
رنگ پوست نوزاد تازه متولد شده چه تغییراتی ممکن است داشته باشد؟
رنگ پوست نوزاد اغلب میتواند به شناسایی مشکلات بالقوه موجود در بدن نوزاد، کمک کند. اگر کودک به تغییرات رنگ پوستی که در زیر آمده است، دچار شد باید به پزشک متخصص مراجعه شود.
زردی بیش از حد رنگ پوست نوزاد
بیش از نیمی از نوزادان تازه متولد شده، مقداری زردی دارند که این رنگ زرد در هفته اول در پوست و چشم های نوزاد نمایان است. این معمولاً موقتی است، اما ممکن است نشانهای از یک بیماری جدیتر هم باشد.
زردی بدلیل تجزیه گلبول های قرمز خون اتفاق میافتد، همانگونه که سلولهای قدیمیتر، شکسته و تجزیه میشوند، هموگلوبین به بیلی روبین تبدیل میشود و از طریق کبد دفع میشود.
در نوزادان تازه متولد شده این فرایند به طور کامل بهبود نیافته است. ساخته شدن بیلی روبین در خون هیپربیلی روبینمی نامیده میشود، زیرا بیلی روبین دارای رنگدانههایی است که این باعث زردی چشمها، بدن و پوست نوزاد میشود.
احتمال اینکه یک نوزاد نارس دچار زردی شود، بیشتر است. رنگ زرد پوست را اغلب میتوان با به آرامی فشار دادن انگشت روی پیشانی و یا سینه نوزاد و مشاهده بازگشت رنگ پوست، تشخیص داد.
انواع مختلف زردی نوزادان وجود دارد:
-
زردی فیزیولوژیک:
- زردی فیزیولوژیک در واقع یک پاسخ طبیعی به توانایی محدود بدن کودک، برای دفع بیلی روبین در روزهای اول زندگی است.
-
زردی شیر مادر:
- حدود ۳% از نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند، بعداز ۳ تا ۵ روز دچار این زردی میشوند. این نوع زردی معمولاً در سن دو هفتگی و نهایتاً سه هفتگی تا دوازده هفتگی ادامه مییابد. به نظر میرسد زری شیر مادر بدلیل عواملی که در شیر مادر است، اتفاق میافتد که میزان دفع بیلی روبین را از طریق دستگاه گوارش و روده افزایش میدهد که این فرایند انتروپاتی نامیده میشود.
-
زردی ناشی از کمبود تغذیه با شیر مادر:
- این نوع زردی بدلیل کمبود تغذیه از شیر مادر صورت میگیرد که منجر به کم آبی بدن، کاهش تولید ادرار و مدفوع و تجمع بیلی روبین میشود. نوزادانی که دچار نارسایی هستند و زودتر از موعد (۳۴ تا ۳۶ هفتگی) به دنیا میآیند، به این مشکل بیشتر حساس هستند، زیرا این نوزادان قدرت کافی برای داشتن یک تغذیه مناسب از شیر مادر را ندارند.
-
زردی ناشی از همولیز:
- زردی ممکن است بدلیل تجزیه گلبولهای قرمز خون بدلیل بیماری همولیتیک (بیماری RH) در نوزادان تازه متولد شده ایجاد شود که به دلیل حضور بیش از حد گلبولهای قرمز و یا خونریزی داخلی ایجاد میشود.
-
زردی ناشی از عملکرد ناقص کبد نوزاد:
- زردی ممکن است به دلیل عملکرد ناقص کبد و یا عفونت و یا فاکتورهای دیگر مربوط به کبد ایجاد شود. درمان این نوع زردی به عوامل مختلفی از جمله علت و شدت بیماری بستگی دارد. درمان اغلب شامل استفاده از لامپهای مخصوص با نام فتوتراپی انجام می گیرد. نوزادان مبتلا به زردی شدید ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و انتقال خون را داشته باشند.
