ایران دارای بیشترین آمار مسمومیت با ترامادول در جهان است؛ واقعیتی که مصرف زیاد و خودسرانه این دارو در کشور را نشان می‌دهد. متأسفانه به علت در دسترس بودن، قیمت پایین، ارائه بدون نسخه در برخی داروخانه‌ها و نبود اطلاع کافی درباره عوارض ترامادول، هم‌اکنون با شیوع گسترده‌ای از مصرف این دارو در کشور روبه‌رو هستیم. برای این که عوارض این دارو را بشناسید، بدانید قرص ترامادول چیست؟، و نیز به منظور آگاهی درباره شیوه های مصرف دارو، زیاده روی در مصرف، ممنوعیت مصرف و… مطالعه این مقاله را پیشنهاد می کنیم.
ترامادول چیست؟
دارویی ضد درد که با نام‌های ترامادول، تدامول، بایومادول و… چند سالی است در فهرست داروهای ایران قرار گرفته، دارویی است که سال ۱۹۷۰ به وسیله یک شرکت آلمانی ساخته شده، دارویی که مدتی بعد حق تولید آن به شرکت‌های تولیدکننده دارو در سراسر جهان واگذار شد. ترامادول از جمله داروهای مسکن با خواص مخدری است که معمولا برای کنترل دردهای متوسط تا شدید از قبیل دردهای مفصلی، جراحی‌ها و بیماری‌های زنان و زایمان تجویز میشود.
ترامادول نوعی مسکن مخدرگونه است و برای تسکین دردهای شدید به‌کار می‌رود. نوعی از ترامادول که در طول زمان و به‌تدریج اثر می‌کند در زمان‌هایی مشخص برای بیمار تجویز می‌شوند و بیمار نمی‌تواند به‌محض احساس درد آن‌را مصرف کند. ممکن است ترامادول در مواردی غیر از آن‌چه در بالا ذکر شد مورد استفاده قرار گیرد.
انواع ترامادول
این دارو به دو صورت خوراکی و تزریقی عرضه میشود که نوع خوراکی آن به صورت قرص و کپسول در دسترس است و نوع تزریقی آن که تا چندی پیش در داروخانه‌ها موجود بود، بتازگی فقط در اورژانس بیمارستان‌ها استفاده میشود.
عوارض
ترامادول دارویی ضعیف‌تر از مورفین و قوی‌تر از بروفن و استامینوفن است و هیچ‌گاه مصرف بیشتر از دو هفته آن برای بیماران تجویز و توصیه نمی‌شود. مکانیسم اثر این دارو مانند همه مسکن‌های مخدر است، از این رو می‌توان نتیجه گرفت با مصرف مقادیر بیشتر از حد مجاز و توصیه شده، مسمومیتی شبیه مواد مخدر و همچنین با مصرف طولانی مدت آن اعتیاد به این دارو بروز می‌کند. در ابتدا تصور بر این بود که ترامادول مسکن معمولی، بی‌خطر و کم عارضه است، ولی امروزه با مراجعه به آمارهای موجود و بررسی اعتیاد در کشور متأسفانه به این نتیجه می‌رسیم که داروی ترامادول که باید برای تسکین درد مصرف و تجویز می‌شده، هم‌اکنون به یکی از مواد اعتیادآور و با مصرف بالا از سوی معتادان تبدیل شده که معضلات فراوانی را نیز به همراه آورده است.
اطلاعات مهم
مصرف ترامادول در روزهای ابتدایی یا در هنگام تغییر میزان مصرف، می‌تواند منجر به کندی روند تنفسی شود یا آن‌را متوقف کند. هیچ‌گاه دوز مصرفی ترامادول را افزایش ندهید یا بدون مشورت با پزشک، دورۀ مصرف را طولانی نکنید. قرص ترامادول را نشکنید و خرد نکنید و کپسول آن‌را باز نکنید؛ قرص را به‌شکل کامل ببلعید تا از عوارض مرتبط با دوز بالا پیشگیری شود. این دارو برای مصرف دهانی تولید شده است (باید از راه دهان بلعیده شود)، پس آن‌را به‌صورت پودر مصرف نکنید یا از حل کردن قرص خرد شده درون آب خودداری کنید. تزریق این دارو نیز می‌تواند منجر به مرگ گردد.
