپزی را هم به صورت نشسته انجام دهید.
در هر حال، هنگامی که حاملگی شما به هفته بیست و چهارم رسید، زمان آن است که از ورزش خود بکاهید و انرژی بیشتری را در اختیار کودکانِ خود قرار دهید. در این مرحله، بهتر است برنامه ورزشی خود را به پیاده روی یا شنای آرام و سبک، آن هم نه به صورت مرتب بلکه هر چند وقت یکبار، محدود کنید.
در صورتی که سه کودک یا بیشتر در شکم خود دارید، لازم نیست برنامه ورزشی خاصی را در طول دوران حاملگی خود داشته باشید. هر از چندگاهی یک پیاده روی کوتاه نیز برای شما کافی است؛ نباید به خودتان فشار بیاورید.
ممکن است پزشک شما در مقطعی از دوران حاملگی توصیه کند که ورزش را به طور کلی کنار بگذارید و در تختخواب استراحت کنید تا خطر بروز زایمان زودرس را کاهش دهید.