نوزادان مبتلا به زردی ممکن است مشکلات تغذیه ای، ناآرامی و بی خوابی داشته باشند. اگر کودک شما هر کدام از این علائم را داشت، با پزشک متخصص کودک خود تماس بگیرید.
آبی رنگ شدن پوست نوزاد
رنگ پوست نوزاد در اولین دقایقی که به دنیا میآید، قرمز تیره متمایل به رنگ بنفش است. همانطور که نوزاد شروع به نفس کشیدن میکند، رنگ پوست آن به رنگ قرمز تغییر میکند. این قرمزی در روز اول شروع به محو شدن میکند ولی دست ها و پا ها برای چند روز ممکن است قرمز رنگ بماند که این بدلیل سیستم گردش خون نوزاد است که هنوز توسعه نیافته است.
رنگ آبی دیگر قسمت های بدن نوزاد طبیعی نیست. گاهی اوقات صورت، لبها و دهان نوزاد بر اثر گریه شدید تغییر رنگ می دهد و آبی می شود، ولی زمانی که گریه نوزاد متوقف شد مجدداً به رنگ صورتی برمیگردد. اگر رنگ نوزاد مجدداً به رنگ صورتی برنگردد و یا همچنان همه جای نوزاد آبی رنگ به نظر برسد، ممکن است نشانهای از وجود یک مشکل باشد.
رنگ پوست آبی نوزاد، سیانوز (تغییر رنگ پوست به آبی) نامیده میشود که اغلب در نوزادان با مشکل قلبی مشاهده میشود زیرا قلب نمیتواند اکسیژن خون را به سایر قسمتهای بدن پمپاژ کند.
مشکلات تنفسی از دیگر عوارض بیماری سیانوز است.
اگر رنگ پوست نوزاد شما به آبی تیره متمایل شده است، هرچه سریعتر به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
نکاتی در مورد پوست وموی نوزادان
مو
بطور کلی نوزادان شرقی درمقایسه با نوزادان نژادهای اروپایی که تقریباً در هنگام تولد مویی ندارند ، از موهای بیشتری برخوردار هستند . برخی از نوزادان در هنگام تولد دربعضی ازمناطق بدن بطور چشمگیری پرمو هستند. وضعیت این نوزادان که بطور طبیعی در نواحی روی گوشها و پیشانی موهای زیادی دارند نباید باعث نگرانی گردد ؛ زیرا این موهای زائد در عرض چند هفته تا چند ماه برطرف خواهد شد.
بعضی از نوزادان نیز با موهای بسیار کم و سری صاف و براق بدنیا میآیند این حالت نیز نباید موجب نگرانی شود زیرا این نوزادان نیز درآینده طاس نخواهند بود . در مورد رنگ وحالت مو نیز باید متذکر شویم که این موارد نیز درطول زمان دستخوش تغییرات زیادی میشود.
موهای کاملاً صاف نوزاد ممکن است در یکی دو سال اول عمر مجعد و فرفری و سپس دوباره صاف شود یا ممکن است نوزادی که قبلاً موهای مجعدی داشته بعدها موی صافی داشته باشد . رنگ مو نیز ممکن است در یکی دو سال اول عمر نسبت به قبل تیره تر و یا روشن تر گردد.
وجود مو در برخی نواحی بدن میتواند نشانه ای از احتمال وجود عارضه ویا مشکلی برای نوزاد باشد . به همین سبب اگر مثلاً ملاحظه شود که بدن نوزاد در بدو تولد بسیار پر موست یا ابروان پیوسته دارد یا رویش موها در پشت سرنوزاد تا پائین گردن وی ادامه دارد و یا دسته ای از موها در پشت کمر نوزاد و در پائین ترین قسمت ستون مهره ها قرار گرفته است ؛ بهتر است پزشک را از این موضوع آگاه کنید .