کنترل دردهای مزمن
برخی بیماران با مصرف این دارو دچار تشنج می‌گردند. در افرادی که سابقۀ تشنج، آسیب‌دیدگی سر و اختلالات متابولیسمی دارند یا بیمارانی که داروهای خاصی نظیر داروهای ضدافسردگی، داروهای رفع دردهای عضلانی و داروهای حاوی مواد مخدر یا داروهایی برای رفع حالت تهوع و استفراغ استفاده می‌کنند احتمال بروز تشنج به‌واسطۀ مصرف ترامادول افزایش می‌یابد.
مصرف ترامادول حتی با دوز معمولی می‌تواند نوعی اعتیاد در بیمار ایجاد کند بنابراین دارو را دقیقاً براساس نسخۀ تجویزی پزشک مصرف کنید. هیچ‌گاه داروی خود را در اختیار کس دیگری قرار ندهید. مصرف نادرست یا بی‌رویۀ داروهای آرام‌بخش حاوی موارد مخدر ممکن است به اعتیاد، اختلالاتی ناشی از مصرف بی‌رویۀ دارو و در نهایت مرگ منجر گردد.
اگر باردار هستید پیش از مصرف دارو حتماً پزشک خود را در جریان قرار دهید زیرا مصرف ترامادول می‌تواند تاثیرات طولانی مدتی بر نوزاد داشته باشد.
به‌خاطر داشته باشید که از مصرف هم‌زمان الکل و ترامادول خودداری کنید زیرا اثرات جانبی بسیار شدید در پی دارد و ممکن است به مرگ بی‌انجامد.
پیش از مصرف دارو
اگر به ترامادول حساسیت دارید یا به هریک از ناراحتی‌های زیر مبتلا هستید از مصرف این دارو خودداری کنید:
- بیماری‌های تنفسی شدید و تنگی نفس
- انقباض شکم و انسداد روده‌ها
همچنین در صورتی‌که طی چند ساعت گذشته، الکل، آرام‌بخش، مسکن یا داروهایی حاوی مواد مخدر مصرف کرده‌اید باید از مصرف ترامادول خودداری کنید.
درخصوص خطر ابتلا به تشنج نیز بهتر است با پزشک خود مشورت داشته باشید؛
در افراد زیر احتمال تشنج بیشتر است:
- سابقه ی آسیب‌دیدگی سر، صرع و دیگر اختلالات تشنجی
- سابقۀ اعتیاد به الکل یا مواد مخدر
- اختلالات متابولیسمی
- بیمارانی که داروهای مخصوص سردردهای میگرنی، گرفتگی عضلات، افسردگی، ناراحتی‌های ذهنی، تهوع و استفراغ مصرف می‌کنند
مصرف هم‌زمان ترامادول با برخی داروها مشکل‌ساز است و حالتی تحت عنوان سندروم سروتونین ایجاد می‌کند. اگر داروهای مربوط به بیماری‌هایی نظیر افسردگی، ناراحتی‌های مغزی، پارکینسون، میگرن، عفونت شدید یا تهوع را مصرف کنید، پیش از استفاده از ترامادول پزشک خود را در جریان بگذارید. همچنین درصورت ابتلا به ناراحتی‌های کبدی یا اختلالات معده و نیز داشتن سابقۀ اعتیاد به مواد مخدر، پزشک را مطلع سازید.
ترامادول بسیار اعتیادآور است؛ توصیه میشود که در نگه‌داری آن دقت داشته باشید و آن‌را ازدسترس افرادی با سابقۀ اعتیاد به مواد مخدر دور نگه‌دارید؛ خرید و فروش یا رساندن ترامادول به افرادی که نسخۀ پزشک ندارند، خلاف قانون است.
در خصوص تاثیرات ترامادول بر جنین هنوز اطلاعات و شواهد علمی دقیقی در دست نیست؛ اما اگر در زمان بارداری این دارو را مصرف کنید این امکان وجود دارد که نوزاد به آن وابستگی و اعتیاد پیدا کند و در طی دوران متمادی با مشکلات فیزیکی روبه‌رو گردد. اگر باردار هستید یا قصد آن‌را دارید پیش از مصرف دارو، پزشک خود را مطلع سازید. علاوه بر این به یاد داشته باشید که ترامادول می‌تواند از راه شیر مادر به نوزاد منتقل گردد، پس در دوران شیردهی مصرف آن‌را قطع کنید.
