تغذیه کودک براساس سن ، سایز و متابولیسم بدن، شرایط سلامت آن ها و سایر عوامل عوض می‌شود.
نوزادان همه نیاز های غذایی شان را از طریق شیر مادر یا شیر خشک تامین می‌کنند.
سنی که در آن کودک می‌تواند غذای جامد دریافت کند متفاوت است. تغذیه کودک بالای دو سال به استثنای میزان کالری مورد نیازشان مانند بزرگسالان است.
به طوری که آنان نیز نیازمند طبقه بندی مناسب مواد مغذی، ویتامین ها (مانند ویتامین سی ) املاح معدنی (مانند کلسیم، آهن) برای رشد، تکامل و عملکرد بدنشان هستند.
تغذیه کودک
مواد غذایی عبارتند از:
* کربوهیدرات ها:
این ترکیبات منبع اصلی کالری مورد نیاز بدن انسان هستند.
توصیه متخصصان تغذیه این است که بین ۵۰ تا ۶۰ درصد کالری روزانه یک فرد از کربوهیدرات ها به ویژه نوع مرکب تامین شود.
* پروتئین:
این مواد در گوشت، مرغ، ماهی، حبوبات، آجیل، تخم‌مرغ و محصولات لبنی یافت می‌شوند.
پروتئین‌ها برای ساختن و ترمیم اکثر بافت های بدن (مانند عضلات، پوست، اندام ها و سیستم ایمنی) ضروری هستند. به طور کلی توصیه می‌شود حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد کالری روزانه یک فرد از پروتئین‌ها تامین شود.
* چربی‌ها:
این ترکیبات که لیپید هم نامیده می‌شوند، در مقدار مناسب برای سلامت حیاتی اند. چربی بخشی از غشاء همه سلول ها و پوشش اعصاب است که برای عملکرد رسانایی اعصاب اهمیت دارد. توصیه می‌شود بیش از ۳۵ درصد کالری روزانه در رژیم غذایی و تغذیه کودکان بالای دو سال، نوجوانان یا بزرگسالان از چربی تامین نشود.
* فیبر:
یک ماده غذایی پرکننده است که به حرکت غذا در طول دستگاه هاضمه کمک کرده از یبوست جلوگیری می‌کند. غلات سبوس دار، میوه ها و سبزیجات تازه منابع خوبی از فیبر هستند.
آکادمی طب کودکان امریکا توصیه می‌کند مراقبین بهداشتی برای اطمینان از دریافت همه مواد مغذی، ویتامین ها و املاح معدنی مورد نیاز، هرم غذایی را به عنوان یک مرجع در نظر گیرند.
این هرم غذایی شامل شش پلکان به رنگ های مختلف است که هر یک نشانگر یک گروه غذایی خاص شامل دانه ها، سبزیجات، میوه ها، محصولات لبنی، منابع پروتئینی (مانند گوشت، ماهی، حبوبات، آجیل) و چربی ها و روغن ها است.
همراهی تغذیه مناسب و ورزش به حفظ سلامت و تناسب بدنی کمک می‌کند. تغذیه ضعیف و بی تحرکی می‌توانند مشکلات متعددی شامل چاقی، سوءتغذیه و کم خونی فقر آهن را در پی داشته باشند.
هرم غذایی
هرم راهنمای غذایی ارائه شده توسط وزارت کشاورزی امریکا یک راهنمای غذایی برای کودکان نوجوانان و بزرگسالان محسوب می‌شود. این هرم شامل شش پله به رنگ های مختلف است. پله ها برای تاکید بر اهمیت ورزش که دست در دست تغذیه به سلامت کمک می‌کند، در نظر گرفته شده‌اند.
شش گروه غذایی مشخص شده در هرم عبارتند از:
* مواد غذایی دانه ای شامل:
انواع نان
حبوبات
برنج
پاستا و غذا های مشابه
غلات سبوس دار
سرشار از کربوهیدرات های مرکب و دیگر مواد مغذی مهم هستند.
محصولات دانه ای تصفیه شده
(نان سفید، برنج سفید) دریافتی روزانه نباید زیاد باشد. این محصولات فرآیند شده هستند و بسیاری از مواد مغذی آنها از جمله فیبر، حذف شده است.
غلات سبوس دار مانند:
جو
برنج قهوه‌ای
نان گندم سیاه بسیار مغذی ترند.
* سبزیجات:
مصرف انواع مختلف سبزیجات تامین کننده ویتامین ها و املاح معدنی متعدد است. سبزیجات منبع بسیار خوبی از فیبر نیز محسوب می‌شوند.