پوسته های زرد روی سر(کبره)
پس از تولد در برخی از نوزادان پوسته های ضخیم و زرد رنگی در روی سر و حتی گاهی درروی ابروها و بین ابروها دیده میشود . وقتی مادران سعی میکنند این پوسته ها را با دست ، ناخن و یا شانه از موهای نوزاد پاک کنند ؛ متوجه میشوند که این کار به سهولت امکان پذیر نیست و گاهی منجر به کنده شدن موها و خون آمدن از جای پوسته کنده شده نیز میشود . این پوسته نتیجه فعالیت غدد چربی پوست سر بوده که بعد از حدود یکسال اول عمر معمولاً برطرف میشود.
این حالت ، بیماری محسوب نشده و تنها درموارد شدید نیاز به استفاده ازدارو دارد . درموارد خفیف میتوان از چرب کردن پوسته ها با روغن زیتون وحمام کردن پس از آن استفاده نمود که با همین کار میتوان به کاهش این پوسته ها کمک نمود .
لکه های قرمز کمرنگ صورت و پشت گردن
این لکه ها را بنام لکه های سالمون نیز می شناسند . این لکه های قرمز کمرنگ یا صورتی با حدود نامشخص، بیشتر در پیشانی (درست درخط وسط) بین ابروها ، پشت پلکها ، بالای لب ویا پشت گردن وحدوداً در ۳۰% تا ۴۰% نوزادان دیده میشود . این ضایعات که نمایانگر گشادی عروقی موضعی هستند ممکن است در هنگام گریه کردن یا در هنگام تغییرات دمای محیطی پررنگ شوند.
اغلب ضایعات این چنینی که درصورت قرار دارند سرانجام درعرض چند سال کمرنگ شده و کاملاً ناپدید میشوند اما آنهایی که در ناحیه پشت گردن و ناحیه پشت سری قرار دارند معمولاً باقی میمانند. این لکه ها غالباً متقارن بوده یعنی در صورتی که دریک پلک وجود داشته باشد در پلک دیگر نیز موجود میباشد و در صورتی که در وسط پیشانی باشد ؛ در دوطرف خط وسط موجود است.
لکه های ماه گرفتگی
گاهی در بعضی نوزادان یک لکهی نسبتاً بزرگ قرمز که ممکن است حتی نیمی از صورت را پوشانده باشد دیده میشود . این لکه که دراصطلاح مادران ماه گرفتگی نام دارد ، هرگز بطور خود بخود از بین نخواهد رفت . البته می توان در مورد درمان این لکه ها از لیزرهای مخصوص از بین بردن عروق استفاده نمود.
علت ایجاد شدن این لکه ها مشخص نیست و درحقیقت این حالت یک ناهنجاری عروقی مادرزادی محسوب میشود . این ضایعات درصورت نباید با لکه های سالمون که در قسمت قبل به آنها اشاره شد اشتباه گردد . لکه های سالمون معمولاً سیمتریک وکوچک بوده ولی ماه گرفتگی معمولاً بزرگتر و یکطرفه واغلب درخط وسط میباشد.به دلیل ارتباطی که وجود لکه های ماه گرفتگی میتواند با بعضی از بیماریهای عمومی داشته باشد بهتر است نوزاد دچار این لکه ها را به نزد پزشک برد تا درصورت لزوم از لحاظ وجود این بیماریها نیز بررسی لازم انجام شود .
دانه های قرمز روی بدن(اریتم توکسیکوم)
این ضایعات که کاملاً بی ضرر هستند و خودب خود خوب میشوند در تقریباً ۵۰% نوزادان فول ترم (رسیده) اتفاق میافتد.در نوزادان نارس این حالت کمتر دیده میشود . این ضایعات به شکل دانه های قرمز ویا چرکی به رنگ سفید مایل به زرد هستند که قطرشان ۱تا ۲ میلیمتر میباشد که با یک هالهی قرمز احاطه میشوند.