به‌هیچ‌وجه بدون مشورت با پزشک از این دارو در تسکین بیماران زیر ۱۶ سال استفاده نکنید. افراد زیر ۱۸ سال باید تا حد امکان از مصرف Ultram ER خودداری کنند.
ترامادول را به چه شیوهای باید مصرف کرد؟
ترامادول را دقیقاً براساس تجویز پزشک و اطلاعات ذکر شده روی برچسب دارو استفاده کنید. ترامادول ممکن است منجر به ناراحتی‌های تنفسی شود؛ مصرف آن‌را بدون مشورت با پزشک افزایش ندهید. درصورتی‌که دارو تاثیر خود را از دست داده است و دیگر درد را تسکین نمی‌دهد حتماً پزشک خود را در جریان بگذارید.
در طول دورۀ مصرف ترامادول، مصرف دیگر داروهای حاوی موادمخدر را قطع کنید. این دارو را می‌توان قبل یا به‌همراه غذا مصرف کرد؛ هرطور مایلید رفتار کنید ولی همیشه یک روند مصرفی را در پش بگیرید.
اگر از ترامادول زمان‌دار استفاده می‌کنید ( یعنی دارویی که به‌تدریج در بدن فعالیت می‌کند) ممکن است مقداری از دارو از راه ادرار از بدن‌تان خارج شود. این امر کاملاً طبیعی است و به‌هیچ‌وجه این معنی را ندارد که میزان دریافتی دارو برای بدن کافی نیست.
توجه داشته باشید که مصرف دارو را نباید به‌طور ناگهانی متوقف کرد زیرا در این‌صورت عوارض جانبی نامطلوبی به‌دنبال خواهد داشت. برای قطع مصرف دارو با پزشک خود مشورت داشته باشید تا از راهی صحیح مصرف آن‌را کاهش دهد. دارو را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگه دارید.
ترامادول دارویی است که بدون تجویز پزشک نباید مصرف شود پس همیشه حواس‌تان به بستۀ قرص و تعداد قرص‌های مصرف شده باشد تا کسی غیر از خودتان نتواند از آن‌ها استفاده کند.
اگر یک وعدۀ دارویی ترامادول را فراموش کردید چه باید بکنید؟
ازآن‌جایی‌که این دارو برای تسکین درد به‌کار می‌رود به‌ندرت اتفاق می‌افتد که بیمار مصرف آن‌را فراموش کند. در خاطر داشته باشید که در صورت جا انداختن یک وعدۀ دارویی، اگر به وعدۀ بعدی نزدیک است، صبر کنید و وعدۀ بعد را مصرف کنید؛ مصرف دو وعده با فاصلۀ نزدیک عوارض جانبی شدیدی درپی دارد.
اگر در مصرف ترامادول زیاده‌روی شود چه اتفاقی برای فردمی‌افتد؟
به‌محض اینکه متوجه شدید فردی ترامادول را بیشتر از حد مجاز استفاده کرده است با بخش فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. مسمومیت با ترامادول می‌تواند برای کودکان یا افرادی که دارو برای آن‌ها تجویز نشده است کشنده باشد. علائم مسمومیت، کاهش ریتم تنفس و افت ضربان قلب، خواب‌آلودگی مفرط، پوست سرد و عرق کرده و حالت غش و ضعف است.
از چه چیزهایی باید خودداری کرد؟
از آن‌جایی‌که نوشیدن هم‌زمان الکل و ترامادول بسیار خطرناک است به شما توصیه می‌کنیم که برچسب‌های غذایی و دارویی را به‌دقت بررسی کنید تا از عدم وجود الکل در آن‌ها مطمئن شوید.
دلایل سوءمصرف ترامادول
۱ – افرادی که کارهای سنگین دارند و مجبور به شب‌کاری هستند برای رفع خستگی و سرحال بودن از این دارو استفاده می‌کنند.
۲ – کسانی که در روابط جنسی خود از عارضه زود انزالی رنج می‌برند برای برطرف شدن این عارضه به ترامادول رو می‌آورند.
۳ – بیمارانی که به علت درد در ابتدا با تجویز پزشک و سپس خودسرانه شروع به مصرف مداوم این دارو می‌کنند.
