سرخک چیست

قبل  از آن سرخک هر یک یا دو سال بخصوص اواخر زمستان و اوایل بهار شایع می شد. حتی بعد از ساخت واکسن، شیوع سرخک گاه به گاهی در کشورهایی که واکسناسیون عمومی نسبت به این بیماری را توصیه می کردند، دیده می شود. امروزه موارد کمتری از این بیماری سالانه گزارش می شود و اکثر آن ها افرد و کودکانی هستند که نسبت به بیماری واکسینه نشده اند. بنا به گزارش سازمان جهانی بهداشت سرخک هر ساله در سراسر دنیا ۳۰ تا ۴۰ میلیون نفر را مبتلا می کند و سبب مرگ ۷۴۵۰۰۰ نفر می شود.در این مقاله با بیماری سرخک، علل و علائم سرخک و درمان سرخک آشنا خواهید شد.

سرخک چیست؟

سـرخک یـا سـرخچـه یـکی از مسـری تـرین و واگیـردارترین بیـماری هــای ویروسی است. علت آن ویروس پارامیکسـو (paramyxo) است و یکی از ناخوشایندترین و خطرناکـ ترین بیماری های اطفال است که به شکل جوش خود را نشـان مـی دهد. ایـن مسئله بـه خـاطـر مشکـلات نـاشـی از این بیماری است.

علل سرخک

سرخک به وسیله یک ویروس ایجاد می شود و از طریق سرفه و عطسه فرد بیمار و یا غذا و نوشیدنی مشترک فرد بیمار با افراد سالم، انتقال پیدا می کند. ویروس سرخک می تواند از طریق جریان هوا از یک نقطه به نقطه ای دیگر منتقل شود. این به آن معناست که اگر در نزدیکی یک فرد بیمار باشید (حتی اگر به صورت مستقیم به طرف شما سرفه یا عطسه نکند) باز هم احتمال ابتلای شما به سرخک وجود دارد.

افراد مبتلا می توانند ویروس را از ۴ روز قبل از بروز راش های پوستی تا ۴ روز بعد از ناپدید شدن راش های پوستی منتقل کنند. انتقال این ویروس در مرحله ای که هنوز راش های پوستی بروز نکرده اند و فرد بیمار، از بیماری خود اطلاع ندارد بیشترین احتمال انتقال را دارد.

اگر شما یک بار به سرخک مبتلا شده اید، احتمال این که دوباره به سرخک مبتلا شوید وجود ندارد.

علائم سرخک

علائم سرخک در بچه ها معمولا با تب شروع می شود، آبریزش شدید بینی، قرمزی چشم ها و ریزش اشک از علائم مهم دیگر آن هستند.
بعد از چند روز ممکن است یک دانه یا لکه که نشانه سرخک است در دهان او ظاهر شود که معمولا روی غشا مخاطی خط داخلی گونه دیده می شود. این نقاط به کوپلیک (koplik) معروفند، که نقاطی سفید و کوچک مثل دانه نمک یا شن کوچک هستند و یا به صورت بر آمدگی قرمز رنگ بنظر می رسند.
بعد از دو روز بثورات پوستی سرخک به تدریج روی صورت و گردن بیمار ظاهر می شود و پشت بیمار را هم می گیرد سپس دانه های سرخک بازوها و دست ها و در نهایت پاهای بیمار را فرا می گیرد.
دانه های سرخک در ابتدا به صورت لکه های قرمز و صاف هستند اما ممکن است به صورت یک بر آمدگی کوچک در بیاید. همین طور که بثورات ظاهر می شوند تب نیز بالاتر می رود و گاهی اوقات تا ۴۰٫۵ درجه سانتیگراد هم می رسد. راش ها ممکن است خارش دار شوند.
ممکن است تهوع، استفراغ، اسهال و تورم غدد لنفاوی در سرخک دیده شود. بروز سرفه در کودک مبتلا به سرخک می تواند بسیار ناراحت کننده باشد.
راشها حدود ۵ روز ادامه خواهند داشت و پس از این مدت به تدریج ناپدید می شوند. اما قبل از این که کاملا از بین بروند رنگ شان قهوه ای می شود. ترتیب از بین رفتن ضایعات پوستی در سرخک به همان ترتیبی که ظاهر شده اند، یعنی دانه هایی که ابتدا در صورت و بالاتنه ظاهر شده بودند قهوه ای شده و بعد از آن در قسمت های دیگر بدن ضایعات تیره رنگ و پوسته پوسته شده و نهایتا می ریزند.

عوارض احتمالی سرخک

اکثر کودکان سالم پس از ابتلا به بیماری سرخک، سلامت خود را بدون عوارض جدی باز می یابند. در ۳۰-۲۰% از موارد ابتلا به سرخک، عوارضی مثل اسهال و عفونت گوش دیده می شود.
پنومونی، مننژیت، آنسفالیت (عفونت مغز) و عوارض جدی تر مغزی- اگر چه بسیار نادر هستند – اما در بعضی موارد دیده می شوند.
عوارض معمولا در بچه های کمتر از ۵ سال و بالغین بیشتر از ۲۰ سال دیده می شود.