ضایعات ممکن است پراکنده و کم یا متعدد باشند و در قسمتهای مختلف تجمع پیدا کرده ویا درسطح زیادی از بدن پخش شده باشند . معمولاً کف دست و پاها درگیر نشده ولی درسایر قسمتهای بدن مثل شکم ، سینه و حتی سر و صورت نوزاد دیده میشود . بیشترین احتمال شروع ضایعات در روز دوم عمر میباشد . البته ضایعات جدید می تواند بطور مداوم در چند روز اول ظهور کند . درنوزادان نارس امکان دارد شروع ضایعات برای چند روز تا چند هفته به تعویق بیافتد.
دانه های چرکی شامل تجمعاتی از سلولهایی بنام ائوزینوفیل هستند . این ضایعات چرکی کاملاً استریل بوده ودر کشت انجام شده ازاین ضایعات این مطلب قابل اثبات است . علت اریتم توکسیکوم ناشناخته است . این بثورات طبیعی بوده ونیاز به هیچ درمان یا مالیدن هیچگونه پمادی نداشته وخود بخود پس از چند روز تا حداکثر چند هفته بهبود مییابد .
تغییر رنگ شبکهای
این حالت را کوتیس مارموراتا نیز میگویند وهنگامی ایجاد میگردد که نوزاد با دمای پایین محیطی مواجه میشود . دراین شرایط پوست تقریباً کل بدن دچار تغییرات رنگی قرمز یا آبی با شکل شبکهای میشود . این تغییرعروقی نشانگر یک پاسخ فیزیولوژیک تشدید شده میباشد که با افزایش سن از بین میرود؛ هرچند گاهی حتی در بچه های بزرگتر هم دیده میشود . البته گاهی این حالت در نوزادان دچار سپسیس یا عفونت خون نیز ایجاد میشود که دراین شرایط علائم دیگر مانند شیرنخوردن وبیحالی نیز درنوزاد وجود دارد .
تغییر رنگ هارلکویین
این پدیده عروقی نادر در همان اوایل دوره نوزادی اتفاق میافتد ودر نوزادان با وزن کم در هنگام تولد شایعتر است . این پدیده احتمالاً نشانگر یک عدم تعادل درمکانیسم تنظیمی عروق اتونومیک است . وقتی که نوزاد به یک طرف خوابانده میشود ؛ بدنش را اگر با خطی طولی به دونیمه چپ وراست تقسیم کنیم اگر برفرض روی سمت چپ خوابیده باشد نیمه راست بدنش رنگ پریده میشود ونیمه تحتانی یعنی نیمه چپ بدنش به رنگ قرمز تیره در میآید . این تغییر رنگ فقط برای چند دقیقه باقی میماند و گاهی فقط یک قسمت از تنه یا صورت را دربرمیگیرد . فعالیت عضلانی باعث قرمز شدن تمام بدن میشود و اختلاف رنگ را از بین میبرد.
دوره های مکرر این حالت ممکن است اتفاق افتد ولی این رخداد نشان دهنده عدم تعادل اتونومیک دائمی نیست.
تاول های ناشی از مکیدن
تاول های منفرد یا متعددی در اندام های فوقانی نوزادان در هنگام تولد ممکن است دیده شود که بنظر میرسد در اثر مکیدن شدید آن محل در هنگام زندگی جنینی داخل رحم ایجاد شده باشد.
محل های شایع این تاول ها عبارت است از:
سطح خارجی ساعد
شست دست و انگشت سبابه
این تاول ها بدون گذاشتن اثری از خود به سرعت بهبود مییابند.
سفیدی روی زبان
زبان نوزاد که در ابتدا قرمز است به سرعت ودر عرض چند روز اول پس از تولد ممکن است سفید شود . این رنگ یا در حقیقت غشاء سفید رنگی که روی زبان کشیده میشود ؛ ناشی از نفوذ و رسوب ترکیبات سفید رنگ شیر در عمق پرزهای روی زبان است که پاک کردن آن چندان ساده نیست .خصوصیت این پوشش آن است که اصلاً مزاحم شیرخوردن نوزاد نبوده وفقط به سطح روی زبان محدود شده و آثاری از آن روی سقف دهان یا سطح داخلی گونه ها وجود ندارد.