۴ – معتادان به دیگر مواد افیونی که یا با هدف کاهش علائم ترک مواد یا برای جایگزین کردن ترامادول با ماده مورد مصرف خود استفاده از این دارو را آغاز می‌کنند که همه این چهار گروه با عوارض شدید ناشی از مصرف ترامادول دست به گریبان خواهند شد.
افزایش مصرف ترامادول در ایران
متأسفانه به علت در دسترس بودن، قیمت پایین، ارائه بدون نسخه در برخی داروخانه‌ها و نبود اطلاع کافی درباره عوارض ترامادول، هم‌اکنون با شیوع گسترده‌ای از مصرف این دارو در کشور روبه‌رو هستیم. ترامادول با فعل و انفعالاتی که در بدن انجام می‌دهد خاصیتی مانند داروهای ضدافسردگی ایجاد می‌کند و با آن که دارویی مخدری است برعکس مورفین سبب هوشیاری و فعالیت بیشتر میشود و به احتمال زیاد یکی از دلایل گرایش مصرف‌کنندگان به ترامادول همین ویژگی است. هنوز آمار دقیقی از تعداد سوءمصرف‌کنندگان ترامادول در کشور ارائه نشده، اما زنگ خطر وقتی به صدا درآمد که اعلام شد ایران دارای بیشترین آمار مسمومیت با ترامادول در جهان است؛ واقعیتی که مصرف زیاد و خودسرانه این دارو در کشور را نشان می‌دهد.
ترک اعتیاد
نکته مهم در ترک ترامادول شدیدتر بودن علائم جسمی آن نسبت به تریاک است که ناشی از خواص ضدافسردگی این دارو است. با قطع ناگهانی ترامادول علائمی متوسط تا شدید از اضطراب، تعریق، بی‌خوابی، تهوع، لرز، اسهال، درد عضلانی، ترس، بیقراری، گر گرفتگی و تشنج را خواهیم دید. پس مصرف‌کنندگان این داروی مخدر هیچ گاه نباید به‌صورت خودسرانه اقدام به ترک کنند.
حال سؤال اینجاست دارویی که بیشتر پزشکان هیچ تمایلی به تجویز آن ندارند و بسیار کم در نسخه پزشکان ظاهر میشود و فروش آن بدون نسخه پزشک نیز ممنوع است چگونه در برخی از داروخانه‌ها به وفور وجود دارد و براحتی و بدون نسخه به فروش می‌رسد؟
پس نظارت بر عملکرد داروخانه‌ها امری لازم است. آیا وقت آن نشده که مسئولان میزان تولید ترامادول کارخانه‌های داخل کشور را با نیاز واقعی و تجویز پزشکان مقایسه کنند، همچنین دنبال پاسخ این پرسش باشند که چرا و از چه کانالی ترامادول قاچاق با دوزهای بالا (۴۰۰ و ۵۰۰ میلی‌گرم) وارد کشور میشود و به سلامت جامعه ما ضربه می‌زند.
حقایقی درباره قرص ترامادول
– اگر مشکل تنفسی دارید، انسداد معده یا روده دارید، اخیراً الکل، داروی مسکن، مواد مخدر یا بازدارنده MAO (isocarboxazid, linezolid, methylene blue injection, phenelzine, rasagiline, selegiline, tranylcypromine) مصرف کرده اید، نباید ترامادول مصرف کنید.
– ترامادول باعث کاهش یا توقف تنفس می شود و مصرف مدوام آن اعتیادآور است و باعث مرگ میشود؛ به خصوص در کودکان و افرادی که قرص را بدون تجویز پزشک مصرف می کنند.
– این دارو برای مصرف کودکان کمتر از ۱۲ سال نیست. همچنین Ultram ER نباید به افراد جوان تر از ۱۸ سال داده شود.
– مصرف ترامادول در طول بارداری می تواند باعث مرگ و ایجاد علائمی در جنین شود.
– عوارض جانبی کشنده در صورت مصرف ترامادول با الکل یا سایر داروهایی که باعث کاهش تنفس و خواب آلودگی می شوند بروز می کند.
– تشنج در افرادی که این دارو را مصرف می کنند دیده می شود. ترامادول باعث تشنج می شود اگر سابقه تشنج داشته باشید( با بیماری صرع آشنا شوید)، آسیب به سر وارد شده باشد، بیماری متابولیک داشته باشید یا قرص های خاصی مانند ضد افسردگی ( مقاله راههای نجات از افسردگی را بخوانید)، شل کننده عضلات، مواد مخدر یا قرص های حالت تهوع و استفراغ مصرف کرده باشید احتمال تشنج بیشتر می شود.