درمان سرخک

معمولا سرخت با مراقبت در منزل بهبود می یابد. در صورت نیاز شما می توانید برای پایین آوردن تب از داروهای بدون نسخه استفاده کنید. قبل از مصرف به طور کامل و با دقت دستورالعمل دارو را بخوانید و به آن عمل کنید. همچنین استراحت و نوشیدن مقدار زیادی مایعات می تواند به درمان سرخک کمک کند. برای پیشگیری از گسترش این بیماری باید از سایر افراد دوری کنید. هر کس که به سرخک مبتلا می شود باید حداقل تا ۴ روز بعد از ظاهر شدن راش های پوستی از رفتن به مکان های عمومی، مدرسه، کار و … اجتناب کند.

اگر کودک شما به سرخک مبتلا شده باشد ممکن است پزشک برای کودکتان مکمل ویتامین A تجویز کند.

اکثر افراد مبتلا به سرخک بعد از ۲ هفته بهبود می یابند. اما گاهی اوقات سرخک می تواند خطرناک شده و مشکلاتی از جمله عفونت ریه (ذات الریه) و یا ورم مغز (انسفالیت) را به وجود بیاورد. در موارد نادر، سرخک می تواند به تشنج و یا مننژیت منجر شود.

اگر شما در معرض سرخک قرار گرفته اید و قبلا واکسینه نشده اید، ممکن است دریافت سریع ایمونوگلوبولین (IG) و یا واکسن سرخک بتواند از ابتلای شما به سرخک پیشگیری کند. کودکان زیر یک سال، زنان باردار و افرادی که به اختلالات سیستم ایمنی دچار هستند و قادر به مبارزه با عفونت نیستند، بعد از قرار گرفتن در معرض این ویروس ممکن است مجبور به دریافت IG شوند.

اقداماتی که شما می توانید برای کمک به کودک انجام دهید:

– تا زمانی که بثورات ( ضایعات ) جلدی از بین نرفته اند، از رفتن کودک به مدرسه جلوگیری کنید؛

– اگر کودک دیگری در منزل دارید، دقت کنید که واکسیناسیون او بر علیه سرخک کامل باشد ( واکسن سرخک دوبار در سنین ۹ و ۱۵ ماهگی تزریق می شود).

– اگر به تازگی کودک را از شیر مادر یا شیرخشک گرفته و شیر پاستوریزه به او می دهید و همزمان با این تغییرات، اگزما در کودک بروز کرده، ممکن است پزشک توصیه کند که شیرمادر یا شیرخشک را ادامه داده یا از شیرهای حاوی پروتئین گیاهی ( پروتئین سویا) استفاده کنید؛

– ممکن است پزشک یک کرم ضد التهاب ( استروئید) تجویز کند تا قرمزی، خارش و پوسته ریزی کمتر شود. این کرم ها باید با احتیاط مصرف شوند. همچنین ممکن است یک پماد نرم کننده هم به شما توصیه کند؛

– در صورتی که کودک بر اثر خارش شدید بی خواب شده، ممکن است یک داروی آنتی هیستامینی ( ضد حساسیتی ) تجویز شود تا از شدت خارش کم کرده و به خواب کمک کند؛

– اگر پوست کودک بر اثر خارش ، مبتلا به عفونت شده، ممکن است یک آنتی بیوتیک تجویز شود.

– پس از حمام کردن کودک از یک کرم نرم کننده استفاده کنید. این کار پوست کودک را نرم کرده، از خشکی و خارش آن جلوگیری می کند؛

– ناخن های کودک را کوتاه نگه داشته و هنگام خواب دست هایش را با دستکش بپوشانید تا از خارش و خراشیدگی پوست و بروز عفونت جلوگیری کند؛

– از نگهداری حیوانات خانگی خود داری کنید؛

– برای کاهش تحریک پوست کودک از لباس های نخی استفاده کنید؛

– هیچ غذایی را بدون توصیه پزشک از رژیم غذایی کودک حذف نکنید؛

– تمام مواد حساسیت زا را از محیط زندگی کودک دورکنید مثلا بالش پر می توانید یک منبع ایجاد حساسیت باشد.

سرخک و بارداری

اگر قصد باردار شدن دارید، باید اطمینان یابید که قبل از آن حتماً واکسیناسیون سرخک را انجام دهید مگر اینکه قبلاً به این بیماری مبتلاش شده باشید.

ابتلا به سرخک طی بارداری می تواند منجر به انتقال بیماری به جنین شود و در موارد بسیار شدید به مرگ کودک منجر شود.

اگر تردید دارید، باید با پزشک خود در مورد واکسیناسیون سرخک مشورت کنید. این واکسیناسیون حین بارداری انجام نخواهد گرفت.