ضد عفونی و شستشوی مناسب سبزیجات پیش از مصرف ضروری است. این مواد غذایی مفید بهتر است به صورت خام یا بخار پز مصرف شوند.
* میوه ها:
میوه ها منبع مهم ویتامین ها به ویژه ویتامین آ و سی ، پتاسیم، کربوهیدرات‌ها و فیبر هستند. مصرف آنها به صورت خام مفید تر است.
پیش از مصرف میوه ها باید کاملا شسته شوند. آب میوه ها جایگزین مناسبی برای میوه محسوب می‌شود اما تنها در صورتی که ۱۰۰ درصد خالص و بدون افزودنی دیگری باشد. در ضمن آب میوه محتوای فیبری موجود در خود میوه را ندارد.
* محصولات لبنی:
شامل شیر و فرآورده های آن مانند پنیر و ماست است. این مواد غذایی سرشار از کلسیم، پروتئین و ویتامین ها به ویژه ویتامین آ و دی هستند.
* گوشت، ماهی، حبوبات و آجیل:
این مواد منابع اصلی پروتئین ها هستند. همچنین تامین کننده آهن و ویتامین ها به شمار می‌روند.
* چربی ها و روغن ها نیز برای تغذیه کودک منتاسب اند اما:
این مواد غذایی باید در حد متعادل مصرف شوند. اما برای نوزادان و کودکان اهمیت زیادی دارند و تا سن دو سالگی نباید مصرف آنها محدود شود. گرچه قند، نه چربی و نه روغن است، اغلب جزو این دو گروه در نظر گرفته می‌شود زیرا دریافت غذایی قند تصفیه شده نیز مانند این ترکیبات باید محدود شود.
پیامد ها و نشانه های تغذیه نامناسب
همانطور که گفته شد تغذیه بد و عدم تحرک مشکلات زیادی را برای سلامت ایجاد می‌کند که از آن جمله چاقی، سوءتغذیه و کم خونی فقر آهن را می‌توان نام برد.
این دو، احتمال ابتلا به بیماری قلبی، سرطان، سکته مغزی و پوکی استخوان را در بزرگسالی افزایش می‌دهند.
علایم اولیه آترواسکلروز یا انسداد عروق که یکی از علل شایع بیماری قلبی است ممکن است در دوران کودکی و نوجوانی تشخیص داده شود.
این بیماری با عادات غذایی بد مرتبط است که منجر به افزایش سطوح کلسترول در خون می‌شوند.
متاسفانه به تازگی چاقی در میان کودکان افزایش یافته و بر تعداد کودکانی که دچار هایپرکلسترولمی (کلسترول بالا در خون) هستند افزوده می‌شود.
شیوه های غذایی نامناسب در ایجاد پوسیدگی های دندانی نیز نقش دارد. عدم دریافت کلسیم کافی به ویژه توسط دختران یکی دیگر از مشکلات تغذیه‌ای است که خطر ابتلا به بیماری مشکل آفرین پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
برخی از دختران و زنان به علت اجتناب از دریافت چربی زیاد از خوردن لبنیات پرهیز می‌کنند در حالی که مصرف انواع کم چرب این فرآورده ها بدون افزایش چربی کلسیم مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.
برای کودکان و نوجوانانی که مقادیر کافی کلسیم از طریق غذا دریافت نمی‌کنند می‌توان مکمل های آن را تجویز کرد.
* کافئین در بسیاری از مواد و نوشیدنی ها شامل شکلات ، نوشابه ها، قهوه و چای موجود است. این ماده یک محرک بوده و اثر دیورتیک (افزایش ادرار) دارد که در صورت مصرف زیاد مشکلاتی همچون عصبانیت، ناراحتی معده، سردرد و مشکل در تمرکز و خواب را ایجاد می‌کند. کودکان به ویژه به این اثرات حساسند.
متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند مصرف این مواد در کودکان و نوجوانان محدود شوند.
رشد کودکان
چگونگی مصرف غذای کودکان
به دلیل آنکه کودکان از صدای جویدن غذاهای ترد لذت می‌برند اینگونه غذا ها برای آن ها مصرف شود علاوه بر آن به دلیل اهمیت طعم و رنگ غذا برای کودکان این مسئله در تهیه غذای آن ها در نظر گرفته شود، علاوه بر آن غذاهای کودکان با چاشنی ملایم تهیه گردد و از طبخ غذا های پر ادویه و تند برای آن ها پرهیز شود.
نکات مهم در تغذیه کودک
غذای کودکان در درجه حرارت متعادلی به آن ها داده شود، همچنین مایعات را در داخل فنجان سر خالی برای آن ها سرو شود.
