فقر اهن در کودکان و راه های درمان آن

آهن نقش بسیار مهمی در بدن انسان به عهده دارد. اکسیژن‌ رسانی و تامین انرژی در طول روز به عهده همین ماده حیاتی است. مغز برای رشد و فعالیت خود نیاز به آهن دارد. نوزادان، کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض خطر کمبود آهن قرار دارند… در این مطلب راجب این موضوع توضیح داده ایم. این مقاله را از دست ندهید با ما تا پایان همراه باشید.
 
 

سلامتی فرزندان آرزوی هر پدر و مادری است و برای رسیدن به این هدف و داشتن فرزندانی سالم وقوی ،شناختن بیماری ها و علایم آن ها و در ادامه آشنایی با روش درمان مناسب آن ها ضروری میباشد. یکی از اصلاحاتی که به گوش همه والدین آشناست ، آنمی یا کمبود آهن است که میتواند والدین را نگران کند.

آنمی فقر آهن چیست؟

همان طور که میدانید، آهن از مواد معدنی مهم و مورد نیاز برای رشد و نمو کودک است  و کمبود این ماده در بدن کودکان میتواند باعث بروز اختلالات جبران ناپذیری شود. به همین علت،والدین نباید از این ماده غذایی غافل شوند و باید توجه داشته باشند که رژیم غذایی کودک غنی از مواد غذایی  حاوی آهن کافی باشد.

همان طور که گفته شد، آهن یک ماده مغذی مورد نیاز برای ادامه حیات است.این ماده غذایی برای ساخت گلبول های قرمز خون ضروری هستند البته مواد دیگری مثل اسید فولیک و پروتئین و ویتامین های ب۶ و ب۱۲ و c هم برای ساخت گلبول لازم است. بنابراین اگر آهن از طریق مواد غذایی به بدن نرسد، ابتدا از ذخیره آهن در بدن استفاده میشود و در صورت ادامه کمبود به مرور زمان  از این ذخیره آهن کاسته شده و آنمی فقر آهن بروز میکند.

poverty-in-children-and-ways-to-treat-it

متاسفانه این مشکل یکی از شایع ترین مشکلات تغذیه ای در جهان است.امروزه در ایران به علت بهبود تغذیه و استفاده از مکمل آهن  درصد ابتلا به این مشکل در مقایسه با قدیم بسیار کم شده است و این نشان دهنده اهمیت تغذیه صحیح در رفع این مشکل میباشد.

مقدار مورد نیاز

دریافت روزانه آهن باید جایگزین آهن از دست رفته از طریق مدفوع ،ادرار و پوست شود. مقدار آهن از دست رفته تقریبا ۱۴ میکروگرم به ازای هر کیلو از وزن بدن است.یک نوزاد طبیعی هنگام تولد ۷۵ میلی گرم آهن به ازای هر کیلو از وزن بدنش دارد که دو سوم آن در گلبول های قرمز متمرکز شده است و بقیه آن ذخیره شده است.از این ذخیره برای رشد و جایگزینی آهن از دست رفته استفاده میشود.

بنابراین در این دوره نیاز به دریافت آهن کم است .در ۴ تا ۶ ماهگی ،ذخایر آهن کاهش می یابد و شیرخوار نیاز به دریافت آهن دارد. برای رشد و تکامل کودک باید مقدار ثابتی آهن در رژیم غذایی‌ اش وجود داشته باشد.

کودکان ۷ تا ۱۲ ماهه ۱۱ میلی‌ گرم

یک تا ۳ ساله ۷ میلی ‌گرم

۴ تا ۸ ساله ۱۰ میلی ‌گرم

۹ تا ۱۳ ساله ۸ میلی ‌گرم

دختران ۱۴ تا ۱۸ ساله ۱۵ میلی‌ گرم

و پسران در این سنین ۱۱ میلی‌ گرم آهن به صورت روزانه احتیاج دارند.

 poverty-in-children-and-ways-to-treat-it

کودکان در معرض خطر ابتلا به آنمی

نوزادانی که با وزن کمتر از ۲۵۰۰ گرم به دنیا می آیند و یا آن هایی که زودتر از ۳۷ هفته متولد میشوند. زیرا فرصت کافی برای ذخیره آهن در کبد خود نداشتند.
کودکان ۲ تا ۵ ساله ای که به عفونت های گوارشی،تنفسی و یا آلودگی های انگلی مبتلا هستند.آنمی فقر آهن در ۲ سال اول زندگی ،تاثیرات جبران ناپذیری روی سلامت و رشد مغزی کودک دارد و باعث کاهش ضریب هوشی آنان خواهد شد.
فراموش نکنید که دختران نوجوان بیشتر از پسران در معرض کمبود آهن قرار خواهند داشت.