– ترامادول با برخی از داروهای دیگر تداخل دارد و موجب عوارض جانبی خطرناک و مرگ می شود. در خصوص قرص هایی که مصرف می کنید به پزشک خود بگویید.
– قرص های ترامادول را خرد نکنید. این قرص فقط برای مصرف خوراکی است. پودر قرص خرد شده نباید از طریق استنشاق یا رقیق شدن با مایعات و تزریق وارد بدن شود. استنشاق یا تزریق این دارو می تواند باعث عوارض جانبی تهدید کننده و یا مرگ شود.
چه کسانی نباید قرص ترامادول بخورند؟
اگر نسبت به ترامادول حساسیت دارید یا اگر مشکلات زیر را دارید نباید آن را مصرف کنید:
- آسم شدید یا مشکلات تنفسی
- انسداد در معده یا روده؛
- اگر اخیرا از الکل، آرام بخش، مسکن، یا داروهای مخدر استفاده کرده اید؛ یا
- اگر در ۱۴ روز گذشته یک مهار کننده MAO (مانند ایسوکاربوکازید، لینزولید، تزریق متیلن آبی، فنلزین، rasagiline، selegiline یا
- (tranylcypromine استفاده کرده اید.
- ترامادول نباید به کودک زیر ۱۲ سال داده شود. Ultram ER نباید به کسی که کمتر از ۱۸ سال دارد داده شود.
- ترامادول را به کسی که کمتر از ۱۸ سال دارد و به تازگی عمل جراحی برای حذف لوزه ها ( عفونت لوزه و درمان آن) یا آدنوئید ها
- انجام داده است، ندهید. در برخی از افراد مصرف ترامادول، باعث تشنج می شود.
اگر مشکلات زیر را دارید با پزشک خود در مورد خطر تشنج صحبت کنید:
- آسیب وارد شده به سر، صرع یا سایر اختلالات تشنج
اعتیاد به مواد مخدر یا الکل؛ - اختلال متابولیک؛ یا
- اگر آنتی بیوتیک، داروهای ضد قارچ، داروهای قلبی یا فشار خون ( فشار خونی ها مقاله فشار خون را بخوانند) یا داروهایی برای
- درمان HIV یا ایدز استفاده می کنید.
- مصرف ترامادول در دوران بارداری و شیردهی
در صورت استفاده از ترامادول در حین بارداری، کودک شما می تواند وابسته به دارو شود. این امر می تواند باعث بروز علائم زایمان زودرس شود. نوزادان متولد شده وابسته به دارو چندین هفته به درمان پزشکی نیاز دارند. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک خود بگویید.
در هنگام مصرف ترامادول به نوزاد شیر ندهید. این دارو می تواند وارد شیر مادر شود و موجب خواب آلودگی، مشکلات تنفسی و یا مرگ در نوزاد شود. برای اینکه مطمئن شوید که ترامادول برای شما امن است،
اگر تا به حال مشکلات زیر را داشته اید، به پزشک خود بگویید:
- بیماری کبد یا کلیه؛
- اختلال معده؛
- بیماری روانی، یا اقدام به خودکشی؛ یا
- اگر از آرامبخشی مانند والیوم استفاده می کنید (دیازپام، الپرازولام، لورازپام، آتیمان، کلونوپین، ترتیلیل، ترنسن، ورس، Xanax ).
چه کسانی ترامادول استفاده می کنند؟
ترامادول را سه دسته از افراد مصرف می کنند:
افرادی که معتاد بودن و حالا در ترک هستن.
افرادی که به اصطلاح خودشون میخوان حال کنند و یا اصطلاحا فاز بگیرند. (این افراد عده‌ایشون فکر میکنن ترامادول اعتیاد آور نیست و فقط میخوان خوش باشن و چون به شکل قرص هم هست کسی بهشون مشکوک نمیشه.
افرادی که دچار انزال زودرس هستن و میخوان رابطه طولانی داشته باشن. صراحتاً اعلام میکنم که ترامادول به مرور و در طول زمان اعتیادآوره و عوارض جبران ناپذیری رو به بدن وارد میکنه