این لایه که پس از مدتی در نزد برخی نوزادان بطور چشمگیری ضخیمتر نیز میشود لایه ی شیر یا آسترشیر نامیده شده وممکن است گاهی تا پایان دروه شیرخوارگی نیز دیده شود.
آبی رنگ بودن زیر زبان
زیر زبان برخی از نوزادان بعلت وجود ورید های سطحی زیاد ، گاهی اوقات خیلی آبی رنگ است ولی این نکته هیچگونه خطری برای نوزاد در بر ندارد.
سفیدی سقف دهان
گوشه های سقف دهان نوزاد به خاطر غضروفی بودن تا مدتها سفید رنگ است که این حالت نیز هیچگونه مشکلی برای نوزاد ایجاد نکرده ونیاز به اقدام درمانی خاصی ندارد.
ادرارسوختگی
پوست نوزاد بسیار لطیف وظریف است بطوری که ممکن است به علت دیربه دیر تعویض کردن پوشک نوزاد و ایجاد آمونیاک درآن ناحیه پوست نوزاد دچار تحریک وسوختگی گردد . به مرور زمان وگاهی هم در مدت کوتاهی این قرمزی و آسیب در پای نوزاد جدی وعمیق تر شده و ممکن است ایجاد زخم نماید . محیط میان پای نوزاد وسرین او جای گرم ومرطوبی است که بخصوص در داخل کهنه و پوشک و لاستیکی این رطوبت امکان تغییر هم نداشته وادرار هم اضافه شده و وضعیت را جهت تحریک بیشتر پوست مساعدتر مینماید.
میکروبها و قارچها همیشه روی پوست بدن موجود بوده وچون در اثر تحریک شیمیایی پوست ، مقاومت آن نسبت به این عوامل عفونی کاهش یافته ؛ لذا عفونت این ناحیه با قارچها یا میکروبها نیز تسهیل میگردد . در ادرار سوختگی ساده پوست ناحیه مبتلا قرمز یکدست میباشد اما اگر قارچ نیز اضافه شده باشد معمولاً در اطراف این قرمزی یکدست ، دانه های قرمز متعدد نیز وجود دارد.
گاهی حتی دراثر عفونت میکروبی ، تاول های چرکی متعدد ویا آبسههای ناحیه سرین نیز روی میدهد . بنابراین والدین نوزادان باید توجه کنند که در موقع مراجعه به پزشک جهت ادرار سوختگی نوزاد خود مراقبت نمایند که حتماً محل مبتلا توسط پزشک کاملاً معاینه شود تا داروی مناسب تجویز گردد.
برای پیشگیری از ادرارسوختگی باید به نکات زیر توجه نماییم :
۱- پوشک یا کهنه نوزاد را زود به زود باید عوض نمود . بخصوص هنگامی که احساس میشود پای نوزاد در حال قرمز شدن است وبه اصطلاح در ابتدای ادرار سوختگی قرار دارد باید فواصل عوض کردن را به هر یکساعت یکبارکاهش داد.
در بیماریهای اسهالی باید توجه داشت که این تعویض ها زود به زود انجام شود زیرا مخلوط شدن مدفوع با ادرار احتمال ادرار سوختگی را افزایش میدهد .
۲- هربار که نوزاد مدفوع میکند وهر ۳-۲ بار که ادرار میکند باید پای او شسته شود .
۳- باید دقت شود که پس از شستن ، حتماً پای نوزاد را با حولهای نرم و تمیز کاملاً خشک نمود .
۴– هربار پس از اینکه پوشک یا کهنه نوزاد عوض میشود پوست میان پا وسرین او باید با لایهای از یک کرم محافظت کننده پوشانده شود.