عوامل ایجاد کننده آنمی
  1. استفاده نکردن شیرخوار از شیر مادر
  2. شروع نکردن تغذیه تکمیلی در زمان مناسب
  3. مطلوب و مناسب نبودن غذای کمکی و رژِیم غذایی نامناسب
  4. ابتلا به عفونتهای مکرر اسهالی و تنفسی و سایر بیماری هایی که باعث کاهش اشتهای کودک میشوند
  5. عادات نامناسب غذایی مثل مصرف چای بلافاصله بعد از غذا
علایم آنمی

علایم آنمی به شدت و میزان آن بستگی دارد.ممکن است در مراحل ابتدایی و در موارد  کم خونی ملایم و متوسط بدون هیچ علائمی باشد. اما در کل اگر علایم زیر را در کودک دیدید باید به آنمی شک کنید زیرا این علایم جزو علایم شایع آنمی هستند.

  •  خستگی 
  • ضعف
  •  زودرنجی
  •  ویار غذاهای غیر معمول
  •  سردرد
  •  کم اشتهایی
  • خواب رفتن و سوزن سوزن شدن پاها و دست ها
  • خواب آلودگی
  • کم رنگ شدن لب ها و مخاط چشم
  • سوزش زبان
  • رنگ پریدگی پوست
  • ناخن های شکننده
  •  حالت تهوع
  • رنگ پریدگی قسمت سفید چشم ها
  • در مراحل پیشرفته ممکن است تنگی نفس و ورم قوزک پا هم دیده شود.
 poverty-in-children-and-ways-to-treat-it
تشخیص آنمی

بهترین روش برای تشخیص این نوع آنمی،بررسی و اندازه گیری فریتین خون است.زیرا کاهش آن مراحل ابتدایی به ابتلا به کمبود آهن را نشان میدهد در حالیکه هنوز ممکن است میزان هموگلوبین در حد طبیعی باشد.وقتی هموگلوبین پایین تر از حد نرمال است نشان دهنده این موضوع است که تقریبا تمام ذخایر آهن بدن از دست رفته و نیاز به درمان طولانی تر است.

توصیه هایی  برای پیشگیری از ابتلا به آنمی

تغذیه شیرخوار را تا دوسالگی با شیرمادر ادامه دهید.
از بعد از ۶ ماهگی در کنار شیر مادر به کودک غدا های کمکی مناسب را شروع کنید.
۱۵ قطره در روز به کودکان از ۶ ماهگی به بعد قطره آهن بدهید.

البته این میزان برای کودکان به دنیا آمده با وزن طبیعی می باشد.
برای شیرخواران با وزن زیر ۲۵۰۰ از زمانی که وزنشان به دو برابر وزن اولیه میرسد تا پایان ۲۴ ماهگی ، قطره آهن به میزان ۱۵ قطره توصیه میشود.
قطره آهن باید بین دو وعده شیر داده شود تا کلسیم شیر مانع جذب آهن نشود.
ویتامیم c باعث افزایش جذب آهن میشود بنابراین از آب مرکبات همراه قطره میتوانید برای افزایش جذب آهن استفاده کنید.
از غذاهای حاوی آهن در رژیم غذایی روزانه کودک استفاده کنید.

مثل:

آلوبخارا

جو

زردآلو

کشمش

اسفناج

جگر

عدس

گوشت قرمز

بوقلمون

تخم مرغ

سویا

ماهی

سبزیجات برگ دار

لوبیا و ….
از نان های حاوی جوش شیرین استفاده نشود.
قبل و بعد از غذا چای ننوشید.
سعی کنید از جوانه غلات و حبوبات به دلیل مقادیر بالای ویتامین c و بالابردن جذب آهن  استفاده کنید.

poverty-in-children-and-ways-to-treat-it

توصیه‌ هایی برای پیشگیری از کم خونی در نوزادان
برای جلوگیری از بروز کم خونی در نوزادان زیر یک سال به این نکات توجه کنید:

در دوران بارداری از غذا هایی که آهن کافی دارند، استفاده کنید، مانند گوشت قرمز.

در دوران بارداری طبق دستور پزشک از قرص‌های آهن استفاده کنید.

به نوزادان شیر مادر و یا شیرخشک‌هایی که دارای آهن هستند، بدهید.

قبل از ۱۲ ماهگی به نوزاد شیر گاو ندهید.

دادن غذای جامد به نوزاد را خیلی دیر شروع نکنید. حدود سن ۴ تا ۶ ماهگی به نوزاد غذای پوره شده بسیار نرم بدهید.

اگر تصمیم دارید بیش از شش ماه به نوزادتان شیر مادر بدهید، با پزشک مشورت کنید تا در صورت نیاز به او مکمل آهن بدهد.

توصیه‌ هایی برای پیشگیری از کم خونی در کودکان
برای جلوگیری از بروز کم خونی در کودکان به این نکات توجه کنید:

کودکان علاوه بر سبزیجات به گوشت قرمز، مرغ و ماهی نیز نیاز دارند.

برای جذب بهتر آهن، ویتامین C برای بدن ضروری است. بنابراین به کودک تان میوه و سبزیجات به مقدار کافی بدهید.

اگر کودک تان تمایل دارد به جای خوردن غذا، فقط شیر بنوشد سعی کنید به تدریج مقدار شیر او را در طول روز کاهش دهید.

اگر به جای خوردن غذای جامد، کودک شیر، آبمیوه، شربت و نوشابه بنوشد باز هم احتمال بروز کم خونی در او وجود دارد.

شیر و آبمیوه را به اندازه به او بدهید و به فرزندان خود یاد دهید در هنگام تشنگی از آب استفاده کنند.

اسهال شدید و بیماری‌ های انگلی در کودک، ذخیره آهن بدن او را کاهش می‌دهد. در این حالت حتما به پزشک مراجعه کنید.

افرادی که هر غذایی را نمی‌خورند و به اصطلاح ایرادی هستند، مطمئنا ویتامین‌ های کافی به بد نشان نمی‌رسد. بنابراین بیشتر در معرض کم خونی قرار می‌گیرند. در این حالت شما می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید و از او در این مورد یاری بطلبید.

poverty-in-children-and-ways-to-treat-it

توصیه‌ هایی برای پیشگیری از کم خونی در نوجوانان
برای جلوگیری از بروز کم خونی در نوجوانان به این نکات توجه کنید:

با فرزندان در مورد اهمیت آهن در بدن صحبت کنید و به آن‌ها بگویید که چه غذاهایی برای بدنشان مفید است.

غذاهایی که آهن زیاد دارند برای آن‌ها تهیه کنید، مانند مرغ، ماهی و گوشت.

گر چه خوردن فیبر و سبوس برای بدن بسیار مهم است ولی افراط در مصرف آن باعث جذب کمتر آهن می‌شود.

برای جلوگیری از این مشکل از ویتامین C برای جذب بهتر آهن استفاده کنید.

اگر فرزندتان گوشت نمی‌خورد، سعی کنید به جای آن از حبوبات استفاده کنید.

به او کمتر چای و قهوه بدهید.

poverty-in-children-and-ways-to-treat-it

درمان
درمان کم خونی به روش‌ های زیر امکان‌ پذیر است:

تغییر دادن رژیم غذایی (غذاهایی که آهن بیشتری دارند، مصرف شود.)

قرص آهن

شربت  آهن برای کودکان

درمان بیماری‌ های عفونی (گاهی اوقات عفونت باعث کم خونی در کودکان می‌شود.)

مکمل‌ های آهن را دور از دسترس اطفال قرار دهید.

بسیار دقت کنید که مکمل‌ های آهن دور از دسترس کودکتان باشد. اگر فکر می‌کنید فرزندتان دچار کم خونی است، حتما با مشورت پزشک به او مکمل آهن بدهید. توجه داشته باشید که افزایش مقدار کمی آهن در بدن موجب مسمومیت و حتی مرگ در کودکان زیر شش سال می‌شود.

در صورت مشاهده اولین علایم مسمومیت در کودکتان هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

توجه:

کودکان و نوجوانان به دلیل داشتن تغذیه نامناسب بیشتر در معرض کم خونی قرار دارند.

برنامه غذایی فرزندان باید متنوع بوده و فقط شامل سبزیجات نباشد.

پاسخ ترک

Please enter your comment!
Please enter your name here